برخی از کارشناسان و همچنین معاون وزیر ورزش و جوانان نسبت به پیامدهای منفی مصوبه کمیسیون تلفیق مجلس برای پرداخت وام ازدواج ۱۰۰ میلیون تومانی به دختران کمتر از ۲۳ سال هشدار داده و اجرای آن را موجب افزایش کودک‌همسری دانسته‌اند.

محمد مهدی تندگویان، معاون ساماندهی امور جوانان وزارت ورزش و جوانان، گفت: «مطابق با آمارسنجی سال جاری این معاونت، سن مطلوب ازدواج با در نظر گرفتن فراهم بودن تمامی شرایط اقتصادی، مسکن و اشتغال از نظر پسران ۲۶ سالگی به بعد و از نظر دختران ۲۴ سالگی به بعد است، بنابراین چنین تفکیکی در پرداخت وام ازدواج به کاهش سن ازدواج کمک نخواهد کرد.»

تندگویان روز شنبه ۴ بهمن به ایسنا گفت افزایش مبلغ وام ازدواج موجب افزایش «موارد انحرافی» خواهد شد و «ازدواج و طلاق‌های صوری» صرفا برای دریافت وام ازدواج نیز افزایش خواهد یافت.

این مقام دولتی گفت: «تورم و مشکلات اقتصادی مربوط به اشتغال و مسکن سن نمی‌شناسد، پس چگونه ما برای پرداخت وام ازدواج تفکیک سنی قائل شده‌ایم؟ درباره تبعات اجتماعی این تصمیم چه نهادی پاسخگو خواهد بود؟»

تندگویان تاکید کرد: «بخشی از متولدین دهه ۶۰ همچنان به دلیل مشکلات اقتصادی مجرد مانده‌اند و در این تصمیم‌گیری نیز عملا تسهیلات کم‌تری دریافت می‌کنند.»

سال گذشته نیز وزارت ورزش و جوانان هشدار داده بود افزایش وام ازدواج در سال‌های ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸ باعث رشد آمار کودک‌همسری زیر ۱۵ سال در ایران شده است.

چند روز پیش رحیم زارع، سخنگوی کمیسیون تلفیق بودجه مجلس، اعلام کرد وام ازدواج از۵۰ میلیون تومان به ۷۰ میلیون تومان رسیده و «پسران زیر ۲۵ سال و دختران زیر ۲۳ سال که در شُرف ازدواج هستند هر کدام ۱۰۰میلیون تومان وام ازدواج دریافت می‌کنند.»

هشدار برای افزایش «ازدواج زودهنگام»

یک فعال حقوق کودکان نیز پرداخت چنین وامی را موجب «ازدواج زودهنگام» دانست.

تینا قضاتی، دبیر کارگروه حقوق کودک کرسی حقوق بشر، صلح و دموکراسی یونسکو در دانشگاه بهشتی، روز یکشنبه به ایسنا گفت اکثر چنین ازدواج‌هایی به دلیل «فقر و اعتیاد» است؛ «در چنین شرایطی، خانواده‌ عموما بین کودک کار شدن یا کودک‌همسری، موضوع دوم را ترجیح می‌دهند تا حداقل شرایط کودک بدتر نشود.»

این کارشناس حوزه حقوق کودکان همچنین گفت: «معمولا نسبت ازدواج در سنین پایین در جوامع غیرشهری و در طبقات پایین‌شهری بیشتر است. این نشان می‌دهد تغییرات کلان فرهنگی و توانمندسازی اقتصادی و اجتماعی، خود به خود اهرم‌های کودک همسری را تضعیف می‌کند، حتی اگر در تریبونها موضوعات متفاوتی ابراز شود.»

او با اشاره به شرایطی که در ماده ۱۰۴۱ قانون مدنی ذکر شده است یادآور شد: «به نظر می‌رسد خانواده‌هایی که توان اثبات مصلحت کودک برای ازدواج در دادگاه را ندارند، همچنان ترجیح دهند که ازدواج فرزندشان تا سن قانونی، به شکل عقد موقت و نه عقد رسمی ثبت شود.»

در ماده ۱۰۴۱ قانون مدنی آمده است: «عقد نکاح دختر قبل از رسیدن به سن ۱۳ سال تمام شمسی و پسر قبل از رسیدن به سن ۱۵ سال تمام شمسی منوط است به اذن ولی به شرط رعایت مصلحت با تشخیص دادگاه صالح.»

شکست سیاست خامنه‌ای با وجود افزایش «کودک‌همسری»

مرکز آمار ایران آذرماه امسال اعلام کرد که در سه ماهه نخست ۱۳۹۹ ازدواج بیش از هفت هزار دختر زیر ۱۴ سال در ایران ثبت شده است.

در این شرایط، برخی مقام‌های دولتی منکر افزایش کودک‌همسری هستند. چندی پیش، محمداسماعیل اکبری، مشاور عالی وزیر بهداشت، در یک برنامه تلویزیونی انتقاد از ازدواج کودکان یا کودک‌همسری را «مزخرف» خواند و گفت: «به محض اینکه یک سری نشانه‌ها در دختربچه پیدا شد، او خانم می‌شود و می‌تواند ازدواج کند و بچه‌دار بشود.»

هدف اصلی برای ازدواج کودکان در ایران، رسیدن به خواست علی خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی برای افزایش جمعیت است.

اما آمارهای رسمی نشان داده که این تلاش‌ها عملا بیهوده بوده و مردم ایران به دلیل مشکلات فزاینده اقتصادی، تمایل کمتری به فرزندآوری دارند.