در تازه‌ترین رده‌بندی گذرنامه‌ها، جمهوری اسلامی ایران در جایگاه صدو‌یکم قرار گرفته است. ایرانی‌ها در شش ماه اول سال ۲۰۱۹، می‌توانستند آزادانه یا با دریافت ویزا هنگام ورود، به ۳۹ کشور جهان سفر کنند و برای سایر مقصدها، باید از قبل برای دریافت ویزا اقدام می‌کردند. 

شرکت «هنلی و شرکا» در تاریخ ۲ ژوییه برابر با ۱۱ تیرماه، گزارشی از رده‌بندی گذرنامه‌‌های کشورهای جهان منتشر کرده است. بر اساس این گزارش، شهروندان ایرانی در نیمه نخست سال ۲۰۱۹ با گذرنامه جمهوری اسلامی ایران می‌توانستند بدون ویزا به ۱۲ مقصد (ترکیه، ارمنستان، گرجستان، قطر، مالزی، دومینیکا، اکوادور، ونزوئلا، هاییتی، جزایر کوک، میکرونزی و جزیره نیووی) سفر کنند. 

آن‌ها همچنین می‌توانستند در سفر به ۲۷ کشور دیگر، هنگام ورود به مقصد ویزا دریافت کنند، که عبارت‌اند از آذربایجان، لبنان، سوریه، کامبوج، ماکائو، مالدیو، نپال، سری‌‌لانکا، تیمور شرقی، گینه بیسائو، کنیا، ماداگاسکار، موریتانی، موزامبیک، رواندا، سیشل، سومالی، تانزانیا، توگو، اوگاندا، زیمبابوه، جزایر پالائو، ساموآ، جزیره تووالو، بولیوی، کومور و جزایر کیپ‌ورد. به عبارت دیگر، برای سفر به سایر کشورها می‌بایست قبل از ورود، ویزا می‌گرفتند. 

در این گزارش، کره شمالی، بنگلادش، اریتره و لبنان هم‌رده با ایران و در رتبه ۱۰۱ ارزیابی شده‌اند.

گذرنامه‌های فقط ۱۰ کشور افغانستان، عراق، سوریه، پاکستان، سومالی، یمن، سودان، فلسطین اشغالی، لیبی و نپال از گذرنامه ایرانی کم‌اعتبارتر ارزیابی شده است.

اعتبار گذرنامه‌ها در این رده‌بندی بر اساس ورود آزادانه و بی‌نیاز از ویزا یا اخذ ویزا هنگام ورود به مقصد ارزیابی شده است.

صدرنشین‌های جدول

در رده‌بندی شرکت هنلی و شرکا، ژاپن و سنگاپور، با دسترسی آزاد یا ویزای آسان برای ورود به ۱۸۹ کشور، به‌طور مشترک در صدر دارندگان معتبرترین گذرنامه‌های جهان قرار گرفتند.

کره جنوبی در کنار فنلاند و آلمان رده دوم را به خود اختصاص دادند. بر اساس این رده‌بندی، شهروندان این سه کشور به ۱۸۷ مقصد دسترسی آزاد دارند یا هنگام ورود می‌توانند ویزا دریافت کنند.

گذرنامه‌های دانمارک، ایتالیا و لوکزامبورگ با دسترسی آزاد یا ویزای آسان برای ۱۸۶ مقصد،  در جایگاه سوم این رده‌بندی ایستادند.

پس از آن‌ها، فرانسه، اسپانیا و سوئد قرار می‌گیرند. شهروندان این کشورها می‌توانند به ۱۸۵ مقصد به‌آسانی یا بدون ویزا سفر کنند. اتریش، هلند، پرتغال و سوئیس هم در جایگاه پنجم قرار گرفتند.

ایالت متحده آمریکا و بریتانیا، ‌که در سال ۲۰۱۴ معتبرترین گذرنامه‌ها را داشتند، در رده‌بندی ۲۰۱۹، با کمی تنزل، در جایگاه ششم ایستادند. شهروندان این دو کشور در حال حاضر می‌توانند آزادانه یا با ویزای آسان، به ۱۸۳ مقصد سفر کنند.

گذرنامه‌هایی که اعتبار‌شان نسبت به ده سال قبل تغییر چشمگیر داشته‌ است

از نکات جالب‌توجه در این رده‌بندی، جهش امارات متحده عربی است. این کشور از ۱۰ سال پیش تاکنون،  ۳۹ پله صعود کرده و در جمع ۲۰ کشور نخست دارای معتبرترین گذرنامه جای گرفته است. شهروندان امارات در حال حاضر می‌توانند آزادانه یا با ویزای آسان به ۱۶۷ کشور جهان سفر کنند.

طی مدت مشابه، آلبانی و تایوان نیز با ۲۴ پله صعود، به‌ترتیب در رده ۵۲ و ۳۰ قرار گرفته‌اند. بوسنی و هرزگوین و صربستان هم ۲۱ پله صعود کرده‌اند و به‌ترتیب در جایگاه ۵۱ و ۴۱ ایستاده‌اند. تیمور شرقی و کلمبیا هم ۱۹ پله ترقی داشته‌اند و به‌ترتیب در رده ۵۶ و ۴۵ جای گرفته‌اند.

اما در میان کشورهایی که روند معکوس داشته‌اند، وضع نیجریه از همه وخیم‌تر بوده است. این کشور با ۳۱ پله سقوط در جایگاه ۹۸ قرار گرفت. سیرالئون با ۲۹ پله سقوط، به جایگاه ۸۲ و بنگلادش با ۲۸ پله سقوط، به جایگاه ۱۰۱ تنزل کرد. سوریه، مالی، نیجر و سنگال نیز ۲۵ پله سقوط داشتند، سوریه در جایگاه ۱۰۷، مالی و نیجر به‌طور مشترک در جایگاه ۹۰ و سنگال در جایگاه ۸۹ ایستاد.

قعرنشین‌های جدول

افغانستان با کم‌اعتبارترین گذرنامه، در قعر این رده‌بندی در جایگاه ۱۰۹ قرار گرفت. شهروندان این کشور به‌جز ۲۵ مقصد، برای سفر به سایر کشورها باید قبل از سفر، درخواست ویزا بدهند.

قبل از افغانستان، عراق در رده ۱۰۸، سوریه در رده ۱۰۷، پاکستان در رده ۱۰۶، سومالی در رده ۱۰۵ و یمن در رده ۱۰۴ ایستاده‌اند. شهروندان این پنج کشور که کم‌اعتبارترین گذرنامه‌ها را دارند فقط می‌توانند آزادانه یا با ویزای آسان، به ۲۷ تا ۳۳ مقصد سفر کنند.

جایگاه کشورهای منطقه

در میان همسایگان ایران، گذرنامه امارات متحده عربی از دیگر کشورها معتبرتر است. پس از آن، روسیه با امکان سفر آزادانه یا با ویزای آسان به ۱۱۶ مقصد، در جایگاه ۵۱، ترکیه با ۱۱۰ مقصد در جایگاه ۵۳، کویت با ۹۱ مقصد در جایگاه ۵۷، قطر با ۸۶ مقصد در جایگاه ۶۰، بحرین با ۸۰ مقصد در جایگاه ۶۳، عمان با ۷۷ مقصد در جایگاه ۶۷، عربستان سعودی با ۷۲ مقصد در جایگاه ۷۲، آذربایجان با ۶۶ مقصد در جایگاه ۷۸، ارمنستان با ۶۰ کشور در جایگاه ۸۴ و ترکمنستان با ۵۱ مقصد در جایگاه ۹۳ قرار دارند. 

رده‌بندی هنلی و شرکا حاصل بررسی‌های صورت‌گرفته روی داده‌های انجمن بین‌المللی حمل‌و‌نقل هوایی، یاتا، است. این انجمن ۱۹۹ گذرنامه، شامل ۱۹۳ کشور عضو سازمان ملل متحد و ۶ سرزمین تایوان، ماکائو، هنگ‌کنگ، کوزوو، فلسطین، واتیکان و همین‌طور ۲۷۷ مقصد سفر را پوشش داده است.

به باور پژوهشگران علوم سیاسی، به‌طور کلی بین امکان ورود آزادانه به کشورها و اصلاحات سیاسی رابطه مستقیمی وجود دارد. بر این اساس، هر اندازه کشورها منزوی‌تر شوند جایگاه گذرنامه‌شان هم در این رده‌بندی تنزل پیدا می‌کند. به‌عبارتی، فقط رشد اقتصادی نیست که قدرت و اعتبار گذرنامه‌ها را افزایش می‌دهد، درجه همگرایی اجتماعی و همین‌طور تحولات سیاسی از دیگر عوامل موثر بر میزان اعتبار گذرنامه‌هاست.