مناطق مختلفی از ایران به ویژه جنگل‌های شمال این کشور طی روزهای اخیر بار دیگر دچار آتش‌سوزی شده‌اند. این در حالی است که مقام‌های مختلف جمهوری اسلامی اظهارات متفاوت و گاه متناقضی را درباره دلایل این آتش‌سوزی‌ها مطرح می‌کنند و تشخیص دقیق علت آتش‌سوزی را نیز به زمانی نامعلوم موکول می‌کنند.

در حالی که تاکنون بیش از ۵۰ هکتار از جنگل‌های گیلان در روزهای اخیر سوخته، حامد اختری، مدیرکل منابع طبیعی گیلان، روز یکشنبه ۲۸ دی در گفت وگو با ایسنا، علت اصلی این آتش‌سوزی‌ها را «وزش باد گرم» اعلام کرد. اما وزش باد گرم در فصل زمستان از نظر برخی از رسانه‌های ایران سوال‌برانگیز بوده است.

این در حالی است که روز شنبه مجید ذکریایی، فرمانده یگان حفاظت اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران درباره آتش‌سوزی جنگل‌های این استان گفت: «طبق بررسی‌های صورت گرفته، علت ۸۰ درصد از ۲۱ فقره آتش‌سوزی جنگل‌های استان طی ۲۴ ساعته گذشته خطای انسانی به ویژه بی‌توجهی گردشگران بوده است.»

از سوی دیگر، عبدالرحیم لطفی، سرپرست اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان روز شنبه در این باره به ایرنا گفته است: «بیشتر آتش سوزی‌های این مدت گلستان توسط قاچاقچیان چوب برای انحراف همکاران جنگلبان و منابع طبیعی از مسیرهای تردد بوده است.»

در حالی که جنگل‌های هیرکانی در این استان نیز دچار آتش‌سوزی شده، او ادامه داد: «در این راستا بامداد امروز در منطقه مازیاران رامیان یک قاچاقچی در حین حمل چوب با خودرو شناسایی و متوقف شد.»

در این شرایط، برخی از رسانه‌ها و کارشناسان محیط زیست در ایران نیز از عدم اطلاع‌رسانی دقیق دولت درباره علت اصلی آتش‌سوزی‌ها انتقاد کرده‌اند.

محمد درویش، کارشناس مسائل محیط زیست، روز یکشنبه در گفت‌وگو با خبرگزاری برنا با اشاره به این که «امسال در حال سپری کردن یک زمستان بسیار خشک هستیم»، گفت: «در این مواقع باید رسانه‌های گروهی به مردم اطلاع دهند این جریان‌های گرم در حال حرکت است و مراقب باشند تا سیگار خود را در طبیعت پرت نکنند، شیشه و بطری آب معدنی در طبیعت رها نکنند چرا که انجام دادن هر یک از این کارها می‌تواند منجر به آتش سوزی‌های گسترده‌تری شود.»

این فعال محیط زیست عوامل انسانی را در وقوع این آتش‌سوزی‌ها رد نکرد و از نقش شکارچیان سخن گفت. 

همچنین بی‌توجهی در سیاست‌های دولت نسبت به محیط زیست، یکی از دلایل این آتش‌سوزی‌هاست. درویش تاکید کرد: «کاهش تنوع زیستی در شمال، کاهش پوشش گیاهی، افزایش فرسایش خاک، افزایش سیل و درنهایت مهاجرت از جمله آسیب‌های ناشی از گسترش آتش سوزی‌ها در کشور است.»

کمبود امکانات و اهمال دولت در تامین تجهیزات

اگر مقام‌های دولت جمهوری اسلامی می‌توانند علل آتش‌سوزی را به عواملی خارج از حوزه مدیریتی خود نسبت دهند، اما در زمینه تامین تجهیزات خاموش کردن آتش کسی جز خود دولت و نهادهای حکومتی مقصر نیست. در این زمینه حتی نمایندگان مجلس نیز از کمبود امکانات انتقاد کرده‌اند.

مهرداد گودرزوند چگینی، نماینده گیلان در مجلس به برنا گفت: «یکی از معضلات جدی در گیلان نبود امکانات لازم و ضروری برای مهار آتش‌سوزی است.»

او ادامه داد: «وقتی در عمق جنگل آتش افروخته می‌شود نیاز به هلیکوپتر است تا بتوان آتش را خاموش کرد اما متاسفانه چنین تجهیزاتی وجود ندارد و آتش‌سوزی رخ داده گسترده می‌شود.»

اما مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری گیلان کمبود منابع را چندان در اطفای حریق موثر ندانسته است. او روز یکشنبه به ایسنا گفت: «در شرایط وزش بادهای گرم شدید استفاده از بالگرد اطفا کاربرد خاصی ندارد.» به گفته این مقام دولتی «پرواز بالگرد اجازه خالی کردن آب در نقاط موثر آتش را نمی دهد.»

این اظهارات در حالی است که دیگر مقام‌های دولتی بارها اعلام کرده‌اند که اطفای حریق به ویژه در مناطق صعب العبور نیازمند هلی‌کوپتر است. 

در خردادماه، زمانی که موجی دیگری از آتش‌سوزی‌ها در مناطق جنگلی و مراتع ایران به راه افتاده بود، مهرداد ستوده، معاون عمرانی استاندار بوشهر به ایسنا گفت: «هنگامی که آتش‌سوزی فقط روی سطح زمین باشد خودروهای اطفاء حریق در اختیار داریم، اما در ارتفاعات به دلیل صعب‌العبور بودن نیاز به تجهیزاتی چون بالگرد آب‌پاش وجود دارد.»

این مقام دولتی کمبود هلی‌کوپتر برای اطفای حریق را «یک مسئله ملی» اعلام کرد.

همچنین علی عباس‌نژاد، فرمانده یگان حفاظت سازمان جنگل‌ها، در خردادماه گفته بود: «وزارت دفاع از دو سال گذشته و به دلیل تامین نشدن بودجه، بالگردهای اطفای حریق را در اختیار این سازمان قرار نمی‌دهد.»