رکود طولانی‌مدت، نرخ بالای تورم و بیکاری در ایران به کاهش آمار تولد منجر شده است. بنا بر آمار رسمی، نرخ باروری در ایران ۱/۷ است، پایین‌تر از ۲/۱ که لازم است تا جمعیت در همین اندازه فعلی بماند.

فایننشال تایمز در مطلبی به این موضوع پرداخته و نظر تعدادی از ایرانی‌ها را نیز در این مورد جویا شده است. یادداشت فایننشال تایمز با نقل قول از سحر ۳۳ ساله از بجنورد آغاز می‌شود که حسابداری بیکار است و به این نشریه گفته است: «چطور می‌توانم با کسی ازدواج کنم که درآمد قابل‌اتکا ندارد یا معتاد است، مساله‌ای که این‌جا مشکل بسیاری از جوانان است؟ چطور می‌توانم حتی به بچه‌دار شدن فکر کنم وقتی از پس هزینه‌هایمان برنمی‌آییم؟»  

به گفته شهلا کاظمی‌پور، استاد جمعیت‌شناسی دانشگاه تهران، شهرنشینی، نرخ بالای باسوادی و گسترش آموزش عالی در رواج تنظیم خانواده در ایران دخیل بوده است.

اصول‌گرایان هشدار داده‌اند ممکن است ایران تا سال ۲۰۵۰، پیرترین جمعیت خاورمیانه را داشته باشد. بنا بر آمار آخرین سرشماری ایران در سال ۲۰۱۶، میانگین سنی جمعیت ایران ۳۱/۱ سال بوده است که در مقایسه با عدد ۲۷/۹ در سال ۲۰۰۶، افزایش داشته است.

فایننشال تایمز در ادامه اشاره کرده است در کشوری که خود را رهبر شیعیان جهان می‌داند، برخی اصول‌گرایان این کاهش رشد جمعیت را بخشی از توطئه کشورهای غربی و اسرائیل برای کاهش جمعیت شیعیان می‌بینند. رهبر جمهوری اسلامی در سال‌های اخیر در مورد «جنگ نرم» دشمن برای تضعیف بنیان خانواده هشدار داده و تاکید کرده است خانواده «محور» تمام سیاست‌های آموزشی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی کشور، به‌خصوص در بخش مسکن، باشد. 

در زمان انقلاب، هر زن ایرانی به‌طور متوسط هفت فرزند داشت. حکومت شاه از تنظیم خانواده حمایت می‌کرد اما رژیم جدید در آغاز این طرح غربی دانست و رد کرد و نتیجه آن انفجار جمعیتی بود که از ۳۳/۷ میلیون نفر در سال ۱۹۷۶ به ۴۹/۴ میلیون نفر در سال ۱۹۸۶ رسید. بنابراین، دولت طرح ارائه وسایل پیشگیری و حتی عقیم‌سازی رایگان را در دستور کار قرار داد و رشد جمعیت از ۳/۹۱ درصد در سال ۱۹۸۶ به ۱/۴۷ درصد در سال ۱۹۹۶ رسید و در سال گذشته، تا زیر ۱ درصد سقوط کرد.

شهلا کاظمی‌پور به فایننشال تایمز گفته است تاخیر ازدواج و فرزندآوری ایرانیان دلایل بسیاری دارد و توضیح داده است: «جوانان ایرانی در صورت توسعه پایدار، رشد اقتصادی بالا و امنیت اجتماعی و اقتصادی که بر مبنای آن بتوانند برای زندگی‌شان برنامه‌ریزی کنند، مایل به ازدواج و فرزند‌آوری‌اند. در غیر این‌صورت، میزان فقر، اعتیاد و مرگ‌و‌میر افزایش خواهد یافت.»

رکود ناشی از تحریم‌های آمریکا، که با بحران همه‌گیری کرونا نیز تشدید شده، فشار بر خانواده‌های ایرانی را افزایش داده است. فرامرز، لوله‌کشی ۳۲ ساله، به فایننشال تایمز گفته است: «جدیدترین تحریم‌های آمریکا درآمدم را به یک‌چهارم رقمی رسانده است که پس از برجام درمی‌آوردم. اگر رهبران ما می‌خواهند ازدواج کنیم و بچه‌دار شویم، چرا با جهان صلح نمی‌کنند، اشتغال‌زایی نمی‌کنند، به‌مدت پنج سال مسکن رایگان نمی‌دهند تا زندگی مشترک را آغاز کنیم؟»

فایننشال تایمز مطلب را با صحبت‌های نیوشا به پایان رسانده که به این نشریه گفته است ۳۰ سال دارد و باشگاه ورزشی‌ زنانه‌اش آن‌قدر درآمد ندارد که او و همسرش صاحب فرزند شوند. برای آن‌ها توانایی این‌که بتوانند آینده و موفقیت فرزندانشان را تضمین کنند اولویت دارد. او در ادامه افزوده است: «من و همسرم فقط در صورتی بچه‌دار خواهیم شد که از ایران برویم. آینده روشنی نمی‌بینم که ترغیبم کند در این کشور بچه‌دار شوم.»