حضور زنان در استادیوم آزادی؛ دستاورد یا نمایش حکومتی؟
در اقدامی بیسابقه، برای اولین بار پس از نزدیک به چهار دهه، تعداد معدودی از زنان بهطور رسمی اجازه یافتند که با خرید بلیت، برای تماشای مسابقه فوتبال انتخابی جام جهانی ۲۰۲۲ قطر وارد ورزشگاه آزادی شوند.
پس از انقلاب ۱۳۵۷ در ایران، از سال۶۰ دیگر برای تماشای هیچ مسابقه فوتبالی، به زنان بلیت فروخته نشد.
در این سالها، حضور زنان در ورزشگاه برای تماشای مسابقه فوتبال بهطور عمومی قدغن بود و مراجع دینی در ایران با ورود آنها همواره مخالفت کرده بودند، هر چند هیچ منع قانونی برای این موضوع وجود ندارد.
البته در سالهای گذشته، در مواردی عدهای از زنان بهصورت گزینششده و یا با لباس مبدل مردانه در ورزشگاه حضور پیدا کرده بودند، اما حضور رسمی زنان بهعنوان تماشاچی علاقهمندی که بلیت بازی را خریداری کرده باشد، تا پیش از مسابقه ایران-کامبوج رخ نداده بود.
فروش بلیط بازی ایران-کامبوج به زنان که روز پنجشنبه ۱۸ مهرماه برگزار شد به کمتر از چهار هزار تماشاگر زن، واکنشهای مختلفی را از سوی مقامها و همچنین در رسانههای اجتماعی در پی داشت.
برخی فعالان حقوق زنان، نفس حضور زنان در ورزشگاه را دستاوردی مهم برای زنان در جمهوری اسلامی ایران در سایه قوانین محدودکننده، تلقی میکنند.
اما مصادف شدن حضور زنان در ورزشگاه، با تهدید فدراسیون بینالمللی فوتبال (فیفا) به تعلیق ایران در صورت تداوم منع ورود زنان به ورزشگاه در این کشور و موج محکومیت داخلی و بینالمللی در پی خودسوزی سحر خدایاری که به اتهام ورود غیرقانونی به ورزشگاه بازداشت شده بود، گمانهزنیها را نسبت به تاثیر فشارهای بینالمللی تقویت کرد.
عدهای از کاربران رسانههای اجتماعی و همچنین فعالان رسانهای و کنشگران حقوق زنان محدود کردن فروش بلیت به زنان با وجود باقی ماندن جایگاههای خالی بسیار، جدا کردن جایگاه زنان از مردان با کشیدن فنس دور جایگاه زنان و همچنین اختصاص پارکینگ جداگانه برای زنان را رفتاری توهینآمیز از سوی حکومت تلقی کردهاند.
با این حال، علی ربیعی، سخنگوی دولت ایران، که روز پنجشنبه در ورزشگاه حضور داشت گفت: «برای حضور بانوان به هیچ وجه تحت تاثیر فشارهای خارجی نبودیم و برخی دوست دارند آن را به خارجیها ارتباط دهند.»
او اضافه کرد که نگاه دولت «به حضور زنان در ورزشگاه مثبت است و باید تجربه خود را در این ارتباط افزایش دهیم».
از طرفی، معصومه ابتکار، معاون رییس جمهوری ایران در امور زنان و خانواده، هم گفت: «امیدوارم برای بازیهای لیگ برتر نیز این اتفاق بیفتد و شاهد حضور زنان در ورزشگاهها باشیم.»
حدود یک ماه پیش، سحر خدایاری، مشهور به دختر آبی، که پس از تلاش برای ورود به استادیوم برای تماشای مسابقات لیگ برتر ایران بازداشت شده بود، از ترس محکومیت قضایی در نزدیکی دادسرا خودسوزی کرد و کمی بعد در بیمارستان درگذشت.
ناظران سیاسی اقدام جمهوری اسلامی ایران در اجازه ورود دادن به عده محدودی از زنان به ورزشگاه را صرفا نمادین و با اهداف تبلیغاتی در راستای کاهش انتقادها نسبت به قوانین این کشور توصیف کردهاند.
فیلیپ لوتر، مدیر بخش پژوهش و امور حقوقی خاورمیانه و شمال آفریقا در سازمان عفو بینالملل، روز چهارشنبه در بیانیهای اعلام کرد تصمیم ایران برای اجازه ورود دادن به ورزشگاه به تعداد محدودی از زنان برای تماشای مسابقه فوتبال روز پنجشنبه، «اقدام منعفتطلبانه تبلیغاتی از سوی مقامهای رسمی با هدف ترمیم وجهه خود در پی اعتراضهای جهانی در مورد مرگ غمانگیز سحر خدایاری است».
او افزود: «هر اقدامی کمتر از لغو کامل ممنوعیت ورود زنان به ورزشگاههای فوتبال توهین به یاد و خاطره سحر خدایاری و توهین به حقوق همه زنانی است که در ایران شجاعانه برای لغو این ممنوعیت مبارزه میکنند.»