محمد اسلامی، رییس سازمان انرژی اتمی ایران، گفت که  راکتور آب سنگین اراک باید در سریع‌ترین زمان ممکن راه‌اندازی شود.

سخنان اسلامی درحالی بیان شده است که بر اساس برجام، ایران باید راکتور اراک را به شکلی بازطراحی کند که قادر به تولید پلوتونیوم نباشد زیرا از پلوتونیوم برای ساخت سلاح هسته‌ای استفاده می‌شود.

رییس سازمان انرژی اتمی ایران روز پنج‌شنبه از راکتور آب‌سنگین خُنداب اراک بازدید کرد و در جریان این بازدید گفت: راکتور آب سنگین اراک باید استفاده از توانمندی صنایع داخلی بازطراحی و در سریع‌ترین زمان ممکن مورد بهره‌برداری قرار گیرد.

مراحل بازطراحی و مدرن سازی راکتور آب سنگین خُنداب اراک براساس برجام ابتدا قرار بود با مشارکت چین و آمریکا انجام شود اما در سال ۹۸ مقام‌های سازمان انرژی اتمی ایران گفتند که پس از خروج آمریکا از توافق هسته‌ای، بازطراحی این راکتور با مشارکت بریتانیا و چین در حال انجام است.

مقام‌های جمهوری اسلامی البته تاکید دارند که بخشی از بازطراحی این راکتور از سوی از سوی متخصصان داخلی انجام شده است.

علی اصغر زارعان دستیار رییس  سابق سازمان انرژی اتمی ایران، در آبان ماه ۹۸ خبر داده بود که جمهوری اسلامی به فعالیت‌های خود از جمله برای «مدرن سازی راکتور تحقیقاتی خنداب اراک» ادامه می‌دهد و «بخشی از این راکتور به نام مدار ثانویه که شامل ۵۰ درصد راکتور است، افتتاح خواهد شد.»

سازمان انرژی اتمی ایران پس از آن در دوم دی ماه سال۹۸ اعلام کرد که با حضور علی‌اکبر صالحی، رییس وقت این سازمان، درپوش راکتور تحقیقاتی خنداب اراک نصب و مدار ثانویه آن آغاز به کار کرده است.

مدار ثانویه برخلاف نامش بخشی از راکتور درحال ساخت اراک است که باید ابتدا راه‌اندازی شود تا پس از آن بازطراحی مدار اولیه و اصلی این راکتور آغاز شود.

در همان زمان اعلام شد که پس از راه‌اندازی مدار ثانویه، راکتور خنداب اراک  وارد مرحله تست سرد شده و در اوایل سال ۱۴۰۰ به طور کامل راه‌اندازی خواهد شد.

پس از آن بود که در اسفند سال ۹۹ بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران، اعلام کرد که تست سرد راکتور بازطراحی شده اراک در سال ۱۴۰۰ انجام خواهد شد.

کمالوندی همچنین گفت که پس از خروج آمریکا از برجام، چین به مشارکت در بازطراحی این راکتور ادامه داده است.

سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران افزود که اگر ایران بخواهد راکتور آب سنگین اراک را بار دیگر بسازد، باید کار را از «صفر» شروع کند و این راکتور« در محل دیگری ساخته شود».

با این حال اکنون و در ششمین ماه سال ۱۴۰۰، محمد اسلامی، رییس جدید سازمان انرژی اتمی ایران، باردیگر بر راه‌اندازی راکتور آب سنگین اراک در «سریع‌ترین زمان ممکن» تاکید کرده ولی تاریخی برای آغاز به کار این راکتور اعلام نکرد.

مقام‌های سازمان انرژی اتمی ایران می‌گویند که تکنولوژی اولیه راکتور اراک در ۱۹ سال قبل از روسیه گرفته شده بود و تکنولوژی آن بومی نبود.

علی اصغر زارعان، دستیار ویژه رییس  سابق سازمان انرژی اتمی ایران، پیشتر گفته بود که راکتور آب سنگین اراک در جریان مذاکرات منتهی به برجام «برخلاف تصور بعضی از افراد فعال نبود» و وقتی «در مذاکرات طرف مقابل تغییر ماهیت این راکتور و عدم استفاده از آب سنگین را دنبال می‌کرد، با هوشمندی تیم فنی ماهیت این راکتور حفظ و از آب سنگین هم بهره‌ مند هستیم.»