براساس عکس‌هایی که به تازگی در رسانه‌های اجتماعی و رسانه‌های ایران منتشر شده، فدراسیون کوهنوردی این کشور با همکاری هلال احمر، چهار پناهگاه (ایگلو) در جبهه جنوبی کوه دماوند احداث کرده است.

خبرگزاری ایسنا، روز شنبه، به نقل از برخی کنشگران محیط زیست، اعلام کرد برای احداث چنین پناهگاه‌هایی در ارتفاع بالای ۴۲۰۰ متری، زیرسازی‌هایی انجام شده که «تعرض به میراث طبیعی ملی دماوند محسوب می‌شود و کاربری موقتی بودن این سازه‌ها را زیر سوال می‌برد».

به گفته فعالان محیط زیست، رییس فدراسیون کوهنوردی و مسئول امور پناهگاه‌ها در نشستی در روز ۲۶ مرداد، قول داده بودند تنها دو ایگلو در ارتفاع ۴۲۰۰ متر کوه دماوند برپا شود.

اما مینا قربانی، یک راهنمای گردشگری کوهستان، به ایسنا گفت که حتی برپایی همان دو ایگلو نیز «مغایر با کوهنوردی مسئولانه و پایدار» و «عامل دخل و تصرف و تخریب دماوند» است.

ایسنا نوشت در واکنش به انتشار این عکس‌ها، نه‌تنها فدراسیون کوهنوردی در این زمینه توضیحی نداده، بلکه دیگر متولیان همچون وزارت میراث فرهنگی و گردشگری و سازمان حفاظت محیط زیست نیز واکنشی نسبت به این اقدام نداشته‌اند. 

این خبرگزاری به نقل از فعالان محیط زیست این پرسش را مطرح کرده که آیا فدراسیون کوهنوردی برای احداث این پناهگاه‌ها از نهادهای مربوطه مثل سازمان محیط زیست و وزارت میراث فرهنگی مجوز گرفته است؟

روز سه‌شنبه اول مهر نیز عباس محمدی، دیده‌بان کوهستان، این سازه‌های فلزی را «زخم تازه‌ای بر پیکر دماوند» توصیف کرد.

او در حساب خود در اینستاگرامش با انتشار تصاویری از این ایگلوهای سبز و آبی نوشت: «سازه‌های بدریخت و ناهماهنگ با محیط کوهستان، در نزدیکی پناهگاه جنوبی (که خود زگیلی است بر سیمای این کوه!) درحال بالا آمدن است.»

محمدی ادامه داد: «با وجود مخالفت ضمنی فدراسیون کوهنوردی (آن‌طور که در یک جلسه حضوری با رییس فدراسیون و مسئول پناهگاه‌ها برداشت کردم) این ساخت‌وساز حتی در شرایط هوای بد این روزها در حال پیشرفت است. ظاهرا توجیه این عملیات، کمک در امر امداد و نجات است که کاملا بی‌مورد است!»

تلف شدن حیوانات وحشی دماوند

همچنین به‌تازگی رسانه‌های ایران از تلف شدن ۲۴ راس از حیوانات وحشی کوه دماوند، شامل شش کل و بز و ۱۸ قوچ و میش خبر داده‌اند.

محمد کرمی، رییس اداره نظارت بر امور حیات وحش استان تهران، گفت احتمالا این حیوانات بر اثر ابتلا به «طاعون نشخوارکنندگان کوچک» تلف شده‌اند.

این در حالی است که هنوز سازمان دامپزشکی نتیجه بررسی‌ها روی نمونه‌های جمع‌آوری شده از حیات وحش تلف شده را اعلام نکرده است.

ارتباط نزدیک پارک ملی خجیر و سرخه حصار با منطقه شکار ممنوع کوه سفید دماوند نگرانی‌هایی را درباره سرایت این بیماری به حیات وحش آن مناطق به وجود آورده است.

پیشتر رسانه‌های ایران، عواملی چون جاده‌کشی، تردد زیاد گردشگران، برداشت بی‌رویه از معادن، چرای بی‌رویه دام در مراتع اطراف دامنه‌های قله و دشت لار، تخریب دشت‌های شقایق به دست گردشگران و زخمی کردن دامنه‌های کوه و دشت‌ها و مراتع اطراف به بهانه ساخت‌‌وساز خانه، ویلا و هتل را از عوامل تخریب محیط زیست دماوند برشمرده‌اند.

در هفته‌های اخیر کوهنوردی هزاران نفر در دماوند با وجود شرایط قرمز شیوع کرونا نیز خبرساز شده بود. 

وقف دماوند و ناکامی در ثبت جهانی

کوه دماوند در سال ۱۳۸۷ با عنوان «میراث طبیعی» در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد. اما تخریب آثار باستانی در این منطقه از جمله عوامل تهدید دماوندند.

با وجود تلاش‌ها برای ثبت جهانی این کوه، سعدالله نصیری قیداری، دبیرکل کمیسیون ملی سازمان یونسکو، بهمن ۱۳۹۶ اعلام کرد: «ثبت کوه دماوند به عنوان نخستین میراث طبیعی ایران در فهرست جهانی یونسکو به دلیل آسیب‌های فراوان وارد شده به محیط زیست این اثر منتفی شده است.»

او ادامه داد: «کوه دماوند حدود ۱۰۰ میلیارد تن جرم دارد. ثبت جهانی این اثر می‌توانست بسیار مفید باشد اما موفق به این امر نشدیم.»

یکی از مواردی که در ماه‌های اخیر جنجالی شده بود، وقف بخشی از کوه دماوند بوده است.

اوایل مردادماه، روزنامه همشهری در گزارشی به نقل از مدیران منابع طبیعی استان مازندران خبر داد یک قسمت از ۱۱ قسمت قله دماوند به تملک سازمان اوقاف و امور خیریه در آمده است. 

پس از آن، ابراهیم حیدری جناسمی، مدیرکل اوقاف مازندران گفت: «قله دماوند وقف نیست، بلکه موقوفه یکی از یال‌های دماوند است که به عنوان مرتع ملار شناخته شده و در سال ۸۲ سند دفترچه‌ای به نام موقوفه صادر شده است.»

سه‌شنبه ۲۸ مرداد، ذبیح‌الله خداییان، رییس سازمان ثبت اسناد و املاک ایران، درباره بخشی از کوه دماوند که به تصرف سازمان اوقاف در آمده، گفت: «قسمت زیادی در اطراف روستای ملار که روستاییان حق چرا داشتند، وقف شده است.»

او افزود که این زمین‌های وقف‌شده، «فاصله زیادی با کوه دماوند دارد و قسمتی است که قابل تملک بوده است».

پیشتر نیز دیوان عالی کشور حکم داد مالکیت ۵ هزار و ۶۰۰ هکتار از اراضی جنگلی در استان مازندران در اختیار موقوفه «امامزاده حارث» قرار گیرد.