در پی اعلام پیروزی ابراهیم رئیسی در انتخابات ریاست‌جمهوری ایران، خبرگزاری بلومبرگ در مقاله‌ای به سه چالش اقتصادی پیش‌روی رئیس‌جمهوری جدید ایران پرداخته است.

بلومبرگ به وعده‌های اقتصادی رئيسی در کارزار انتخاباتی‌اش از جمله بهبود وضعیت معیشتی مردم از طریق تمرکز بر منابع داخلی، روابط تجاری با متحدان منطقه‌ای و تقویت تولید صنعتی اشاره کرده و در ادامه در مورد موانع تحقق چنین وعده‌هایی نوشته است.

رئیسی که موضعی خصمانه مقابل غرب دارد، گفته است برجام را حفظ می‌کند اما اضافه کرده است فکر نمی‌کند برجام باید مساله و نگرانی اصلی کشور باشد. این در حالی است که تحریم‌های سختگیرانه آمریکا همچنان پابرجا و ارتباط بانک‌های ایران با اقتصاد جهان قطع است.

به‌رغم وعده گشایش اقتصادی، رئیسی با مشکلاتی که در ادامه می‌آید مواجه خواهد بود. 

سقوط ریال

ارزش پول ایران از زمان خروج آمریکا از برجام در سال ۲۰۱۸، حدود ۸۰ درصد سقوط کرده است.

در پی تحریم‌های آمریکا علیه ایران در دولت دونالد ترامپ، اقتصاد ایران به‌شدت کوچک شد. دولت حسن روحانی سعی کرد با استفاده از تثبیت نرخ ارز، بازار پول را کنترل کند، اما این سیاست نتیجه عکس داد و وضعیت اقتصادی بدتر شد. با افزایش تورم و تضعیف واحد پول کشور، قدرت خرید کاهش قابل‌ملاحظه‌ای پیدا کرد. 

تولید ناخالص داخلی ایران در دوره ترامپ

اقتصاد ایران پس از سال ۲۰۱۷ به میزان قابل‌ملاحظه‌ای کوچک‌تر شد.

آمریکا با تهدید سایر کشورها به تحریم در صورت خرید انرژی از جمهوری اسلامی، مانع فروش نفت خام ایران شد.

کاهش درآمدهای نفتی و کمبود ارز خارجی به رشد اقتصادی ایران آسیب زد. پیش از تحریم‌های دولت ترامپ، صندوق بین‌المللی پول پیش‌بینی کرده بود ایران در سال ۲۰۱۹، حدود ۴ درصد رشد اقتصادی داشته باشد؛ اما در عوض، رشد اقتصادی ایران بیش از ۶ درصد کاهش یافت.

رکود روابط تجاری با اتحادیه اروپا

حجم تجارت ایران با اروپا از سال ۲۰۱۷ به این سو، ۸۵ درصد کاهش یافته است.

اتحادیه اروپا که اکنون در وین برای احیای برجام با ایران مشغول مذاکره است، یکی از بزرگ‌ترین شرکای تجاری ایران پیش از اعمال تحریم‌های آمریکا بود. دولت روحانی مشتاق بود اتحادیه پس از اجرای برجام در سال ۲۰۱۶، دوباره به جایگاه بزرگ‌ترین شریک تجاری ایران بازگردد. اما پس از بازگشت تحریم‌ها، تمام برنامه‌ها متوقف شد و تا سه ماهه آخر سال ۲۰۲۰، واردات ایران از اروپا ۸۰ درصد کاهش یافت.

بلومبرگ در پایان این مقاله می‌نویسد ابراهیم رئیسی در کارزار انتخاباتی‌اش بر برقراری روابط تجاری و بازارهای صادرات به متحدان منطقه‌ای تاکید کرده اما به امکان احیای توافق‌ها با شرکت‌های خارجی که پس از تحریم‌ها، ایران را ترک کردند هیچ اشاره‌ای نکرده است. 

این نشان می‌دهد که سیاست اصول‌گرایان تندرو بر همان پاشنه سابق می‌چرخد و حامی روابط قوی‌تر با چین و روسیه‌اند، نه اروپا.