محمدجواد ظریف، ‌وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی، در پاسخ به ابهام‌ها درباره متوقف نکردن پروازهای مسافری در شب حمله نظامی ایران به پایگاه‌های آمریکا در عراق، علت این اقدام را «سیاسی» و «فنی» توصیف کرد.

ظریف در گفت‌وگویی با هفته‌نامه اشپیگل آلمان که جمعه چهارم بهمن منتشر شد در این زمینه گفت: «این یک تصمیم فنی و همچنین یک تصمیم سیاسی بود. تهران در منطقه درگیری نبود.» او توضیح بیشتری درباره جزییات این مساله ارائه نداد.

ظریف افزود: «ما هشت سال درگیر جنگ علیه عراق بودیم، بدون این‌که فضای هوایی خود را ببندیم.»

این اظهارات در حالی است که امیرعلی حاجی‌زاده،‌ فرمانده نیروی هوافضای سپاه پاسداران، در نشستی خبری درباره این حادثه گفته بود که ایران در شب حمله در بالاترین شرایط هشدار و وضعیت کامل جنگی قرار گرفته بود و مسئولیت قصور در توقف پروازهای مسافری بر عهده نیروهای مسلح بوده است.

همچنین در روزهای گذشته گمانه‌زنی‌هایی درباره امکان استفاده آگاهانه حکومت ایران از تاکتیک استفاده پروازهای مسافربری به عنوان سپر دفاعی در برابر حمله احتمالی آمریکا مطرح شده است.

ظریف در پاسخ به سوالی درباره دلیل پنهان کردن سه روزه شلیک به هواپیما، به دیر مطلع شدن مقام‌ها اشاره کرد و گفت: «حکومت مسئول آن نبوده است.»

وزیر خارجه ایران در همین زمینه با مقایسه سرنگون شدن این هواپیما با سرنگونی هواپیمای مسافربری ایران از سوی نیروی دریایی آمریکا در خلیج فارس در تابستان سال ۱۳۶۷ اظهار کرد آمریکا هنوز درباره آن «عذرخواهی رسمی» نکرده، در حالی که «شخص ایرانی که هواپیمای اوکراین را سرنگون کرد اکنون در زندان است.»

این در حالی است که معترضان به سرنگونی هواپیما و خانواده برخی از سرنشینان کشته شده خواستار پاسخگویی علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، در این زمینه و استعفای او شده‌اند. 

او اعتراض‌ مردم نسبت به شلیک سپاه پاسداران به هواپیمای مسافربری را «شکایت مشروع» آن‌ها خواند. 

ظریف درباره اعتراض‌های عمومی به این موضوع و مخالفت با جمهوری اسلامی پاسخ داد: «اگر می‌خواهید این مساله را به عنوان فشارسنج مخالفت با حکومت در نظر بگیرید، باید آن را به درستی با تشییع جنازه سلیمانی متعادل کنید.»

پمپئو بعد از کشتن سلیمانی پیام تهدید فرستاد

ظریف در بخش دیگری از این گفت‌و‌گو در ارتباط با مکاتبه‌های تهران و واشینگتن پس از حمله به پایگاه عین‌الاسد به ارسال نامه‌ای از سوی مایک پمپئو،‌ وزیر خارجه آمریکا،‌ به ایران اشاره کرد.

او گفت: «وزیر خارجه پمپئو دیپلمات خیلی خوبی نیست. پیام او به ما تحریک‌آمیز، توهین‌آمیز و تهدیدآمیز بود.»

 ظریف در همین زمینه همچنین اعلام کرد که حمله به پایگاه نظامی عین‌الاسد عراق «پاسخ نظامی رسمی» جمهوری اسلامی به کشته شدن قاسم سلیمانی،‌ فرمانده پیشین نیروی قدس سپاه پاسداران،‌ نبوده است.

رییس دستگاه دیپلماسی ایران گفت: «اما پاسخ واقعی از طرف مردم منطقه حاصل خواهد شد.»

او اضافه کرد که نیتی برای تلفات طی حمله به آن پایگاه نظامی وجود نداشت. 

در عراق و لبنان علیه ما شعار دادند

ظریف در ارتباط با تظاهرات اعتراضی هفته‌های گذشته در لبنان و عراق تایید کرد که طی آن مردم این دو کشور علیه جمهوری اسلامی شعار داده‌اند.

او در پاسخ به سوالی درباره محبوب نبودن دخالت‌های ایران میان مردم منطقه گفت: «در عراق و لبنان اعتراضاتی علیه فساد و نواقصی که مردم در دولت می بینند وجود دارد و همچنین شعارهای ضدایرانی نیز وجود داشته است.»

اعتراض‌های آبان از بدترین‌ زمان‌های عمرمان بود

ظریف در پاسخ به سوالی درباره اعتراض‌های سراسری آبان‌ماه آن را «از بدترین زمان‌های عمر» خود عنوان کرد.

او درباره تعداد کشته‌شدگان، عدد ۱۰۰۰ نفر را رد کرد و گفت: «این تعداد اشتباه است، [تعداد کشته‌شدگان] کمتر از یک سوم این تعداد بود. بررسی در حال انجام شدن است.»

اظهارات ظریف در حالی است که با وجود گذشت بیش از ۷۰ روز از زمان وقوع اعتراض‌های آبان‌ماه در بیش از ۲۸ استان ایران، مقام‌های جمهوری اسلامی هنوز هیچ آمار رسمی درباره تعداد دقیق بازداشتی‌ها و کشته‌های آن اعلام نکرده‌اند.

آمریکا هنوز می‌تواند به میز مذاکره بازگردد

ظریف درباره افزایش تنش در موضوع برجام و تشدید اختلاف با آمریکا پس از کشته شدن سلیمانی اظهار کرد: «دولت ترامپ می‌تواند گذشته خود را اصلاح کند، تحریم‌ها را برداشته و به میز مذاکره بازگردد.»

او امکان مذاکره مجدد با آمریکا را رد نکرد و گفت: «من هرگز این احتمال را که مردم رویکرد خود را تغییر دهند و واقعیت‌ها را بشناسند رد نمی‌کنم.»

وزیر امور خارجه ایران از تسلیم شدن اروپا در قبال فشارهای آمریکا در پرونده هسته‌ای نیز انتقاد کرد.

کشورهای اروپایی پیشتر در واکنش به کاهش تعهدات هسته‌ای ایران اقدام به فعال کردن مکانیسم حل اختلاف‌ کردند. 

ظریف در واکنش به این موضوع از احتمال خروج از پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای در صورت ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت خبر داده بود.