فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در یک نشست خبری بعد از پایان نشست اعضای این اتحادیه در بروکسل از ایران خواست در تصمیم خود برای توقف تعهدات برجامی تجدیدنظر کرده و به تعهد کامل به توافق برگردد. 

موگرینی روز دوشنبه ۲۴ تیرماه در گفتگو با خبرنگاران با اشاره به تمایل اتحادیه اروپا برای اجرایی‌ شدن سریع ساز و کار مالی ایران و اروپا موسوم به اینستکس گفت: «می خواهیم امکان افزودن کشورهای بیشتری به اینستکس وجود داشته باشد.»

او تاکید کرد که« دسترسی به اینستکس برای کشورهای ثالث هم باز است ولی اولین تراکنش در کشورهای اعضا باید شروع شود بعد به کشورهای ثالث هم دسترسی داده شود.»

مسئول سیاست‌خارجی اتحادیه اروپا همچنین اعلام کرد که کشورهای بیشتری تنمایل پیوستن به اینستکس را ابراز کرده‌اند.

او از برگزاری نشست کمیسیون مشترک برجام در آینده‌ای نزدیک خبر داد و در پاسخ به سوالی پیرامون احتمال اعمال شدن مکانیسم ماشه گفت: «در حال حاضر هیچ‌یک از طرف‌های برجامی اقدامی برای فعال شدن آن انجام نداده است.»

مکانیسم ماشه ساز و کار پیش‌بینی‌شده‌ای در بند ۳۷ برجام موسوم است و طبق این بند، در صورت نقض توافق از سوی ایران، تحریم‌های بین‌المللی پیش از توافق علیه جمهوری اسلامی مجددا احیا می‌شود.

وزیران خارجه دولت‌های اروپایی روز  دوشنبه در بروکسل، پایتخت بلژیک، گردهم آمدند و  مقام‌های برخی کشورها گفته بودند در این نشست قرار است جزییات راه‌های متقاعد کردن ایران و آمریکا برای تنش‌زدایی از طریق مذاکره را به بحث و بررسی بگذارند.

جرمی هانت، وزیر خارجه بریتانیا س از رسیدن به بروکسل گفته بود توافق هسته‌ای با ایران «نمرده» است و بریتانیا به دنبال راهی برای حفظ آن است. او تاکید کرده بود «پنجره کوچکی» برای زنده نگه داشتن برجام وجود دارد.

هانت گفته بود ایران هنوز «یک سال با ساختن سلاح اتمی فاصله دارد.» به گفته وزیر خارجه بریتانیا کمیسیون مشترک درباره نقض برجام از سوی ایران «به زودی» برگزار می‌شود.

وزیر خارجه بریتانیا تاکید کرده بود آمریکا را «نزدیک‌ترین متحد» کشورش به حساب می‌آورد اما با واشینگتن  درباره ایران هم‌نظر نیست.

خبرگزاری رویترز روز دوشنبه ۲۴ تیرماه گزارش داد که با افزایش نگرانی‌ها درباره قرار گرفتن توافقنامه‌ هسته‌ای ایران در آستانه فروپاشی، نمایندگان کشورهای اروپایی برای بررسی راه‌های حفظ برجام امروز مذاکره خواهند کرد. 

روز یکشنبه سه کشور آلمان، فرانسه و بریتانیا در بیانیه‌ای مشترک با اعلام دوباره تعهد به برجام، نسبت به خطر شکست آن تذکر داده بودند.

در همین رابطه ژان ایو لودریان، وزیر خارجه فرانسه نیز در جمع خبرنگاران بعد از ورود به بروکسل گفت که «اروپایی‌ها باید در مورد ایران با هم موضع واحدی داشته باشند.»

یک دیپلمات اروپایی نیز درباره نشست امروز اعلام کرده که «توافق در لب مرز قرار دارد. پیام روز دوشنبه نشان دادن اتحاد اروپا است، ولی می‌خواهد برای ایران روشن سازد که باید به آن (برجام) برگردد.» 

او به رویترز گفت «الان چیزی برگشت‌‌پذیر نیست، بنابراین فضای بیشتری برای دیپلماسی داریم.»

 تلاش اروپا برای میانجی‌گری

در هفته‌های گذشته تنش بین تهران و واشینگتن با اعلام رسمی افزایش غنی‌سازی و ذخیره اورانیوم از سوی مقام‌های ایران و خبر افزایش تحریم‌ها از سوی مقام‌های آمریکا تشدید شده است.

سه کشور اروپایی امضا کننده برجام، همراه با چین و روسیه، به دنبال راه‌هایی هستند تا از میزان این تنش بین دو طرف بکاهند. 

در همین راستا، کمیسیون برجام در جلسه هفتم تیرماه در اتریش، مکانیسم مالی اینستکس را برای تحقق وعده‌های نفتی و بانکی اروپا به ایران عملیاتی کرد، با این حال تهران اعلام کرده این قدم‌ها هنوز رضایت‌بخش نیست.

همزمان، امانوئل مکرون، رییس‌جمهوری فرانسه، هفته گذشته مشاور ارشد دیپلماتیک خود را با پیشنهاد تنش‌زدایی به تهران فرستاد و پس از آن در یک گفت‌و‌گوی تلفنی با حسن روحانی، رییس‌جمهوری ایران، بر سر بازبینی پیشرفت دیپلماتیک در زمینه مذاکره در روز ۲۴ تیرماه توافق کرد.

کاخ الیزه در بیانیه‌ای اعلام کرد که دو رییس‌جمهور بر سر از سرگیری مذاکره از سوی همه طرف‌ها به توافق اولیه دست یافتند. 

با این حال یک مقام دفتر رییس‌جمهوری فرانسه اعلام کرد «ما پارامترهای چگونگی توقف تحریم‌ها را به روحانی اعلام کردیم و گفتیم منتظر پاسخ ایران هستیم، اما نقطه عزیمت ایران نسبتا دور بود چرا که خواستار برداشته‌شدن فوری همه آن‌ها برای مذاکره است.»

روز یکشنبه نیز حسن روحانی در یک سخنرانی اعلام کرد «در صورت برداشته شدن تحریم‌ها ایران آماده مذاکره با آمریکا است.» 

با این حال، پیشتر علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی گفته بود که تهران مذاکره نخواهد کرد. او همچنین پیشنهاد رسمی میانجی‌گری برای مذاکره از سوی نخست‌وزیر ژاپن را رد کرده بود.

 نگرانی از درگیری نظامی

مقام‌های کشورهای اروپایی در حالی امروز گرد هم می‌آیند که در هفته‌های گذشته نسبت به وقوع درگیری و تنش نظامی ناخواسته در منطقه خاورمیانه ابراز نگرانی کرده‌اند. 

پس از هشدار وزیر خارجه بریتانیا، وزیر خارجه فرانسه نیز یکشنبه اعلام کرد با آن که دو طرف اعلام کرده‌اند خواستار جنگ نیستند،‌ «اما وضعیت وخیم است.»

 همزمان فدریکا موگرینی، رییس سیاست خارجی اتحادیه اروپا، در سفری به بغداد، پایتخت عراق، درباره «ماجراجویی‌های خطرناک» در منطقه هشدار داده و از پیامدهای خطرناک آن برای همه کشورها صحبت کرده است.

تلاش اروپا برای تنش‌زدایی با عملیاتی کردن اینستکس ادامه دارد. این در حالی است که نهاد متناظر با اینستکس در ایران نیز باید راه‌اندازی و عملیاتی شود. مسئول این نهاد که ساتما نام دارد چندی پیش اعلام کرد سازوکار آن هنوز در مرحله آزمایشی قرار دارد و با موانع بانکی روبه‌روست.