کاظم غریب آبادی، نماینده ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، گفت: «ایران آژانس را از تصمیم خود برای توقف پروتکل الحاقی مطلع کرد، بر این اساس بازرسان از هفته آینده اجازه بازرسی سرزده از تاسیسات هسته‌ای را ندارند.»

 ‌سفیر و نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران نزد سازمان‌های بین المللی در وین، شامگاه دوشنبه بیست و هفتم بهمن ماه، گفت که «نامه توقف اجرای اقدامات داوطلبانه ایران تحت برجام از تاریخ ۲۳ فوریه ۲۰۲۱ برابر با ۵ اسفندماه۹۹» عصر دوشنبه تحویل مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی شد.

غریب آبادی افزود که ‌این اقدام در اجرای «قانون مصوب مجلس شورای اسلامی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از منافع ملت ایران» و در راستای حقوق مصرح جمهوری اسلامی ایران تحت بندهای ۲۶ و ۳۶ برجام و به علت عدم پایبندی طرف‌های مقابل به تعهدات خود در جهت رفع تحریم‌های غیرقانونی، صورت گرفته است.

به گفته غریب آبادی جمهوری اسلامی ایران در این نامه از آژانس خواست تا در اسرع وقت اقدامات لازم را برای اجرای درخواست‌های ایران جهت توقف اقدامات مختلف داوطلبانه، شامل اجرای پروتکل الحاقی، به عمل آورد.

او گفت که از این پس، همکاری‌های ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی صرفا بر مبنای تعهدات پادمانی ادامه خواهد یافت تا زمانی که با لغو تحریم‌ها به صورت عملی و ملموس، زمینه برای بازگشت ایران به اجرای مجدد این اقدامات فراهم گردد.

مجلس شورای اسلامی روز سه‌شنبه ۱۱ آذرماه سال‌جاری در واکنش به کشته شدن محسن فخری‌زاده، عضو ارشد سپاه پاسداران و چهره کلیدی برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی، کلیات طرحی را با عنوان «اقدام راهبری برای لغو تحریم‌ها و صیانت از منافع ملت ایران» تصویب کرد که دولت باید غنی‌سازی اورانیوم را در سطح ۲۰ درصدی عملیاتی کرده و در صورت رفع نشدن تحریم‌های نفتی و بانکی، ظرف سه ماه اجرای پروتکل الحاقی را متوقف کند.

با وجود هشدارهای اروپا و سازمان ملل متحد درباره پیامدهای افزایش غنی‌سازی اورانیوم توسط ایران، علی ربیعی، سخنگوی دولت، روز دوشنبه ۱۵ دی ماه اعلام کرد فرایند تولید اورانیوم با غنای ۲۰ درصد در سایت هسته‌ای فردو آغاز شده است.

توقف پروتکل الحاقی بخش دیگری از این طرح بود که روز دوشنبه ۲۸ بهمن ماه کاظم غریب آبادی از ارائه نامه آن به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خبر داد.

به این ترتیب بنابر طرح مصوب مجلس در آذرماه و نامه ایران به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، دسترسی بازرسان آژانس به اماکن و تاسیسات هسته‌ای ایران در صورت عدم بازگشت روابط بانکی با اروپا و عدم بازگشت میزان خرید نفت از ایران به «شرایط عادی و رضایت بخش»، از ۵ اسفند ماه قطع می‌شود.

جمهوری اسلامی پیشتر در شش گام، کاهش تعهدات خود به برجام را که از جمله شامل عبور از سطح تعیین شده غنی‌سازی، عبور از میزان مجاز اورانیوم غنی‌سازی شده و همچنین عبور از محدودیت‌های تحقیق و توسعه از جمله نصب نسال‌های تازه‌تر سانتریفیوژ‌ها بود به اجرا گذاشته است.

هفته گذشته نیز در گزارش تازه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که بخشی از آن در رسانه‌ها منتشر شد، تایید شد که ایران اقدام به ساخت اورانیوم فلزی کرده است که یکی از اجزای لازم برای تولید سلاح هسته‌ای است و بنابر برجام مقرر شده بود تا ۲۵ سال در این زمینه فعالیتی انجام ندهد.

با روی کار آمدن جو بایدن، مقام‌های جمهوری اسلامی از احتمال لغو تحریم‌ها و بازگشت فوری آمریکا بر برجام سخن گفته بودند اما بایدن و دولت او در چند هفته گذشته تاکید کردند که تا ایران به اجرای کامل تعهدات خود بازنگردد، تحریم‌ها لغو نخواهد شد.

مقام‌های جمهوری اسلامی در چند روز گذشته به صراحت عنوان کردند که این بار از «کاهش همکاری با آژانس و توقف اجرای پروتکل الحاقی» به عنوان اهرمی برای اثر گذاری بر سیاست جو بایدن استفاده خواهند کرد.از جمله جواد ظریف وزیر امور خارجه گفت: «با حضور دولت جدید در واشنگتن این فرصت وجود دارد که رویکرد تازه‌ای آزموده شود اما پنجره کنونی به سرعت در حال بسته شدن است.»

جواد لاریجانی، معاون اسبق وزارت امور خارجه، نیز سخنان ظریف را بیان کرد و از جمله گفت:

 جواد لاریجانی، معاون اسبق وزارت امور خارجه، نیز در سخنانی مشابه گفت: «ایران به دنبال این بود تا با روی کار آمدن دولت جدید آمریکا رویکرد تازه‌ای را بیازماید ولی به دلیل تعلل آن‌ها این پنجره در حال بسته شدن است و به‌زودی همکاری‌ خود با آژانس را کاهش می‌دهیم.

علیرضا زاکانی، رییس فعلی مرکز پژوهش‌های مجلس و از مخالفان پیشین برجام نیز دو روز قبل گفت که «برجام سندی است که جز به رفع تحریمها باقی نخواهد ماند» و «اگر آمریکا، آلمان، انگلیس و فرانسه نجنبند در اسفند ماه با پروتکل الحاقی به معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای خداحافظی خواهیم کرد.»