دبیرکل سازمان ملل متحد در گزارش امسال خود به مجمع عمومی این نهاد درباره وضعیت حقوق بشر در ایران، ضمن ابراز نگرانی عمیق از اعدام، بازداشت و سرکوب معترضان و صدور احکام قضایی علیه زنان و کودکان، از «نقض فاحش حقوق بشر» در این کشور انتقاد کرد.

متن کامل گزارش آنتونیو گوترش که در پاسخ به درخواست مجمع عمومی سازمان ملل آماده شده، روز سه‌شنبه ۲۲ مهرماه منتشر شد.

گوترش در این گزارش ضمن اشاره به «نقض فاحش حقوق بشر» از سوی حکومت ایران، به سرکوب گسترده اعتراضات سراسری از جمله در آبان و دی‌ماه سال گذشته اشاره کرده است.

در این زمینه استفاده «بیش از حد و مرگبار» نیروهای امنیتی از خشونت در برابر اعتراضات مورد انتقاد قرار گرفته است.

دبیرکل سازمان ملل ضمن اشاره به استفاده از مجازات اعدام برای دامنه‌ای از جرايم متفاوت، از اجرا نشدن توصیه‌های این سازمان از سوی جمهوری اسلامی انتقاد کرده است. در این حوزه،‌ به ۲۸۰ مورد اعدام در سال ۲۰۱۹ میلادی که ۱۳ مورد از آن‌ها در ملاء عام صورت گرفت، اشاره شده است.

همچنین دسترسی نداشتن متهمان به دادرسی عادلانه و برخورد نابرابر در این زمینه نیز از جمله مصادیق نقض حقوق بشر عنوان شده است.

به تازگی میشل باشله،‌ کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل متحد، هم خواستار آزادی زندانیان سیاسی شده و بر مسئولیت حکومت در تامین جان و سلامت آن‌ها تاکید کرده بود.

اعتراض به ادامه حبس دوتابعیتی‌ها

در ادامه گزارش گوترش، بازداشت‌های «خودسرانه» شهروندان دو تابعیتی نیز از جمله موارد نقض حقوق بشر به شمار رفته است. 

در این زمینه به نام‌هایی از جمله مراد طاهباز،‌ کامران قادری،‌ باقر و سیامک نمازی و همچنین مسعود مصاحب اشاره شده است. 

اخیرا جمهوری اسلامی با اقدام مشترک سه کشور اروپایی فرانسه، آلمان و بریتانیا در احضار و تذکر به سفرای تهران مواجه شد؛ مقام‌های آمریکا نیز خواستار آزادی این شهروندان در زندان‌‌های ایران شده‌اند.

کرونا بحران را شدیدتر کرده

دبیرکل سازمان ملل بحران شیوع کرونا را نیز موجب وخیم‌تر شدن شرایط حقوق بشر در ایران دانسته و در مورد زندانیان سیاسی، به صدور احکام حبس طولانی‌مدت برای فعالان محیط زیست انتقاد کرده است. 

این گزارش همچنین عدم دسترسی زندانیان به خدمات پزشکی و بهداشتی و فشار به متهمان برای اعترافات ساختگی را مورد اشاره قرار داده و «نقض جدی» قوانین و معاهدات بین‌المللی خوانده است.

در بخش‌های دیگر، به مواردی از جمله عدم شفافیت ایران، ارعاب و آزار و اذیت بازداشتی‌‌های اعتراضات، نقض حق آزادی بیان،‌ محدودیت‌ اینترنت، احضار فعالان رسانه‌ای، ارعاب و تعقیب قضایی خانواده کارکنان شبکه‌های فارسی‌زبان خارج کشور،‌ مرخصی ندادن به زندانیان سیاسی طی بحران کرونا، محدودیت علیه اقلیت‌ها، تبعیض علیه زنان در ورزش و استخدام و حوزه‌های فرهنگی مورد انتقاد واقع شده است.

علاوه بر پیامدهای اقتصادی بحران کرونا،‌ دبیرکل سازمان ملل متحد واکنش دیرهنگام و آمار ناهماهنگ حکومت ایران در زمینه مبتلایان و جان‌باختگان کرونا را مورد انتقاد قرار داده است.

تاکید بر آزادی فوری زندانیان

در پایان این گزارش، دبیرکل سازمان ملل در بندهایی به حکومت ایران توصیه کرده ضمن حذف مجازات اعدام، برگزاری دادگاه‌‌های منصفانه بر اساس اصول بین‌المللی را رعایت کند. 

گوترش خواستار آزادی فوری تمامی بازداشت‌شدگان و احترام به حق آزادی بیان و تجمع و تامین امنیت اعتراضات شهروندان شده است. 

همچنین ضمن اشاره به رعایت حقوق اقلیت‌ها،‌ بر حقوق زندانیان سیاسی از جمله روزنامه‌نگاران،‌ فعالان مدنی،‌ وکلا،‌ حامیان حقوق بشر و فعالان کارگری تاکید شده است. 

در این گزارش به مقام‌های ایران توصیه شده همه تبعیض‌های جنسیتی علیه زنان را متوقف کرده و کسانی را که به دلیل عقایدشان در زندانند «فورا» و «بدون قیدوشرط»‌ آزاد کند. در این زمینه همچنین از تهران خواسته شده به «کنوانسیون رفع هرگونه تبعیض علیه زنان» بپیوندد.