آیا فیسبوک جای طرح مسائل شخصی و ناخوشایند است؟
ماهانه بیش از دو میلیارد نفر از مردم دنیا از فیسبوک استفاده میکنند. فیسبوک به کاربرانش کمک میکند در مقایسه با دنیای آفلاین، با افراد بیشتری در ارتباط باشند. بسیاری از کاربران فیسبوک به این رسانه اجتماعی بهعنوان ابزاری برای درخواست انواع حمایت از سایر کاربران نگاه میکنند.
آنچه باید در نظر گرفت این است که چه به صورت آنلاین و یا آفلاین، خودافشاگری و گفتن از خود، یکی از مهمترین راهها برای افزایش سطح صمیمیت به حساب میآید.
اما بهتازگی در یک تحقیق مشخص شده که به اشتراک گذاشتن اطلاعات بسیار شخصی که بار منفی دارند، در جایی مثل فیسبوک میتواند به ناراحتی بعضی مخاطبها منجر شود. بهعلاوه، اغلب افراد ترجیح میدهند بهطور کلی خارج از فضای آنلاین از خبرهای بسیار ناراحتکننده در مورد دوستانشان آگاه شوند.
در تحقیقی که به همین منظور انجام و در مجله سایکولوژی تودی (Psychology Today) منتشر شده، از ۳۹۰ شرکتکننده ۱۸ تا ۷۳ ساله خواسته شده که معیارهای شخصیت، عزت نفس، مطلوبیت اجتماعی و استفاده از فیسبوک را در مورد خود مشخص کنند.
در یک شبیهسازی فیسبوکی، به داوطلبان سه نوع پست در فید فیسبوکشان نشان داده شد که صمیمیتی با بار منفی در خود داشتند. محتوای این سه پست به ترتیب خبر قطع رابطه عاطفی که کمترین بار منفی را داشت، خبر سرطان یکی از نزدیکان که حد متوسطی از بار منفی داشت، و خبر خودکشی یکی از دوستان که بار منفی شدید داشت را شامل میشد.
در هر سناریو، شرکتکنندگان گزینههای مختلفی برای پاسخ به هر پست در اختیار داشتند: امکان عدم ارتباط گرفتن با پست بهطور کامل، امکان نشان دادن شکلک (ایموجی)های لایک، ناراحتی، شوک و عصبانیت، و امکان نظر دادن زیر پست.
شرکتکنندگان همچنین میتوانستند سطح راحتی یا ناراحتی در خصوص هر نوشته را از بین دامنه حالتهای «به شدت ناراحت» تا «کاملا راحت» مشخص کنند.
به علاوه، از شرکتکنندگان خواسته شده بود که در هر سناریو عملکرد خودشان را در خصوص انتشار یا عدم انتشار شرایط، در موقعیت مشابه نیز مشخص کنند.
در نتیجه تحقیق مشخص شد که شرکتکنندگان به طور کلی در قیاس با پستهای دیگر، ارتباط راحتتری با پست مرتبط با قطع رابطه عاطفی که کمترین بار منفی را به همراه داشت، برقرار کردند. در مرحله بعد، خبر خودکشی یکی از دوستان در جایگاه دوم و خبر ابتلای سرطان یکی از اعضای خانواده، از نظر شرکتکنندهها در جای سوم قرار گرفت.
بهعلاوه، به طور کلی در گروه شرکتکنندگان مسنتر از ۴۰ سال، علاقه به انتشار محتوای صمیمانه با بار منفی به صورت آنلاین یا آفلاین کمتر از شرکتکنندگان جوانتر دیده شد.
در خصوص افشاگری آفلاین، شرکتکنندگان به طور کلی بروز آفلاین مسالهای را مثل قطع ارتباط عاطفی که کمترین بار منفی را به همراه داشت، بیشتر از خودکشی یک دوست یا ابتلای یکی از اعضای خانواده به سرطان ترجیح دادهاند.
همچنین حداقل در سناریوهای یاد شده، شرکتکنندگان به طور کلی بروز آفلاین هر یک را به بروز آنلاین آن ترجیح دادهاند.
شرکتکنندگان در این تحقیق به طور کلی دریافت اخبار بد نسبت به دوستان و آشنایان به صورت آفلاین را ترجیح دادهاند. در گروه داوطلبان مسنتر از ۴۰ سال، میزان رضایت از دریافت آفلاین اخبار بدی همچون خودکشی یک دوست یا بروز مشکل سلامتی در یکی از آشناها به مراتب بیشتر از سایر گروهها بوده است و خود آنها هم نسبت به انتشار این اخبار تمایل کمتری داشتهاند.
از بین شرکتکنندگان کسانی که دارای ابعاد شخصیتی ثبات عاطفی و آمادگی تجربههای تازه بودند در خصوص خبر قطع ارتباط عاطفی ابراز همبستگی کردند. با این وجود، کسانی که دارای این ابعاد شخصیتی بودند، تمایل کمتری به انتشار اخبار مشابه نشان دادهاند.
ارتباط مشخصی بین مولفههای شخصیتی و میزان راحتی شرکتکنندگان در خصوص هر یک از اخبار منفی که به صورت آنلاین دریافت کردهاند یافت نشد. اما به طور کلی آنها که ثبات احساسی، آمادگی برای تجربههای تازه و عزت نفس بیشتری داشتند، سطح راحتی بیشتری نسبت به دریافت آفلاین این نوع خبرها نشان دادند.
در نهایت، مشخص شد کسانی که به طریقی نسبت به اخبار بد به صورت آنلاین ارتباطی از نوع لایک، کامنت یا ابراز احساسات با کمک شکلکها نشان دادهاند، ثبات احساسی و توافق جمعی بیشتری نسبت به سایرین از خود نشان دادهاند.
جمعبندی این تحقیق کوچک نشان میدهد مردم به طور کلی دریافت آفلاین اخبار را به آگاهی از آنها در فضای آنلاین ترجیح میدهند. این مساله همچنین در خصوص انتشار این نوع اخبار از سوی خود افراد هم صادق است.
همچنین با توجه به سن شرکتکنندگان، افراد مسنتر از ۴۰ سال، به طور کلی تمایل کمتری به دریافت آنلاین یا آفلاین اخبار بد و منفی دارند اما آفلاین را نسبت به شرکتکنندگان جوانتر از ۲۵ سال ترجیح میدهند. به علاوه مشخص شد ثبات عاطفی با انتشار اخبار منفی رابطه عکس دارد و کسانی که سطح توافق جمعی بالاتری دارند، میتوانند همبستگی بیشتری به هنگام دریافت اخبار منفی نشان دهند.
با وجود نتایج این بررسی، باید توجه داشت که این تحقیق برای تشخیص محدوده کمکرسانی یا همبستگی افراد در خصوص اخبار منفی منتشر شده در فیسبوک یا سایر رسانههای اجتماعی طرحریزی و آزمایش نشده است. برای نمونه، کاربرانی که در فضای آفلاین، حمایت کمتری از افراد نزدیک به خود دریافت میکنند، ممکن است با انتشار این اخبار منفی، حمایت دریافتی را به عنوان یک ارزش در نظر گیرند و صمیمیت بیشتری نسبت به کسانی که واکنش نشان دادهاند احساس کنند.
مشکل دیگری که در این تحقیق وجود دارد این است که در آن مشخص نشده انتشار مسائل بسیار شخصی و البته حاوی بار منفی در یک گروه فیسبوکی که با هدف حمایت از گروه خاصی از افراد ساخته شده یا گروهی از دوستان نزدیک، چه اثری دارد. مسلما اغلب دوستان هر کاربر فیسبوک، طیفی از دوستان بسیار نزدیک تا آشنایان دور را تشکیل میدهند و این نکته باید در نظر گرفته شود.
قطعا نمیتوان ارزش ارتباطات آنلاین و آفلاین افراد را زیر سوال برد. به طور کلی انتشار یک خبر شخصی میتواند باعث صمیمیت بیشتر در دوستیها و روابط شود و به دوستان نشان دهد حمایت چه زمانی لازم است. اما این مساله در خصوص انتشار اخبار شخصی و البته منفی، ممکن است برخی دوستان فیسبوکی را ناراحت کند و آنها به برقراری ارتباط با چنین پستهایی که برای بروز نیازمندی به حمایت منتشر شدهاند، تمایل کمتری نشان دهند.
در مجموع آیا به طور کلی باید از انتشار اخبار منفی در فیسبوک یا سایر رسانههای اجتماعی اجتناب کرد؟ پاسخ این سوال کاملا به شخص برمیگردد.
نکته مهمی که باید مورد توجه قرار گیرد این است که روابط سالم، روابط متقابل هستند. بهتر است به طور کلی تعادل بین حمایت کردن و حمایت شدن در یک رابطه برقرار شود. همچنین کسانی که به حامیان آفلاین دسترسی بیشتری دارند، میتوانند مسائل خصوصی خود را با آنها مطرح کرده و حمایت را از آنها دریافت کنند.
نهایتا نباید از یاد برد که با وجود اینکه ممکن است یک پست حاوی بار منفی، کامنتهای حمایتگر زیادی دریافت کند، در واقع کمکی واقعی به شخص نشده است. در مقابل، در میان گذاشتن مستقیم و آفلاین این نوع اخبار با حامیانی در گروه دوستان نزدیک، خانواده یا اجتماعی از افراد که به نحوی درک بهتری از مشکل دارند، احتمال دریافت کمک مستقیم را افزایش میدهد.