نیروهای گروه تروریستی داعش، روز چهارشنبه ۳۱ خردادماه، مسجدجامع النوری و مناره‌ی معروف کج آن به‌نام الحدبا را در منطقه‌ی «شهر قدیمی» موصل منفجر کردند. داعش پیش از این نیز بناهای تاریخی مختلفی را در عراق و سوریه تخریب کرده است.

به گزارش خبرگزاری رویترز، ارتش عراق با انتشار بیانیه‌ای، ضمن اعلام خبر انفجار این مسجد، آن را همزمان با محاصره‌‌ی داعش در منطقه‌ی قدیمی موصل و تلاش نیروهای عراقی برای اخراج کامل آن گروه از شهر دانست.

مسجد النوری و مناره‌ی کج آن از بناهای شاخص تاریخی موصل بود. این مسجد که تصویر آن برروی اسکناس‌های ۱۰هزار دیناری عراق نقش شده است، در قرن ۱۲ میلادی ساخته شده و نام خود را از نورالدین الزنکی، یکی از جنگجویان نامدار جنگ‌های صلیبی گرفته است که ابتدا امیر دمشق و حلب بود و سپس با گسترش قلمرو، بخش‌هایی از ترکیه، سوریه و عراق را تحت حکومت خود درآورده بود. در متونی از قرن از ۱۴ میلادی (ازجمله نوشته‌های ابن‌بطوطه) به کجی مناره‌ی ۴۵ متری آن در آن زمان هم اشاره شده است. این مناره‌ی معروف با نام «الحدبا» یا «گوژپشت» خوانده می‌شد.

ابوبکر البغدادی، رهبر گروه داعش، سه سال پیش، در ۱۳ تیرماه ۱۳۹۳ (چهارم ژوئیه‌ی ۲۰۱۴)، خلافت خودخوانده‌اش را در همین مسجد اعلام کرد و پرچم سیاه خود را برفراز مناره‌ی الحدبا افراشت.

خطبه‌ی بغدادی در این مسجد، نخستین‌باری بود که او خود را به جهانیان نشان داد و تصاویری که در آن زمان از او منتشر شد، تا به امروز، تنها تصاویر ویدئویی از بغدادی به‌عنوان «خلیفه» است.

رویترز نوشته است مقامات عراقی پیش‌تر به‌طور محرمانه اظهار امیدواری کرده بودند که بتوانند این مسجد را پیش از عید فطر، از داعش پس بگیرند. عید فطر، روزهای جشن پایان یک ماه روزه‌داری مسلمانان در ماه رمضان است که امسال، نخستین روز آن در عراق، چهارم یا پنجم تیرماه ( ۲۵ یا ۲۶ ژوئن) خواهد بود.  

بنابر بیانیه‌ی ارتش عراق، تخریب مسجد درحالی صورت گرفت که نیروهای نخبه‌ی سرویس ضدتروریستی آن کشور که در شهر قدیمی موصل درحال نبرد با داعش بودند، تنها ۵۰ متر با آن فاصله داشتند.

نیروهای عراقی، روز سه‌شنبه در «شهر قدیمی»، آخرین منطقه‌ی موصل که هنوز تحت کنترل داعش قرار دارد، پناهگاه نیروهای آن گروه را محاصره کرده بودند و چهارشنبه، پیش از این اتفاق، اعلام کردند پیش‌روی به‌سوی مسجد را آغاز کرده‌اند.

یک سخنگوی ارتش عراق، زمان دقیق انفجار را ۹:۳۵ شب به وقت محلی اعلام کرده است.

حیدر العبادی، نخست‌وزیر عراق، در وب‌سایتش، انفجار مسجد النوری و مناره‌ی الحدبا را نوعی «اعتراف به شکست» رسمی ازسوی داعش دانست.

این در حالی است که خبرگزاری «اعماق»، وابسته به گروه داعش، حمله‌ی هوایی جنگنده‌های آمریکایی را عامل تخریب این مسجد اعلام کرد؛ ادعایی که به‌سرعت ازسوی نیروهای ائتلاف به رهبری آمریکا، تکذیب شد.

ژنرال جوزف مارتین، فرمانده نیروهای زمینی ائتلاف در بیانیه‌ای مسؤولیت تخریب مسجد النوری و مناره‌اش را برعهده‌ی گروه داعش دانست و آن را «جنایتی علیه مردم موصل و کل عراق» و نمونه‌ای مؤید اینکه «این سازمان وحشی را باید نابود کرد».

دفتر رسانه‌ای ارتش عراق تصاویری هوایی از مسجد النوری و مناره‌ی آن منتشر کرده که در میان خانه‌های کوچک شهر قدیمی موصل، تنها مخروبه‌ای از آن باقی مانده است.

یک ویدئو هم که در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده، مناره‌ی الحدبا را به تصویر کشیده است که به‌صورت عمودی فرو می‌ریزد و زنی در پس‌زمینه، فریاد می‌زند: «مناره، مناره، مناره!»  

فرمانده عملیات موصل، یکشنبه ۲۸ خردادماه از آغاز  مرحله‌ی پایانی آزادسازی موصل برای بازپس‌گیری «بخش قدیمی» شهر خبر داده بود.

نیروهای نظامی و امنیتی ارتش عراق، همراه‌با پیشمرگه‌های کرد، شبه‌نظامیان شیعه و بعضی گروه‌های سنی‌مذهب، با حمایت هوایی نیروهای ائتلاف، از اکتبر ۲۰۱۶ برای آزادسازی موصل، در حال جنگ با نیروهای داعش هستند.

رویترز نوشته است: «سقوط موصل، در واقع پایان عمر بخش عراقی «خلافت» گروه داعش است که در تابستان ۲۰۱۴ ازسوی ابوبکر البغدادی، رهبر گروه اعلام شده بود. پس از آن، گروه داعش مناطق وسیعی از خاک عراق و سوریه را به کنترل خود درآورد».

بنابر اعلام منابع نظامی عراقی و آمریکایی، بغدادی جنگ در موصل را به فرماندهان محلی داعش در آن شهر سپرده است و گمان می‌رود جایی در مرز عراق و سوریه مخفی شده باشد. در هفته‌های گذشته، تلویزیون دولتی سوریه و همچنین وزارت دفاع روسیه، از کشته‌شدن احتمالی بغدادی در یک حمله‌ی هوایی در نزدیکی رقه خبر داده بودند، اما این خبر تاکنون تأیید نشده است.