هزاران شهروند بلاروس که در جریان سرکوب خشونت‌آمیز مخالفان پس از انتخابات سال گذشته از کشور گریخته‌اند‌، از فرود اجباری هواپیمای مسافربری برای دستگیری یک روزنامه‌نگار مخالف دولت شوکه شده‌اند.

تا پیش از این اتفاق، مخالفان الكساندر لوكاشنكو، رییس‌جمهوری بلاروس، تصور می‌كردند با مهاجرت به کشورهای همسایه در اتحادیه اروپا مانند لیتوانی، در امان‌اند. اما حالا مخالفان با تغییر مسیر پرواز هواپیمای رایان‌ایر و دستگیری رومن پروتاسویچ، روزنامه‌نگار مخالف دولت، هنگام فرود هواپیما در مینسک، احساس متفاوتی دارند. 

یکی از این مخالفان ویچکا کراسولین ۳۲ ساله است. کراسولین، که قوم‌نگار و موسیقی‌دان است، می‌گوید به‌دلیل شرکت در تجمع‌های ماه اوت سال ۲۰۲۰ در اعتراض به نتایج انتخابات ریاست‌جمهوری و در قدرت ماندن الکساندر لوکاشنکو، دستگیر و مورد ضرب‌و‌شتم شدید پلیس قرار گرفت. 

تا پیش از دستگیری رومن پروتاسویچ، او و دیگر مخالفان لوکاشنکو فکر می‌کردند که با مهاجرت به کشورهای همسایه در اتحادیه اروپا از سرکوب گسترده در امان خواهند بود.

اما حالا دیگر خیلی مطمئن نیستند. روز یکشنبه‌ ۲۳ مه (۲ خرداد)، بلاروس هواپیمای حامل رومن پروتا‌سویچ را در هوا رهگیری و مجبور به فرود کرد و به‌محض فرود، نیروهای امنیتی پروتا‌سویچ و دوست‌دختر روسی‌اش را دستگیر کردند.

رومن پروتا‌سویچ ۲۶ساله یک کانال پیام‌رسان معروف را اداره می‌کرد که به سازماندهی تظاهرات علیه لوکاشنکو کمک می‌کرد. او در سال ۲۰۱۹ به خارج از کشور فرار کرده بود و در فهرست مظنونان به «تروریسم» بلاروس بود که به اتهام تحریک به «اغتشاش عمومی» محکوم شد.

کراسولین می‌گوید: «من گروگان رژیم لوکاشنکو بودم، اما اکنون کل اتحادیه اروپا در همین وضعیت قرار گرفته است. شکنجه، سرکوب‌های بی‌رحمانه و دستگیری روزنامه‌نگاران حتی از مرزهای بلاروس هم فراتر رفته و به معضلی برای کل اروپا تبدیل شده است.»

کراسولین هنگام یادآوری دستگیری‌اش می‌لرزید. او در حال کمک به معترضی زخمی بود که دستگیر شد. پلیس او و بسیاری از معترضان را به‌شدت ضرب‌و‌شتم و به زندان منتقل کرد و پس از ۲۴ ساعت گرسنگی و تشنگی، آزاد شدند. کراسولین می‌گوید نیروهای امنیتی تهدید کردند که با چماق به او تجاوز خواهند کرد.

وقتی کراسولین از زندان آزاد شد، از مقام‌های بلاروس خواست به شکایت او از نیروهای امنیتی رسیدگی کنند اما آن‌ها به‌جای رسیدگی به شکایت کراسولین، برای او به اتهام شرکت در اعتراض‌ها، پرونده‌سازی کردند. کراسولین برای این‌که دستگیر نشود به لیتوانی گریخت، جایی‌که حالا به تبعید‌گاهی امن برای مخالفان دولت لوکاشنکو تبدیل شده است و بسیاری از روزنامه‌نگاران، فعالان مدنی و حقوق بشر به آن پناه برده‌اند. 

اداره مهاجرت لیتوانی اعلام کرده است بیش از ۱۶ هزار شهروند بلاروسی در ۹ ماه گذشته ویزای بلند‌مدت دریافت کرده‌اند، که نزدیک به ۳۵۰۰ نفر آن‌ها به دلایل سیاسی به لیتوانی مهاجرت کرده‌اند. 

اما تغییر اجباری مسیر هواپیمای رایان‌ایر و دستگیری روزنامه‌نگار مخالف باعث ایجاد ترس میان مخالفان لوکاشنکو در خارج از کشور شده است. هشدارهای لوکاشنکو مبنی بر تحت تعقیب بودن مخالفان به ترس آن‌ها دامن زده است. او در پیامی به مخالفانش هشدار داد: «ما چهره همه شما را می‌شناسیم، دیر یا زود همه شما را در پیشگاه مردم بلاروس پاسخگو خواهیم کرد.» 

سوتلانا تيخانوفسكايا، رقیب اصلی لوكاشنكو در انتخابات ریاست‌جمهوری تابستان ۲۰۲۰ که زیر فشار‌ها به ليتوانی رفت، گفت او یک هفته پیش از پروتاسویچ، در همین پرواز به مقصد ویلنیوس در لیتوانی بوده است. 

او گفت: «رژیمی در قلب اروپا ظهور کرده است كه آشكارا روی همه هنجارها و قوانین تف می‌كند و بلاروس را به لکه‌ای سیاه [در اروپا] تبدیل کرده است.» 

رهبران اتحادیه اروپا برای اعمال تحریم‌های گسترده علیه شرکت‌های هواپیمایی بلاروس و پرواز بر فراز آسمان این کشور اعلام آمادگی کرده‌اند. اما این نگرانی وجود دارد که محدودیت در پروازها راه گریز شهروندان بلاروس از این کشور را ببندد. مقام‌های بلاروس سال گذشته سفرهای زمینی را برای شهروندان این کشور محدود کرد و سفرهای هوایی تنها راه فرار مردم بود.  

کراسولین و بسیاری دیگر از شهروندان بلاروس امید دارند بتوانند به کشورشان برگردند. او می‌گوید:«این وضعیت مزخرف نمی‌تواند در قلب اروپا تا ابد ادامه پیدا کند.»