پژوهشگرهای یک شرکت امنیتی در بررسی‌هایشان به بیش از ۱/۷ ترابایت داده‌های مخابراتی برخورد کرده‌اند که میان آن‌ها مشخصات سخت‌افزارهایی که برای جاسوسی از شهروندان روسی استفاده شده است نیز به چشم می‌خورد.

اسناد کشف‌شده حاکی از پروژه عظیمی است که نشان می‌دهد دولت روسیه دستگاه‌های شنود ویژه‌ای برای ثبت و ضبط ارتباطات تلفنی و اینترنتی شهروندانش به کار گرفته است. بیشتر این اسناد متعلق است به موبایل تله‌سیستمز (Mobile TeleSystems)، بزرگ‌ترین شرکت مخابراتی روسیه، و شرکت نوکیا که وظیفه نگهداری و به‌روز‌رسانی شبکه این اپراتور را به عهده دارد.

این دستگاه‌ها که SORM (مخفف انگلیسی عبارت سیستم فعالیت‌های تحقیقاتی عملیاتی) نام دارند، یکی از اجزای کلیدی شنود و جاسوسی از شهروندان روسی است. استفاده FSB‌ــ سرویس امنیتی فدرال دولت روسیه (که در گذشته KGB نامیده می‌شد)ــ از این دستگاه‌های شنود تایید شده است. قانون دولت روسیه شرکت‌های مخابراتی را موظف می‌کند تا این دستگاه‌ها را نصب و پشتیبانی کنند. اولین سری این ابزارهای شنود در سال ۱۹۹۵ استفاده شد. گفته می‌شود آخرین مدل SORM، که در سال ۲۰۱۴ عرضه شد، بسته‌های شبکه‌های رایانه‌ای را نیز بازرسی کامل و همه‌جانبه می‌کند.

احتمال می‌رود سایر سازمان‌های روسیه از جمله SBP، سرویس امنیتی شخصی ولادیمیر پوتین، نیز به اطلاعاتی که SORM جمع‌آوری می‌کند دسترسی داشته باشند. یک کارشناس حقوق دیجیتال گفته است فعالیت‌های مرتبط با SORM طبقه‌بندی‌شده و محرمانه به حساب می‌آیند.

روسیه تنها کشوری نیست که این کار را می‌کند، ده‌ها کشور دیگر نیز شرکت‌های مخابراتی را موظف کرده‌اند تا داده‌های خاصی را نگهداری و ابزارهای شنود مکالمات و مکاتبات را روی شبکه‌شان نصب کنند. در برخی از این کشورها، قوانین حفظ حریم خصوصی سفت و سختی در مدیریت و شیوه دسترسی به این داده‌ها لحاظ می‌شود و در برخی دیگر، چنین چارچوب‌هایی وجود ندارد. بر اساس قانون «یاروایا» که در سال ۲۰۱۶ تصویب شد، شرکت‌های مخابراتی روسیه موظف‌اند پیامک‌ها، مکالمه‌های تلفنی و سایر مکاتبه‌های شهروندان را به‌مدت ۶ ماه نگهداری کنند. ابَرداده‌ها باید به‌مدت ۳ سال نگهداری شود. مقام‌‌های دولتی برای دسترسی به این داده‌ها به حکم دادگاه نیاز ندارند.

شرکت امنیتی آپ‌گارد (UpGuard)، که اسناد یاد‌شده را کشف کرده است، می‌گوید این داده‌ها به‌صورت محافظت‌نشده در یک دستگاه پشتیبان متعلق به شرکت نوکیا ذخیره شده بود. نوکیا تایید کرده است که در نصب تجهیزات شبکه با روسیه همکاری کرده اما ذخیره و پردازش داده‌های شهروندان روسی را تکذیب کرده است.