ردیابی گاز متان برای جستوجوی حیات در مریخ
دانشمندان و پژوهشگران مرتبط با ماموریت مریخنورد «کنجکاوی» (Curiosity)، نشانههایی مبنی بر وجود مقدار قابل توجهی گاز متان از این مریخنورد دریافت کردهاند. مقدار این گاز به اندازهای است که میتوان آن را نشانهای از حیات میکروبی در این سیاره به شمار آورد.
گاز متان در زمین به طور معمول با فعالیت موجودات زندهای مانند باکتریها تولید میشود. هر چند که این گاز ممکن است با فعالیت لایههای درونی زمین نیز تولید شود، اما هماکنون ردیابی این میزان گاز در سیاره سرخ، دانشمندان را بر این داشته که کشف منشاء آن ممکن است به کشف حیات در مریخ منجر شود.
نتایج اولیه نشان داده که میزان گاز متان کشف شده، ۲۱ پیپیبی (یا Parts per Billion) در اتمسفر مریخ بوده که بیشترین میزان متان کشف شده در سطح این سیاره تا به امروز است.
ناسا در ابتدا به صورت رسمی این خبر را اعلام نکرده، اما ایمیلی از آشوین واساوادا (Ashwin Vasavada) یکی از محققان پروژه به اعضای تیمش از طریق نشریه The Times درز کرد، که در آن نوشته شده: «بر اساس نتایج به دست آمده، در حال سازماندهی مجموعهای از آزمایشها در آخر هفته هستیم.»
کشف متان در مریخ با توجه به جو نازک و رقیق این سیاره از اهمیت زیادی برخوردار است. چرا که نور خورشید و واکنشهای شیمیایی میتوانند مولکولهای این گاز را حداکثر ظرف چند قرن از بین ببرند یا به مواد دیگر تبدیل کنند. بنابراین، یافتن متان به این معنی است که این گاز به تازگی از مکان یا مکانهایی در سطح سیاره نشت کرده که ممکن است محل وجود حیات در این سیاره باشند.
با این وجود، این احتمال هم هست که متان کشف شده از دورههای قبل و حتی میلیونها سال پیش در لایههای زیرین مریخ محبوس شده باشد که اکنون به واسطه شکاف در سطح سیاره، نشت کرده است.
روز یکشنبه، دوم تیر سرانجام ناسا در بیانیهای کشف متان را تایید کرد؛ اما آن را «نتایج علمی اولیه» عنوان کرد. یک سخنگوی ناسا اضافه کرد: «به منظور یکپارچگی تحقیقات، تیم مرتبط با پروژه تحلیل دادهها را تا پیش از تایید یافتهها ادامه میدهند.»
بسیاری از مردم سالها است که مشتاقانه منتظر خبر کشف موجودات فضایی در مریخ بودند. تا این که در سال ۱۹۷۰ که فضاپیمای وایکینگ (Viking) ناسا تصاویری از زمین بایر این سیاره ثبت و مخابره کرد. دو دهه بعد دانشمندان عنوان کردند که مریخ احتمالا حدود چهار میلیارد سال پیش گرمتر و مرطوبتر و برای حیات مهیاتر بوده است. اما در حال حاضر اعتقاد بر این است که اگر حیاتی در این سیاره در جریان باشد، باید در لایههای زیرین پوسته به دنبال آن بود.
اولین بار حدود ۱۵ سال پیش ماهواره مارساکسپرس (Mars Express) وجود گاز متان در مریخ را کشف کرد. این ماهواره را آژانس فضایی اروپا ساخت و هنوز هم در حال ماموریت خود، یعنی چرخش به دور مریخ است. با وجود یافتههای یاد شده، بسیاری از پژوهشگران وجود متان در مریخ را نتیجه اشتباه در تحلیل دادههای به دست آمده دانستهاند.
در سال ۲۰۱۲ که مریخنورد «کنجکاوی» به مریخ رسید، ابتدا به جستوجوی متان پرداخت اما چیزی پیدا نکرد؛ یا تنها یک واحد متان در هر یک میلیارد واحد از جو سیاره یافت شد. پس از آن، در سال ۲۰۱۳ و تنها چند ماه پس از فرود «کنجکاوی» بر سطح مریخ، ناگهان این میزان به ۷ پیپیبی رسید.
اما در یافتههای اخیر میزان متان در اتمسفر سیاره سرخ، ۲۱ پیپیبی تخمین زده شده که نزدیک به سه برابر میزان یافت شده در سال ۲۰۱۳ است.
سال آینده دو مریخنورد دیگر با تجهیزاتی که برای کشف اثراتی از حیات طراحی و تجهیز شدهاند، به این سیاره فرستاده میشوند؛ یکی از این مریخنوردها از ناسا است و دیگری مریخنوردی است که حاصل کار مشترک روسیه و اروپا به حساب میآید.