یکی از دانشمندان سابق ناسا به‌تازگی اعلام کرده که این سازمان فضایی در دهه هفتاد میلادی آثار حیات در سیاره سرخ پیدا کرده است.

گیلبرت وی. لوین (Gilbert V. Levin) در سال ۱۹۷۶، در پروژه‌ کاوشگر وایکینگ (Viking) پژوهشگر ارشد ناسا بوده است. لوین در مقاله‌اش در ژورنال ساینتیفیک امریکن (Scientific American)، ادعا کرده است که در نتایج یک آزمایش، شواهد قابل اتکایی از وجود حیات در مریخ به دست آمده است.

آزمایش یاد‌شده که با عنوان اِل‌آر (LR) یا تصاعد علامت‌دار شناخته می‌شود برای سنجش خاک مریخ و جست‌و‌جوی مواد آلی در آن طراحی شده بود. لوین در مقاله‌اش نوشته است: «به نظر می‌رسید پاسخ سوال نهایی را یافته بودیم.»

در این آزمایش، کاوشگرهای وایکینگ مواد مغذی را روی نمونه‌هایی از خاک مریخ قرار دادند. در صورتی که در خاک اثری از حیات وجود داشت، این مواد مصرف و گازهای ناشی از سوخت‌و‌ساز آن متصاعد می‌شد، که با کمک تابش‌سنجی رادیواکتیو قابل شناسایی بود.

برای اطمینان از رخداد این واکنش زیستی، آزمایش پس از پخت خاک تکرار شد. پخت خاک برای از بین بردن نشانه‌های احتمالی حیات انجام شد تا نتیجه نمونه دوم با نمونه قبلی مقایسه شود. بدین‌ ترتیب، اگر واکنش رویت‌شده در مرحله اول در نمونه دوم اتفاق نمی‌افتاد به‌معنای وجود حیات در خاک بود و به گفته لوین، این دقیقا اتفاقی بود که افتاد.

با وجود این، در سایر آزمایش‌ها، نتایج مشابهی که حاکی از وجود مواد آلی باشد پیدا نشد. بنابراین ناسا آن‌ را نتیجه مثبت کاذب در نظر گرفت، نوعی واکنش‌ شیمیایی ناشناخته‌، نه شاهدی بر وجود حیات فرازمینی. 

لوین در ادامه مقاله‌اش اشاره کرده است که ناسا به این نتیجه رسید که آزمایش ال‌آر ماده‌ای یافته است که واکنشی شبیه وجود حیات نشان می‌دهد، اما در آن حیات وجود ندارد. در ۴۳ سالی که از پروژه وایکینگ می‌گذرد، هیچ‌یک از سطح‌نشین‌های مریخ ابزارهای شناسایی حیات در این سیاره را برای پیگیری آزمایش‌های یاد‌شده همراه نداشته‌اند، که توجیه‌‌ناپذیر است.

اما اکنون، چند دهه‌ بعد، نشانه‌های تازه‌ای ظاهر شده است. مریخ‌نورد کنجکاوی (Curiosity) در سال ۲۰۱۸، درست یک هفته پس از کشف رسوب‌های ناشی از وجود دریاچه‌های باستانی نمک در سطح مریخ، نشانه‌هایی از مواد آلی در این سیاره کشف کرد.

مطلب مرتبط: ردیابی گاز متان برای جست‌وجوی حیات در مریخ

لوین که پژوهشگری مستقل و اغلب معترض به کاغذبازی‌های ناسا بوده است،  دهه‌هاست پافشاری می‌کند «احتمال این‌که (در مریخ) حیات یافته باشیم بسیار بیشتر (از نبودِ حیات) است.» اکنون او و پاتریشیا آن استار (Patricia Ann Staar) دیگر همکارش در آزمایش ال‌آر، خواستار بررسی‌های بیشتر شده‌اند.

به گفته لوین، ناسا اعلام کرده است سطح‌نشین مریخ ۲۰۲۰ آزمایش شناسایی حیات انجام نخواهد داد. او معتقد است با توجه به پروتکل‌های علمی، در ماموریت‌ بعدی مریخ، ابزارهای شناسایی حیات باید لحاظ شود.

او پیشنهاد داده است آزمایش ال‌آر با برخی اصلاح‌ها دوباره در مریخ تکرار شود و سپس تیمی از متخصص‌ها داده‌ها را بازبینی و بررسی کند. 

به گفته او، چنین تیمی با تحلیل واقع‌بینانه داده‌ها می‌تواند به این نتیجه برسد که آزمایش ال‌آر در پروژه وایکینگ واقعا حیات را در مریخ تشخیص داده بود.

مریخ‌نورد ۲۰۲۰ ناسا تابستان سال آینده به سمت مریخ پرتاب می‌شود و در فوریه ۲۰۲۱ روی مریخ فرود می‌آید. این کاوشگر مجهز به ابزاری است برای جست‌و‌جوی نشانه‌های قدیمی حیات روی سیاره سرخ، ابزارهایی که به اختصار شرلوک (SHERLOC) نامگذاری شده و برای پایش محیط سیاره و انجام آزمایش روی مواد آلی و شیمیایی است.

این کاوشگر وضعیت زیست‌پذیر سابق محیط سیاره را بررسی می‌کند، نشانه‌های زیستی احتمالی را در سنگ‌ها و خاک سیاره می‌یابد و نمونه‌ها را برای آزمایش به زمین می‌آورد.

در صورتی که دانشمندان شواهدی مبنی بر وجود حیات نیابند، این به معنی ناامیدی از کاوش‌های آتی بشر نخواهد بود. کاوشگر مریخ ۲۰۲۰ همچنین تولید اکسیژن در این سیاره را آزمایش می‌کند و آب‌و‌هوای مریخ را برای ارزیابی چگونگی زندگی کلونی‌های بشری احتمالی در سیاره سرخ، بررسی می‌کند.