دسترسی به اینترنت در کره شمالی، برخلاف همسایه جنوبی آن، کار ساده‌ای نیست. تقریبا بیشتر شهروندان ساکن کره شمالی با آنچه سایر مردم جهان از اینترنت می‌شناسند ناآشنا هستند. در عوض، آن‌ها به شبکه‌ای ملی متصل‌اند که به بیرون راهی ندارد. در سال‌های اخیر با سرمایه‌گذاری دولت حاکم، امکانات بیشتری به این شبكه محدود اضافه شده است تا در کنار کنترل کامل محتوای آن، محیطی ایزوله در اختیار افراد قرار بگیرد.

بیشتر شهروندان کره شمالی با فقر دست‌به‌گریبان‌اند و بخش زیادی از آن‌ها ساکن مناطق روستایی‌اند. اما در پیونگ‌یانگ، پایتخت کره شمالی، و شاید یکی دو شهر دیگر، گروهی از افراد به شبکه‌ای متشکل از چند سایت و خدمات آنلاین دسترسی دارند که نامش کوانگ‌میونگ (Kwangmyong) به معنی «نور درخشان» است.

«نور درخشان» با مرزهای محدود

اینترانت کره شمالی در سال ۲۰۰۰ میلادی آغاز به کار کرد. این شبکه کنترل‌شده، که در تعریف شبیه اینترنت ملی در ایران است، وب‌سایت‌های داخلی مختلفی از جمله موتور جست‌و‌جو، پورتال‌های خبری، سایت‌های نمایش فیلم‌های سانسور‌شده و بازی‌های متنوع را شامل می‌شود. تخمین دقیقی از تعداد سایت‌های اینترانت کره شمالی وجود ندارد، اما گفته می‌شود تعداد آن‌ها بین ۱۰۰۰ تا ۵۰۰۰ وب‌سایت است. یک بررسی تازه درباره ابعاد این شبکه داخلی نشان می‌دهد در مجموع، کمتر از ۳۰ وب‌سایت در کوانگ‌میونگ در دسترس است.

الک سیگلی، دانشجوی استرالیایی دانشگاه کیم ایل سونگ، در مقاله‌ای که درباره تجربه‌اش از زندگی و تحصیل در شهر پیونگ‌یانگ در روزنامه گاردین منتشر کرده است، می‌گوید با وجود این‌که دولت مردم را به استفاده بیشتر از فناوری ترغیب می‌کند، اما اجازه استفاده از اینترنت واقعی را به شهروندانش نمی‌دهد و در عوض، تمرکزش را به توسعه اینترنت ملی معطوف کرده است. دیدن جوانان کره‌ای که در ایستگاه‌های مترو به بازی، خواندن اخبار و دیدن فیلم‌های قابل دسترس در شبکه بسته اینترانت مشغول‌اند صحنه تعجب‌آوری نیست. آن‌ها به این روال عادت کرده‌اند.

کره شمالی تا پیش از سال ۲۰۰۳، اصلا به اینترنت دسترسی نداشت. این در حالی بود که کیم جونگ ایل، رهبر پیشین این کشور، خود را «متخصص اینترنت» می‌نامید. علی‌رغم داشتن جمعیتی ۲۵ میلیونی، مجموع آی‌پی‌ها (پروتکل‌های نشانی اینترنتی) که به کره شمالی اختصاص داده شده ۱۰۲۴تاست که گواهی بر محدودیت شدید دسترسی به شبکه جهانی اینترنت است، شبکه‌ای که به نظر می‌رسد فقط دولت و نزدیکانش از آن استفاده می‌کنند.

واحدی در دولت کره شمالی وجود دارد که وظیفه‌اش پایش استفاده غیرقانونی شهروندان از اینترنت است. اگر مشخص شود فردی مخفیانه به اینترنت متصل شده است، چاره‌ای ندارد جز این‌که به زندان برود. تا همین چند سال پیش، کره شمالی تنها با یک کانال فیبر نوری که به شبکه چین متصل بود به اینترنت دسترسی داشت، شبکه‌ای که گاه و بی‌گاه قطع می‌شد. اما از سال ۲۰۱۷، به‌واسطه یک اتصال تازه از طریق روسیه، یک سوییچ پشتیبان برای اینترنت این کشور فراهم شد تا شهروندان ویژه کره شمالی با آسودگی بیشتری به جهان داده‌های آزاد دسترسی داشته باشند.

این شهروندان ویژه گروهی از نخبگان کره‌ای را شامل می‌شوند که یا دولتی‌اند، یا با دولت کار می‌کنند یا به حلقه محدود حاکمیت‌ نزدیک‌اند. مجله آتلانتیک در سال ۲۰۱۱، تعداد این افراد را «چند هزار نفر» تخمین زده بود، هسته‌ای کوچک از مقام‌ها و وابستگانشان که امکان استفاده از ابزارها و کالاهای ممنوعه را در اختیار دارند.

در کنار این حلقه محدود، گروهی دیگر از کره‌ای‌ها نیز به اینترنت به معنای واقعی آن دسترسی دارند، روزنامه‌نگاران و برخی فعالان رسانه‌ای که وظیفه‌شان تبلیغ برای حکومت است و هکرها و تعداد اندکی از محققان. دولت کره شمالی برای آن‌که جلوی سوء‌استفاده و نشت واقعیت‌های جامعه از طریق این افراد را بگیرد، اصولا به مشاغلی که به دسترسی به اینترنت نیاز دارند دستمزد بالا و مزایای مناسب ارائه می‌کند.

در سال ۲۰۱۴، زمانی که مقام‌های کره شمالی متوجه علاقه‌مندی عجیب شهروندان این کشور به زندگی در مکان‌های اطراف سفارتخانه‌ها شدند، استفاده از اینترنت ماهواره‌ای و اتصال وای‌فای برای این اماکن را ممنوع کردند. برخی سفارتخانه‌ها با داشتن دسترسی کامل به اینترنت، امکان استفاده آزادانه از شبکه بی‌سیم خود را برای دیگران فراهم می‌کردند. از این رو، خانه‌های نزدیک به سفارتخانه‌ها جزو مکان‌های محبوب و پر‌تقاضا برای زندگی به حساب می‌آمد.

مجله اکونومیست تخمین می‌زند حدود ۶ میلیون نفر در کره شمالی از موبایل استفاده می‌کنند. این موبایل‌ها اغلب به کمک شرکت‌های چینی در داخل کره شمالی تولید می‌شوند و محدودیت‌های مختلفی روی آن‌ها اعمال می‌شود. به‌عنوان مثال، این موبایل‌ها از یک نسخه سفارشی سیستم‌عامل اندروید استفاده می‌کنند که امکان دسترسی به اینترنت ندارد و فقط به اینترنت ملی متصل می‌شود.

اگر فردی قصد نصب برنامه‌ای غیرمجاز را روی گوشی خود داشته باشد، سیستم‌عامل با نمایش پیام هشدار جلوی او را می‌گیرد. اگر فایلی غیرمجاز به گوشی منتقل شود، ممکن است پلیس به‌طور خودکار از این ماجرا مطلع شود و فرد خاطی را مجازات کند. اپلیکیشن‌هایی مانند نقشه، دیکشنری و بازی‌ها، همه را شرکت‌های داخلی توسعه می‌‌دهند. کاربران برای نصب هر برنامه باید حضوری به فروشگاه‌هایی که مخصوص این کار است مراجعه کنند تا فقط اپلیکیشن‌هایی که مورد تایید دولت است روی گوشی‌شان نصب شود.

چرا کره شمالی اینترنت را به‌طور کامل قطع نمی‌کند؟

این سوال احتمالا بسیار مهم‌تر از پرسش درباره این است که کدام گروه‌ها در این کشور به اینترنت دسترسی دارند. از پاسخ این سوال می‌شود به شیوه مدیریت مقام‌های حکومتی این کشور پی برد. به‌طور عمده، سه دلیل اصلی برای اتصال اینترنتی کره شمالی و ارتباط با جهان بیرون وجود دارد که اولویت‌های مدیریتی این کشور را آشکار می‌کند.

اولین و مهم‌ترین دلیل انتشار پروپاگانداست. کره شمالی در سال‌های اخیر، از انتشار صرف اخبار متن‌محور در رسانه‌های داخلی به انتشار کارزارهای چندرسانه‌ای در شبکه‌های اجتماعی روی آورده است. این فعالیت‌ها اصولا نمایش عظمت رهبر کره شمالی و نشان دادن خوی شیطانی آمریکا و برنامه‌هایی از این دست را شامل می‌شود. برخلاف ادعای مقام‌های کره‌ای مبنی بر داشتن حامیان چند صد میلیونی در خارج از مرزها، این کشور یک گروه حامی کوچک اما مهم در کره جنوبی دارد و یک اقلیت کره‌ای طرفدار در ژاپن. از طرف دیگر، احتمالا مقام‌های کره‌ای با ایجاد کارزارهای مختلف به دنبال جذب حامی از افراد غیر‌حامی‌اند، یا دست‌کم امیدوارند این اتفاق رخ دهد. دلیل احتمالی دیگر برای انتشار این کارزارها، افزایش تنش‌های بین‌المللی به‌واسطه تهدیدهای مداوم این کشور است.

دومین هدف کره شمالی از داشتن اینترنت عملیات هک است. این کشور واحد جنگ سایبری‌اش را در سال‌های اخیر با استخدام چند هزار هکر آموزش‌دیده به‌شکل فزاینده‌ای گسترش داده است. مقام‌های کره‌ای از عملیات سایبری به‌عنوان ابزاری برای جنگ‌های نامتقارن بهره می‌برند. کره شمالی به‌خوبی آگاه است که در صورت وقوع نبرد واقعی با کره جنوبی یا ایالات متحده آمریکا، بازنده بازی خواهد بود، اما در جنگ‌های سایبری حرفی برای گفتن دارد و از هر فرصتی برای حمله آنلاین به کشورها استفاده می‌کند. گزارش‌های مختلفی نیز از عملیات هکرهای کره شمالی برای کلاهبرداری‌های گسترده اینترنتی وجود دارد که شیوه استفاده این کشور از اینترنت خاص و دولتی را آشکار می‌کند.

اما سومین دلیل به نیروهای حاکمیت برمی‌گردد، حلقه نزدیک به دولت، هسته داخلی قدرت حاکم. این گروه به اینترنت دسترسی دارند چرا که در جهانی متفاوت از هموطنان خود به سر می‌برند. در حالی که بخش بزرگی از جامعه کره شمالی در حباب تبلیغاتی حکومت غرق شده است و ورود هر‌گونه اطلاعات خارجی تهدیدی ایدئولوژیک علیه دروغ‌پردازی‌های مقا‌م‌های سیاسی به شمار می‌آید، حلقه حاکمیت به‌خوبی از آنچه در جریان است آگاهی دارد. آن‌ها تمامی امکانات موجود را در اختیار دارند. کتاب، فیلم، موسیقی، دسترسی آزادانه به اینترنت، استفاده از فناوری‌های ممنوعه، کالاهای لوکس، غذاهای خاص و نوشیدنی‌های الکلی برای تفریح و خوشگذرانی‌شان همیشه حاضر است.

کیم جونگ اون، رهبر کره شمالی، علاوه بر ایفای نقش اصلی در ایجاد این شرایط، از امکانات یاد‌شده به‌عنوان وسیله‌ای برای حفظ وفاداری حلقه افراد نزدیک به خود استفاده می‌کند. رژیم او فناوری‌ای را که استفاده از آن حق همه افراد است به ابزاری برای تحکیم حکومت و پاداش به خودی‌ها تبدیل کرده است.