مبادله زندانیان میان دولت افغانستان و طالبان افق تازه‌ای را در روند صلح افغانستان گشوده است.

دولت افغانستان اخیرا انس حقانی، فرد شماره دوم شبکه حقانی و دو تن دیگر از اعضای برجسته طالبان را به‌خاطر آغاز مذاکرات مستقیم با طالبان و در مقابل رهایی دو تن از استادان دانشگاه آمریکایی افغانستان از زندان، رها کرد. در مقابل، طالبان نیز کوین کینگ، شهروند استرالیا، و تیموتی ویکس، شهروند آمریکا، را پس از سه سال همراه با ۱۰ سرباز دولت افغانستان از بند رها کرد.

رهایی زندانیان مورد تحسین جامعه بین‌المللی و کشورهای تاثیرگذار قرار گرفت و با استقبال ایالات متحده آمریکا روبه‌رو شد، به‌گونه‌ای که دونالد ترامپ، رییس‌ جمهوری آمریکا، در چند روز گذشته، به‌صورت بی‌سابقه چندین مرتبه در مورد گفت‌وگوهای صلح افغانستان واکنش نشان داده است.

وزارت خارجه آمریکا و سفارت این کشور در افغانستان با استقبال از رهایی زندانیان گفت، رییس‌جمهور غنی گام شجاعانه‌ای را برای صلح برداشته است.

علی‌رغم اعلامیه وزارت خارجه آمریکا، دونالد ترامپ در چهار روز گذشته، سه بار از طریق توییتر، صحبت تلفنی با اشرف غنی و مصاحبه با فاکس‌نیوز در مورد صلح افغانستان صحبت کرده است.

ترامپ در ۲۹ عقرب/ آبان در توییتی پنجاه کلمه‌ای، ابراز امیدواری کرد که مبادله سه زندانی طالبان با دو تن از استادان دانشگاه آمریکایی افغانستان به موارد بهتری در روند صلح، ازجمله آتش‌بس که به جنگ طولانی در این کشور پایان می‌دهد، منجر شود.

در ۳۰ عقرب/ آبان، رییس‌ جمهوری آمریکا طی تماس تلفنی با اشرف غنی، رییس‌ جمهوری افغانستان، به‌طور مفصل در مورد صلح افغانستان صحبت کرد.

ارگ، دفتر ریاست جمهوری افغانستان، در بیانیه‌ای اعلام کرد که رهبران دو کشور در مورد روند صلح افغانستان صحبت کرده‌اند. براساس اعلامیه ارگ، دونالد ترامپ در صحبت با اشرف غنی، روی «حتمی بودن آتش‌بس من‌حیث پیش‌شرط برای صلح تاکید» کرده و گفته است برای اینکه صلح افغانستان به موفقیت برسد، «مدیریت و شمولیت حکومت افغانستان [در روند صلح] حتمی است و از همین حالا باید آغاز گردد».

دونالد ترامپ در این صحبت تلفنی از اشرف غنی دعوت کرده است که برای یک سفر رسمی به ایالات متحده آمریکا برود.

در بیانیه‌ کاخ سفید هم هرچند که به آتش‌بس به‌عنوان پیش‌شرط آغاز مذاکرات صلح و سفر رییس‌جمهور غنی به آمریکا اشاره نشده، اما آمده است که رییس‌ جمهوری آمریکا در صحبتی با اشرف غنی، اهمیت نقش دولت افغانستان را در روند صلح این کشور تایید کرده و دو طرف توافق کرده‌اند که کاهش خشونت برای پیشرفت روند صلح لازم است و این امر می‌تواند مذاکرات بین‌الافغانی را به موفقیت برساند.

جمعه اول قوس/آذر، دونالد ترامپ در مصاحبه‌ای با فاکس‌نیوز به‌طور مختصر گفت: «اکنون ما روی یک توافق با طالبان کار می‌کنیم.»

در ۱۶ سنبله/شهریور، دونالد ترامپ در رشته توییتی، دیدار با رهبران طالبان و رییس‌ جمهوری افغانستان را که قرار بود به‌‌صورت سری در کمپ دیوید انجام شود، لغو و مذاکرات آمریکا با طالبان را که در آستانه توافق بود، متوقف کرد. ترامپ مذاکرات ده‌ماهه آمریکا با طالبان را پس از آن لغو کرد که یک سرباز آمریکایی و ۱۰ تن از شهروندان افغانستان در انفجاری در کابل که مسئولیت آن را طالبان به عهده گرفت، کشته شدند.

مقام‌های دولت آمریکا و هیات مذاکره‌کننده طالبان گفته بودند که مذاکرات قطر مربوط و متمرکز بر مسائل آمریکا و طالبان است و دربرگیرنده آینده افغانستان نمی‌شود، اما می‌تواند زمینه‌ گفت‌وگوهای بین‌الافغانی را فراهم کند.

با کشته شدن یک سرباز آمریکایی در افغانستان و متوقف شدن مذاکرات آمریکا و طالبان، گفت‌وگوهای صلح افغانستان در وضعیت مبهم و نامعلومی قرار گرفت و روند صلح افغانستان رسما متوقف شد. اما اکنون پس از رهایی دو استاد دانشگاه آمریکایی افغانستان، باب تازه‌ای برای آغاز مذاکرات صلح، دست‌کم در سطح سیاسی و رسانه‌ای، گشوده شده است.

علی‌رغم امیدواری آمریکا، جامعه جهانی و دولت افغانستان برای کاهش خشونت‌ها و شروع مذاکرات صلح با طالبان، این گروه تاکنون تمایل برای کاهش خشونت از خود نشان نداده و کماکان جنگ در برابر دولت افغانستان و نیروهای خارجی را ادامه داده است. ضمن آنکه سخنگوی دفتر سیاسی طالبان در قطر، مرتبط بودن مبادله زندانیان با آغاز مذاکرات صلح با دولت را هم رد کرد است.

با این حال، دونالد ترامپ و بانوی اول آمریکا با جمعی از منصوبان ارشد نظامی این کشور، از جمله رییس ستاد مشترک ارتش و مشاور امنیت ملی آمریکا، روز جمعه اول قوس/آذر، برای شرکت در مراسم ادای احترام به دو سرباز آمریکایی که هفته گذشته در ولایت لوگر افغانستان کشته شده‌اند، شرکت کردند. این دو سرباز آمریکایی هفته گذشته در نتیجه سقوط یک هلیکوپتر در ولایت لوگر افغانستان کشته شدند. مسئولیت سقوط این هلیکوپتر را طالبان به عهده گرفت.

در واقعیت امر، تلاش‌های صلح تاکنون چیزی را در میدان جنگ تغییر نداده است. طالبان چه قبل و چه در جریان ده ماه مذاکره با آمریکا و چه پس از رهایی زندانی‌ها، همچنان بر طبل جنگ کوبیده است. فراز و فرودهای روند صلح بیش از آنکه ناشی از تغییر در وضعیت جنگ باشد، برخاسته از توییت‌های غیرقابل پیش‌بینی دونالد ترامپ است. در این صورت، می‌توان به تلاش‌های صلح خوشبین بود، اما نباید هیجان‌زده شد، چون انگشتان ترامپ همچنان روی کیبورد است و انگشتان طالبان روی ماشه تفنگ. هر لحظه ممکن است با کشیده شدن ماشه‌‌ای یا نوشتن توییتی، وضعیت تغییر کند.