محمدجواد ظریف در کنفرانس امنیتی مونیخ گفت حقوق بشر برای ما نه موضوعی اخلاقی، که موضوعی امنیتی است.

اما آیا ادعای ظریف در اهمیت مساله حقوق بشر برای نظام جمهوری اسلامی ایران درست است؟ برای راستی‌آزمایی این ادعا باید به کارنامه حقوق بشری جمهوری اسلامی در عمل نگاهی بیندازیم. برای سنجش میزان تعهد هر کشور به حقوق بشر، سازمان‌های غیردولتی حقوق بشری بهترین مرجع‌اند، سازمان‌هایی که بدون وابستگی‌های دولتی و سیاسی موارد نقض حقوق بشر را ثبت و گزارش‌های جامعی در مورد وضعیت حقوق بشر در هر کشور ارائه می‌کنند.

دیده‌بان حقوق بشر یکی از معتبرترین سازمان‌های حقوق بشری است. در گزارش سالانه‌ای که این سازمان درباره موارد نقض حقوق بشر در هر یک از کشورها تهیه می‌کند، گزارش مربوط به ایران خواندنی است و نشان می‌دهد برخلاف ادعای محمدجواد ظریف، حقوق بشر به‌هیچ‌وجه دغدغه حاکمیت جمهوری اسلامی ایران نبوده است.

در این گزارش، به موارد نقض حقوق بشر در ایران اشاره شده که به قرار زیر است:

۱. اولین مورد نقض حقوق بشر که در این گزارش به آن پرداخته شده است کشته شدن حداقل ۳۰ نفر در جریان تظاهرات دی‌ماه ۹۶ است. بعد از گذشت یک سال، هنوز هیچ تحقیقی درباره نحوه کشته شدن این ۳۰ نفر صورت نگرفته است و از نیروهای امنیتی ایران به‌خاطر استفاده از روش‌های خشن و ضد‌بشری برای سرکوب تظاهرات خشونت‌پرهیز مردم سوال نشده‌ است.

۲. در جریان تظاهرات دی‌ماه ۹۶ و به گفته علیرضا رحیمی، نماینده مجلس، ۴۹۰۰ نفر بازداشت شدند که ۱۵۰ نفر از آن‌ها دانشجویان دانشگاه‌های ایران بودند. دیده‌بان حقوق بشر جمهوری اسلامی ایران را به‌خاطر نقض حق تظاهرات شهروندان و بازداشت‌های گسترده و ناموجه بازخواست می‌کند.

۳. بخش دیگری از گزارش به سرکوب دراویش گنابادی و حکم بازداشت بیش از ۲۰۸ تن از دراویش اشاره دارد و این‌که محمد راجی بدون هیچ توجیه و توضیح مشخصی، در زندان‌ کشته شد.

۴. دستگیری بیش از ۵۰ نفر در جریان تظاهرات مسالمت‌آمیز مردم در شهرهای مختلف ایران نمونه دیگر نقض حقوق شهروندان ایران است.

۵.‌ فیلترینگ تلگرام با بیش از ۴۰ میلیون کاربر در ایران نمونه دیگری از نقض حقوق ایرانی‌ها در دسترسی آزادانه به اینترنت عنوان شده است.

۶. دستگیری وکلای مدافع حقوق بشر مثل نسرین ستوده، محمد نجفی، قاسم شعله سعدی، امیرسالار داوودی، آرش کیخسروی و فرخ فروزان، دستگیری تعدادی از فعالان حقوق زنان مانند هدی عمید و نجمه واحدی.

۷. محرومیت زندانی‌های سیاسی از خدمات درمانی، مثل مورد آرش صادقی، و صدور حکم حبس برای ۱۷ تن از معترضان به حجاب اجباری در ایران.

موارد ذکر‌شده فقط گوشه‌ای از موارد نقض حقوق بشر است که در این گزارش آمده است و مجالی برای ذکر تمام موارد این گزارش نیست.

اما رویکرد مقامات ایران در قبال مساله حقوق بشر پرسش اصلی این نوشته است. امروز محمدجواد ظریف می‌گوید حقوق بشر برای من یک دغدغه است و مدعی رعایت حقوق بشر در ایران می‌شود و چندی پیش، رهبر جمهوری اسلامی نیز درباره مساله حقوق بشر گفت: «در پاریس نیروهای مسلح را به جان مردم می‌اندازند و مردمشان را کور می‌کنند اما در عین حال متکبرانه از ایران طلبکاری می‌کنند، در حالی‌که باید به آن‌ها گفت شما اصلا حقوق بشر را می‌شناسید؟» با کمی مداقه در مواضع وزیر خارجه و رهبر جمهوری اسلامی ایران می‌توان به رویکرد مقامات نظام در قبال مساله حقوق بشر پی برد. وقتی رهبر جمهوری اسلامی ایران می‌گوید اروپایی‌ها از ایران طلبکاری می‌کنند، درحالی‌که در فرانسه با معترضان برخورد خشن می‌شود، در واقع برای رهبر ایران نفس رعایت حقوق بشر اهمیتی ندارد و صرفا استفاده ابزاری از حقوق بشر برای او مهم است. برای او این مساله مهم است که در دعوای سیاسی با غرب سر مساله حقوق بشر، نظام جمهوری اسلامی بازنده نباشد.

مشابه همین اظهارات را امروز در سخنان ظریف شنیدیم. ظریف گفت اروپا در مقامی نیست که به ما درس حقوق بشر بدهد و همچنین نمی‌تواند درباره وضعیت حقوق بشر در ایران قضاوت کند. همین نگاه سیاست‌زده علی خامنه‌ای درباره مساله حقوق بشر در صحبت‌های امروز محمد‌جواد ظریف کاملا مشهود است.

مقامات جمهوری اسلامی در قبال نقض حقوق بشر به‌ هیچ‌ عنوان به رسانه‌های داخلی  پاسخ‌گو نبوده‌اند و در عرصه بین‌المللی، هر وقت درباره مساله نقض حقوق بشر از آن‌ها سوال شده است، با آن برخورد سیاسی کرده‌اند و انگشت اتهام را به طرف سوال‌کننده گرفته‌اند که شما خودتان تا چه اندازه حقوق بشر را رعایت می‌کنید که از ما سوال می‌کنید؟ اما سوال این‌جاست که این نوع برخورد سیاسی با مساله حقوق بشر صورت مساله نقض حقوق بشر از سوی حکومت ایران را پاک خواهد کرد؟ جواب مسلما منفی ست.

محمدجواد ظریف در بخش دیگری از سخنرانی‌اش در حاشیه کنفرانس امنیتی مونیخ گفت حقوق بشر برای ما مساله‌ای امنیتی است، نه مساله‌ای صرفا اخلاقی. سوالی که مطرح می‌شود این است که آیا منظور او مساله‌ای امنیتی برای حفظ نظام است؟ دستگیری مادر اسماعیل بخشی، وقتی برای پیگیری وضعیت فرزندش به مقامات ایران مراجعه کرده بود، چه مساله امنیتی‌ای برای نظام جمهوری اسلامی می‌توانست داشته باشد؟ یا چرا جلوگیری از انتقال آرش صادقی به بیمارستان جزو دغدغه‌های حقوق بشری جناب ظریف نیست؟ امروز رسانه‌ها خبر دادند پس از عزل پر‌ابهام تنها وکیل اختیاری برخی از متهم‌های پرونده فعالان محیط زیست، وکیل اجباری آن‌ها، سید‌کاظم حسینی، که مورد‌تایید قوه قضاییه است، گفته با وجود برگزاری چهار جلسه از دادگاه فعالان محیط زیست، هنوز نتوانسته است با موکل‌هایش صحبت کند. آیا این ناقض حق دفاع متهم‌ها نیست؟

دقیقا مطابق گفته‌های محمدجواد ظریف، برخورد نظام جمهوری اسلامی با مساله حقوق بشر یک برخورد امنیتی بوده است. اگر به پرونده وکلای زندانی، فعالان محیط زیست، فعالان حقوق کارگران و زنان نگاهی گذرا بیندازیم، به‌وضوح می‌بینیم اتهام اکثر آن‌ها امنیتی است. در حالی‌که نفس عمل آن‌ها در راستای اصول حقوق بشر بوده است، اتهام‌هایی که نظام جمهوری اسلامی متوجه آن‌ها کرده اتهام‌های کاملا امنیتی است.

محمدجواد ظریف در حاشیه کنفرانس امنیتی مونیخ سعی کرد به جامعه جهانی القا کند که رعایت حقوق بشر برای جمهوری اسلامی نه مساله‌ای اخلاقی، که مساله‌ای امنیتی است، اما در واقع، ناخواسته حقیقت ماجرا را علنی کرد، این‌که حقوق بشر یک جرم امنیتی بسیار بزرگ در نظام جمهوری اسلامی است‌.