با نزدیک شدن به زمان پایان تحریم تسلیحاتی ایران در ماه اکتبر که به موجب قطعنامه ۲۲۳۱ بر ایران تحمیل شده بود، دامنه اختلافات میان تهران و واشینگتن دوباره افزایش یافته است. 

کلی کرفت، سفیر آمریکا در سازمان ملل متحد روز جمعه شانزدهم خرداد ۱۳۹۹ از ارایه پیش‌نویس قطعنامه تمدید تحریم تسلیحاتی ایران به روسیه خبر داد. به گفته سفیر آمریکا در سازمان ملل، این قطعنامه، تحریم تسلیحاتی ایران را به صورت نامحدود تمدید خواهد کرد. ایالات متحده به‌ویژه با فشار بر آلمان، فرانسه و بریتانیا سه کشور اروپایی که نقش حیاتی در به ثمر رسیدن توافق هسته‌ای با ایران داشتند، به‌سختی تلاش می‌کند تا مانع رفع این تحریم‌ها در پنجمین سال برجام شود. همچنین به نظر می‌رسد که آمریکا به دنبال مذاکره با چین و روسیه است تا آنها را به ادامه  تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران نیز ترغیب کند. پیشتر مایک پومپئو وزیر خارجه ایالات متحده در ۲۹ آوریل تصریح کرده بود که واشینگتن در حال بررسی تمام گزینه‌ها برای ادامه تحریم تسلیحاتی تهران است. 

 اظهارات وزیر خارجه  آمریکا و ارایه پیش‌نویس قطعنامه تمدید تحریم تسلیحاتی ایران تاکیدی است بر این که ایالات متحده به دلیل تعهدش به قطعنامه‌های بین‌المللی سابق بر توافق هسته‌ای کماکان خود را حاضر و درگیر در آن توافق می‌داند. واشنیگتن می‌کوشد تا به‌ این طریق مانع از رفع تحریم‌های تسلیحاتی ایران در مرحله پیش‌رو شود و یا از انجام معاملات نظامی با ایران جلوگیری کند. 

طبق نظر ایالات متحده، رفع تحریم‌های تسلیحاتی بر رویکرد کنونی آمریکا مبنی بر افزایش سطح فشارها برای تغییر سیاست‌ها یا رفتار ایران تاثیر منفی خواهد گذاشت و مانع دستیابی به توافقی جامع با ایران می‌شود که تمام محورهای اختلافی با آمریکا را شامل می‌شود. به عبارت دیگر آمریکا بر این باور است که شرایط حاصل از رفع تحریم‌های تسلیحاتی ایران می‌تواند پیامدهای زیر را داشته باشد:

تشدید تنش‌ها: واشینگتن معتقد است رفع تحریم تسلیحاتی پیام اشتباهی به ایران می‌فرستد مبنی بر این که ایران توانایی به چالش گرفتن اراده  آمریکا و دور زدن تحریم‌ها و کاستن از فشارها را دارد. شرایط حاصل از این پیام به تشدید رفتارهای اخیر ایران از جمله کاستن از تعهدات هسته‌ای، ارسال ماهواره نظامی به فضا، نزدیک شدن به کشتی‌های آمریکا در آب‌های آزاد و تقویت هر چه بیشتر شبه‌نظامیان وفادار در منطقه به‌ویژه در عراق برای هدف قرار دادن منافع آمریکا در آن کشور منجر خواهد شد. 

تقویت نقش رقبای آمریکا: رفع این تحریم‌ها دامنه روابط دو جانبه به‌ویژه روابط نظامی ایران با دو کشور چین و روسیه را گسترش خواهد داد. گزارش‌ها حاکی است که تهران برای دستیابی به تجهیزات پیشرفته نظامی، به دنبال انعقاد معاملات تسلیحاتی با دو کشور چین و روسیه است. احتمال انجام شدن چنین معاملاتی، نگرانی آمریکا از تحت تاثیر قرار گرفتن نفوذ منطقه‌ای آن کشور را برانگیخته است. 

حمایت از گروه‌های وفادار منطقه‌ای: برخی محافل در واشینگتن به‌شدت ابراز نگرانی کرده‌اند که رفع تحریم‌های تسلیحاتی می‌تواند دست ایران برای حمایت از گروه‌های شبه نظامی در منطقه را به گونه‌ای مغایر با منافع آمریکا و متحدان منطقه‌ای آن باز کند و شرایط به سوی درگیری‌های بیشتر به‌ویژه در سوریه میان ایران و میلیشیای (Militia) وفادارش از یک سو و اسرائیل از سوی دیگر منجر شود.

هشدارهای ایران

ایران نیز در شرایط کنونی به طور قابل ملاحظه‌ای علاقه‌مند به برداشتن تحریم‌های تسلیحاتی است. به‌رغم خروج آمریکا از توافق هسته‌ای و تحمیل تحریم‌های اقتصادی بی‌سابقه علیه ایران و در تلاش برای کاهش فشارهای فزاینده اصولگرایان بر دولت و کاستن از پیامدهای اجتماعی و سیاسی تحریم‌ها در داخل، دولت حسن روحانی از یک سال پیش با بزرگ‌نمایی از پیامدهای رفع تحریم تسلیحاتی تلاش کرد آن را دستاورد بزرگ توافق هسته‌ای جا بزند. از این رو، تهران سریعا نسبت به پیامدهای هر گونه تمدید احتمالی تحریم‌های تسلیحاتی هشدار داد. واکنش‌های ایران به این معناست که به‌رغم مخالفت برخی قدرت‌ها مانند روسیه با تمدید این تحریم‌ها، ممکن است تلاش‌های بین‌المللی آمریکا در این زمینه با موفقیت همراه شود. به همین دلیل حسن روحانی رئیس جمهور، پیام‌های هشدارآمیزی در مورد احتمال تمدید تحریم‌های تسلیحاتی برای طرف‌های دیگر توافق هسته‌ای ارسال کرد. اما هشدارها و تهدیدهای ایران به‌طور واضح‌تر از سوی علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت کشور مطرح شد. او در ۱۴ اردیبهشت گذشته در توئیتی اظهار داشت: پیکر کم جان برجام با دور زدن قطعنامه ۲۲۳۱ و تداوم غیر‌قانونی تحریم تسلیحاتی ایران، به مرگ ابدی خواهد رفت. 

دلایل اصرار ایران برای رفع تحریم‌های تسلیحاتی و هشدار در مورد تمدید این تحریم‌ها را می توان به صورت زیر دسته بندی کرد: 

۱- آخرین گزینه: گرچه پیش از این تهران بارها به طور تلویحی به خروجش از توافق هسته‌ای در پاسخ به خروج آمریکا از آن توافق اشاره کرده بود، اما به دلیل پیامدهای غیر‌قابل پیش‌بینی و ناسازگار با منافع منطقه‌ای خود به‌ویژه احتمال تقابل و رویارویی مستقیم با آمریکا یا اسرائیل از این اقدام صرف‌نظر کرد. از این رو مقامات عالی ایرانی بر این باورند که موفقیت واشینگتن در تمدید تحریم‌های تسلیحاتی هر آن چه ممکن بود ایران از برجام به‌دست بیاورد را عملا ناکام می گذارد به همین دلیل هیچ دلیل خاصی برای پایبندی ایران به توافق هسته‌ای باقی نمی‌ماند. 

۲- توسعه و نوسازی برخی بخش‌های مهم نظامی: دکترین نظامی جمهوری اسلامی بر اساس توسعه دو بخش نیروهای دریایی و موشکی بنا شده است که هر چند بخش‌های مهمی به‌شمار می‌روند اما در همان حال نشان می‌دهد که ایران از کمبودهای قابل توجهی در دیگر بخش‌های نظامی به‌ویژه نیروهای زرهی رنج می‌برد. از این چشم انداز، رفع تحریم‌های تسلیحاتی می‌تواند پاسخ مناسبی به انجام معاملات نظامی و توسعه در این بخش‌ها باشد. 

۳- تشدید تحریم‌ها: هر گونه موفقیت احتمالی آمریکا در جلب حمایت قدرت‌های جهانی حاضر در توافق هسته‌ای جهت ادامه تحریم تسلیحاتی ایران، ضمن آن که نشانگر شکست تلاش‌های جمهوری اسلامی جهت مهار و دور زدن تحریم‌های بی‌سابقه آمریکا به‌شمار خواهد رفت، به افزایش تاثیرهای اقتصادی – سیاسی آن تحریم‌ها نیز منجر شده و سبب می‌شود ایالات متحده با عزمی راسخ‌تر به سیاست «کارزار فشار حداکثری» خود علیه ایران تا تغییر رفتار تهران با شدت بیشتری ادامه دهد. در نتیجه می‌توان گفت فضای بین‌المللی در رابطه با کشاکش حاصل از رفع تحریم‌های تسلیحاتی ایران یا ادامه آن تحریم‌ها به احتمال زیاد شاهد رویارویی دیپلماتیک جدیدی میان تهران و واشینگتن خواهد بود که ممکن است به تنش مستقیم یا غیرمستقیم میان آن دو طرف منجر شود و منطقه را با بی‌ثباتی هر چه بیشتری روبه‌رو سازد.