بیش از یک ماه از توافق آمریکا و طالبان می‌گذرد. جان این توافق خروج نیروهای آمریکایی و قطع رابطه طالبان با القاعده است. در این یک ماه، تمام کوشش دو طرف حفظ موافقت‌نامه قطر بوده است. طالبان و آمریکا عملا در آتش‌بس اعلام ناشده قرار دارند. اما برای مردم افغانستان، جنگ و خون‌ریزی ادامه دارد. تنها در هفته پیش، ۲۴ سرباز افغان در زابل به دست طالبان کشته شدند. مذاکرات بین‌الافغانی صلح، که قرار بود اوایل ماه مارس شروع شود، در بلاتکلیفی و سرنوشت کشور نامعلوم است. آیا طالبان اراده‌ای برای صلح دارد و تعریف آن‌ها از صلح چیست؟

ملا فاضل مظلوم یکی از بزرگ‌ترین فرماندهان نظامی طالبان در سال‌های نیمه دوم دهه ۱۳۷۰ بود که اکنون، عضو دفتر سیاسی طالبان در قطر است. او در جنگ‌های مرگبار ۱۳۷۷ و ۱۳۸۰ در مناطق شمالی افغانستان نقش کلیدی داشت و در سمت‌های معاون وزارت دفاع، رییس ستاد ارتش و فرماندهی نظامی طالبان کار کرد. در زمان شکست این گروه، در نوامبر ۲۰۰۱، به ژنرال عبدالرشید دوستم، از رهبران اتحاد شمال، تسلیم شد و به آمریکایی‌ها سپرده و به گوانتانامو منتقل شد. او یکی از پنج مقام پیشین طالبان بود که در سال ۲۰۱۴، با سرباز آمریکایی مبادله و به قطر انتقال داده شد.

ملا فاضل، ۵۳ ساله و اهل ولایت جنوبی ارزگان، اکنون به مناطق مرزی پاکستان و افغانستان سفر کرده است تا فرماندهان نظامی خود را برای عملی کردن توافق با آمریکا آماده کند.

یک نوار صوتی از صحبت‌های او به دست ایران اینترنشنال رسیده است و منابع آگاه صحت آن را تایید کرده‌اند. این صحبت‌ها می‌تواند به بخشی از سوال‌ها درباره آینده سیاسی که طالبان برای افغانستان در سر دارد پاسخ بدهد. ملا فاضل به مسائل گوناگونی اشاره کرده و گفته است رهبر آینده افغانستان از میان طالبان خواهد بود.

در ادامه، شرح سخنان ملا فاضل می‌آید که ۲۵ مارس ۲۰۲۰ در میان اعضای طالبان در کویته پاکستان صحبت کرده است.

نگرانی از چند‌دستگی

ملا فاضل: چه امری باعث اتحاد یا نفاق میان ما می‌شود؟ دینداری ما. و تا زمانی که ایمان و اتحاد و فرمانبرداری، انشاءالله، در میان نیروهای مجاهدین وجود دارد، بیش از ۴۸ تا ۵۰ کشور بودند که برای آن‌ها (دولت افغانستان) پشتیبانی اقتصادی و نظامی فراهم می‌کردند، اما آن‌ها موفق نشدند. اگر ما تقوای دینی خودمان را حفظ کنیم و خود را بر مبنای اعتقادات اسلامی و صحابه سازماندهی و به آن‌ها پایبند باشیم، انشاءالله، هیچ‌کس نمی‌تواند بر ما پیروز شود. در مورد اتحاد، شما دیدید که آخرین بار نیروهای مجاهدین [علیه شوروی] یک جهاد بسیار موفقی داشتند. رهبران جهاد کردند و مجاهدین جانفشانی کردند. روشنفکران و جوانان هم جانفشانی کردند. اما زمانی که نفاق و چند‌دستگی میان رهبران آن‌ها به وجود آمد، جهاد به پایان رسید و آن‌ها سرنوشت خود را به دست دیگران سپردند.

در گذشته، این چند‌دستگی‌ها توسط دیگران به وجود می‌آمد. آن‌ها جهاد می‌کردند، اما از منافع سیاسی آن دیگران بهره می‌بردند. در جبهه نظامی [طالبان]، به شکرانه خداوند، همه از اعضای مجاهدین هستند. و آن‌ها بیشتر از ما می‌دانند که این ملت و مجاهدان آن چند بار خود را در این راه فدا کرده‌اند.

در جبهه سیاسی، همان‌طور که می‌بینید، دستاوردها و موفقیت‌های یک سال گذشته مدیون این مجاهدین و جوانان است. دلیل این‌که مردم «دفتر سیاسی» را در آن‌جا (قطر) می‌بینند به‌خاطر ایمان و اعتقاد دینی آن زندانیان ستمدیده و برادران ما در زندان‌ها و آن مجاهدانی است که جان خود را در این راه گذاشته‌اند و یا آن‌هایی که هم‌اینک در سنگرها هستند. اگر این مجاهدین در صحنه نبرد موفقیتی نداشته باشند، «دفتر سیاسی» هیچ ارزشی نخواهد داشت. دفتر سیاسی آرمان‌ها و آرزوهای مجاهدین را دنبال می‌کند. آن‌ها از این اهداف منحرف نخواهند شد و جانفشانی‌های مجاهدین را به مخاطره نمی‌اندازند و به خون شهدا خیانت نمی‌کنند.

نگرانی از سرپیچی از رهبر طالبان

ملا فاضل: موضوع دیگر مربوط به موفقیت ما، مساله اطاعت است، در کنار اتحاد و وفاداری. هرکس که به‌عنوان رهبر ما منصوب می‌شود، پیر و جوان از او اطاعت می‌کند. وقتی که درگذشت امیرالمومنین ملاعمر اعلام شد، منصور صاحب فقید جانشین و امیر معرفی شد و مردم از او دنباله‌روی کردند. و او به شهادت رسید و خداوند شهادت او را بپذیرد.

تنها برخی افراد ویژه که به‌دنبال سودجویی و مادیات بودند از ما جدا شدند. آن‌ها یا تحت تاثیر خواسته‌های خود یا دیگران بودند. بقیه امارت اسلامی همچنان متحد است و جوانان و سالخوردگان در کنار هم هستند.

امروز، شیخ صاحب (ملا هبت‌الله آخوندزاده) امیر و حاکم ماست. ما از او پیروی می‌کنیم و اگر او هم نباشد، یک فرد آگاه دیگر جای او خواهد بود و ما از او اطاعت می‌کنیم.

تا زمانی که امارت اسلامی وجود دارد، ما به اطاعت و پیروی از رهبرانمان ادامه خواهیم داد و پیروز خواهیم بود.

و اگر اطاعت بر مبنای خواسته‌های شخصی باشد، هیچ پیروزی نصیب ما نخواهد شد. بنابراین، این‌ها عوامل پیروزی و موفقیت ما هستند؛ ما در دانشگاه این‌ها را نخوانده‌ایم و به کشورهای دیگر مانند آمریکا و اروپا هم نرفته‌ایم.

امروز، آمریکا به زاری افتاده است و با رهبران ما نشست و برخاست می‌کند. دیروز، وزیر خارجه آمریکا به ملا برادر آخوند گفت ما وقتی با شما به گفت‌و‌گو می‌نشینیم، برای شما در دنیا آبرو می‌خریم. در گذشته، شما را تروریست خطاب می‌کردیم و حتی در غارها هم دنبالتان می‌گشتیم و یا شما را می‌کشتیم یا زندانی می‌کردیم و از کشور بیرون می‌کردیم.

امروز، آن‌ها به پای ما افتاده‌اند و خواستار خروج امن نیروهایشان شده‌اند.

بنابراین، اگر انشاءالله ما اسیر غرور و جهل نشویم، موفقیت و پیروزی نصیب ما خواهد شد. و همان‌طور که در مورد آمریکایی‌ها گفتم، انشاءالله خداوند آن‌ها را در راه شکست قرار دهد و نتوانند در میان ما نفاق و چنددستگی بیافرینند که بعضی‌ها به‌خاطر منافع شخصی، از این مساله یا ناراحت یا خوشحال بشوند، که البته تعداد آن‌ها بسیار کم است.

آمادگی تغییر؟

ملا فاضل: استغفرالله، ما نباید رفتاری مانند کتک زدن و زندانی کردن مردم داشته باشیم که آن‌ها بار دیگر از ما نفرت پیدا کنند. بنابراین، ما از هر مجاهدی این را می‌خواهیم. ما باید با مردم به‌خوبی و انسانی رفتار کنیم. ما نباید اجازه بدهیم جانفشانی و خون شهیدانمان به هدر برود. ما تنها زمانی موفق و پیروز هستیم که متحد و پیرو رهبرانمان و خداوند باقی بمانیم. نه آمریکا و نه روسیه یا هرکس دیگری قادر نخواهد بود ما را شکست دهد. امروز چین و روسیه شما را به رسمیت می‌شناسند و این فقط به‌خاطر اتحاد و اطاعت شماست.

رابطه دو ملا

ملا فاضل: ملا برادر آخوند یک پروفسور نیست، او همین اواخر از زندان آزاد شده. او از اسلام دفاع می‌کند، همان‌طور که شما در جبهه‌ها این کار را می‌کنید. ما شخصیت‌های سیاسی نیستیم و چیزی درباره آن نمی‌دانیم، اما تا پای مرگ در کنار مجاهدین ایستاده‌ایم. صحبت از اطاعت شد، شما شاهد همه مشکلات در این مورد هستید. تضادها، اختلافات، درگیری‌ها در دولت فاسد کابل. ما باید از آن‌ها درس بگیریم. کافران نمی‌خواهند مسلمانان با هم متحد شوند، زیرا به نفع مسلمانان و به ضرر آن‌هاست. آمریکایی‌ها در تلاش هستند و خواهند بود تا در میان ما چند‌دستگی به وجود بیاورند. من از هر دوستی که پرسیده‌ام که چه چیزی آن‌ها را عصبانی و ناامید کرده، هیچ دلیل موجهی که بگوید آن‌ها حق دارند ندیده‌ام. من موردی که بر مبنای شریعت اسلامی باشد در جواب آن‌ها ندیده‌ام. من از دوستانم می‌خواهم تا با آن‌هایی که ناراحت و عصبانی هستند صحبت کنند و آن‌ها را امیدوار و شاد کنند.

گوانتانامو

ملا فاضل: آزاد شدن ما از زندان نتیجه جانفشانی مجاهدین است. هنوز نزدیک به ۳۰ تا ۳۵ زندانی در گوانتانامو هستند. ما برای مدت نامحدودی زندانی شده بودیم، اما این در اثر تلاش و جانفشانی مجاهدین بوده که ما آزاد شده‌ایم. اما تنها امید ما در زندان خداوند بود. ما همیشه به درگاه پروردگار دعا خواهیم کرد که وسیله آزادی ما از زندان را فراهم کرد.

نهایتا ما آزاد شدیم، ولی به مدت پنج سال در حصر خانگی قرار گرفتیم. در بیرون منزل ما افرادی به مراقبت ایستاده بودند و راننده‌ها هم کارمندان وزارت اطلاعات بودند. وقتی که مذاکرات سال گذشته آغاز شد، ما به آمریکایی‌ها گفتیم که ما متوجه هستیم که به مدت یک سال در حصر خانگی قرار داریم. ما در لیست سیاه سازمان امنیت قطر قرار داشتیم. ما اجازه نداشتیم به کسی تلفن بزنیم. وقتی که این یک سال به پایان رسید، آمریکایی‌ها از قطری‌ها خواستند مرا دوباره به زندان برگردانند، چون من چند تلفن زده بودم. آمریکایی‌ها به قطری‌ها گفته بودند من با مجاهدین صحبت کرده‌ام. مجاهدین این‌جا حضور دارند. من هرگز به کسی نگفته‌ام که بروید و بجنگید.

من به مقام قطری گفتم که شما اکنون یک مسئولیت دولتی دارید و اگر فردا از کارتان برکنار شوید، آیا کارمندان سابق زیردست شما از شما باز هم دستور خواهند گرفت؟ او گفت نه.

من هم به او گفتم من ۱۵ تا ۲۰ سال است که کشور را ترک کرده‌ام و هیچ‌کس به حرف من، حتی اگر آن را قبول هم داشته باشد، گوش نخواهد کرد.

من از مجاهدین هیچ کاری نمی‌خواهم، زیرا این شغل و مسئولیت من نیست. این آمریکایی‌ها بودند که دنبال این مسائل می‌رفتند. پس از آن، ما تعهد دیگری را امضا کردیم که با کسی تلفنی صحبت نکنیم و حتی یک سلام و علیک هم نکنیم. این درست احساس زندانی بودن برای من داشت، اگرچه ما واقعا در زندان نبودیم. شکر خداوند که ملا صاحب برادر این مشکل را حل کرد و ما به‌خاطر اسلام و مردم افغانستان، این شرایط را قبول کردیم و شما شاهد هستید که ما کلمه به کلمه و قدم به قدم این شرایط را دنبال کرده‌ایم و آن را به شورای رهبری و سپس هیبت‌الله آخوند فرستادیم و پس از آن‌که آن‌ها با این شروط موافقت کردند، ما هم با آن‌ها موافقت کردیم.

دفتر سیاسی طالبان و هماهنگی با شورای کویته

ملا فاضل: دفتر سیاسی به‌طور مستقل تصمیمی در این مورد (توافق با آمریکا) نگرفته است، ولی همه بخش‌های آن از جنبه شریعت اسلامی و سیاسی بررسی شده تا مطمئن شویم هیچ مشکلی در این زمینه وجود ندارد. از علمای اسلامی هم درخواست شد تا این موافقت‌نامه را مطالعه و بررسی کنند، زیرا این یک توافقنامه تاریخی است. ما مطمئن شدیم که صد سال پس از امروز، فرزندانمان و مردم آن را می‌بینند و علما و رهبران و شهدا را به‌خاطر یک اشتباه تاریخی سرزنش نخواهند کرد، همان‌طور که مردم در مورد «معاهده گندمک» حرف‌های بدی می‌زنند.

ما با آمریکایی‌ها توافق کرده‌ایم که ما اجازه نخواهیم داد هیچ‌کس یا کشور خارجی از خاک افغانستان علیه آن‌ها استفاده کند و در مقابل، آن‌ها به اشغال کشور ما پایان بدهند و از آن خارج شوند. و این توافقنامه ۹۹ درصد به نفع ماست و ۱ درصد به نفع آن‌ها. آن‌ها به مردمشان اطمینان می‌دهند که خاک افغانستان برای عملیات علیه آن‌ها مورد استفاده قرار نخواهد گرفت.

قطع رابطه طالبان با القاعده

ملا فاضل: کسانی در افغانستان اجازه حضور نخواهند داشت، مانند صاحب آقا که در جلال‌آباد به مدت یک سال علیه نیروهای آن‌ها می‌جنگید (این‌جا به پیرآقا اشاره دارد که فرمانده طالبان بود و بعد، یک سال علیه طالبان جنگید).

آن‌ها (القاعده) کسانی هستند که ما به آن‌ها اعتقاد داشتیم و رهبرانمان را فدای آن‌ها کردیم و همه رژیم و دستگاه حکومتی خودمان به‌خاطر آن‌ها متلاشی شد.

آن‌ها اکنون علیه ما شده‌اند و مدعی هستند که ما کافر هستیم و چند‌خدایی هستیم و روش ما اسلامی و حکومت اسلامی نیست.

آن‌ها مبارزه علیه دولت اشرف غنی و آمریکایی‌های هوادار او را جهاد محسوب نمی‌کنند و به‌جای آن، جنگ علیه این جوانان و علما را جهاد می‌دانند.

آن‌ها از کشته شدن یک طالب و به شهادت رسیدن او خوشحال می‌شوند و از خداوند تشکر می‌کنند و می‌گویند یک کافر را کشته‌اند.

آن‌ها از کشتن یک کافر یا «شیعه هزاره» یا هر جانی دیگری خوشحال نمی‌شوند. به واقعیات نگاه کنید. به‌خاطر آن‌ها، ما اجازه دادیم حکومت اسلامی ما متلاشی شود. زندان‌ها از اعضای ما پر شد. کوه‌ها و صحراها از خون ما رنگ گرفت. علی‌رغم همه این‌ها، آن‌ها ما را کافر و مشرک می‌خوانند.

ما در زندان‌ها به آن‌ها می‌گفتیم که سیستم آن‌ها یک نظام حکومتی اسلامی و شریعتی نیست. ما متوجه شدیم که آن‌ها در واقع، رهبر ما امیرالمومنین را پس از ورود آمریکایی‌ها به افغانستان، به‌عنوان رهبرشان قبول کرده‌ا‌ند چون پیش از آن، او را امیرالمومنین خطاب نمی‌کردند.

افرادی به افغانستان می‌آمدند و در آن‌جا می‌ماندند و ما در مورد آن‌ها هیچ تحقیقی نمی‌کردیم و فکر می‌کردیم آن‌ها هم مسلمان‌اند و می‌خواهند به کشور ما بیایند. اما در واقع، آن‌ها ما را کافر و مشرک می‌دانستند و حکومت ما را اسلامی و شریعتی نمی‌دانستند.

امید به پیروزی

ملا فاضل: پیروزی در انتظار ماست و فقط به کمی صبر و بردباری نیاز دارد.

ما در این مدت، در این‌جا و افغانستان، متحمل بوده‌ایم و صبر زیادی از خود داشته‌ایم. امیدوارم خداوند شهادت شهیدان ما را بپذیرد و زندانی‌های ما را آزاد کند و ما را به افغانستان بازگرداند و به یک حکومت راستین اسلامی دست بیابیم.

رهبری دولت آینده

ملا فاضل: مساله دیگر این‌که وقتی صحبت از مذاکره با آمریکایی‌ها و دولت کابل می‌شود، خطوط قرمز ما روشن است. رهبر از میان ما خواهد بود، ما یک حکومت اسلامی خواهیم داشت که بر مبنای شریعت اسلام باشد. ما در این موارد سازش نخواهیم کرد. ما در مورد خواست شهیدانمان، زندانی‌هایمان و جانفشانی‌هایی که برادران و خواهرانمان کرده‌اند سازش نخواهیم کرد.

این بستگی به اجازه رهبران ما دارد که چه کسانی به ما می‌توانند بپیوندند یا با ما کار و همکاری کنند. سیستم ما اسلامی/شریعت خواهد بود و آن‌ها می‌توانند بر این مبنا با ما کار کنند. اما اگر آن‌ها فکر می‌کنند که طالبان یا حکومت اسلامی بخشی از دولت مرکزی کابل خواهد بود، این یک خط قرمز ماست و هیچ‌کس آن را نمی‌پذیرد و درباره آن صحبت نخواهد کرد.

آن‌ها می‌توانند بخشی از ما باشند و ما می‌توانیم به آن‌ها مسئولیت‌های دولتی و حکومتی یا شغل‌های دیگر بدهیم و این امکان‌پذیر است و ما باید انجام دهیم.

آزادی زندانیان

ملا فاضل: ما در حال حاضر سخت مشغول این کار هستیم که ۵ هزار زندانی خودمان را بدون هیچ‌گونه شروطی آزاد کنیم. آمریکایی‌ها گفته بودند که دولت کابل آن‌ها را آزاد خواهد کرد. ما به آن‌ها گفتیم این خود شما بودید که آن‌ها را زندانی کرده‌اید و شکنجه داده‌اید و نگه داشته‌اید و خوراکشان داده‌اید.

پس از آن، ما موافقت کردیم که این ۵ هزار زندانی بدون قید و شرط آزاد شوند. پس از آن‌که آن‌ها آزاد شوند و به خانه و کاشانه خودشان برگردند، آن‌گاه ما می‌توانیم مذاکرات با دولت کابل را بر سر برنامه‌هایمان آغاز کنیم.

برنامه کار دولت هم باید توسط علما و صاحب‌نظران تنظیم شود تا مطمئن شویم با شریعت اسلام منافاتی ندارند.

خلیل‌زاد در کابل می‌ماند تا زندانیان آزاد شوند

ملا فاضل: اخیرا، وزیر خارجه آمریکا پس از دیدار از کابل، به قطر رفته بود. او از دولت کابل به‌خاطر عدم همکاری بسیار گله و شکایت کرده بود و از آن‌ها خواسته بود انعطاف بیشتری از خود نشان دهند و عملیات بیشتری را تا آزادی زندانیان و خروج سربازان آمریکایی انجام ندهند. ملا صاحب برادر گفت وزیر خارجه آمریکا با زبانی نرم و در محیطی آرام صحبت کرده و قول داده زندانیان قطعا آزاد خواهند شد و این‌که او خلیل‌زاد را در کابل نگه داشته تا موضوع آزادی زندانیان را دنبال کند.

دلیل عقب افتادن آزادی آن‌ها این است که کابلی‌ها می‌گویند اگر این زندانی‌ها آزاد شوند، آن‌ها با طالبان روبه‌رو می‌شوند که می‌خواهد با آن‌ها مذاکره کند. آن‌ها هم مانند حکمتیار فکر می‌کنند اگر تعدادی محدود زندانی آزاد شوند، ما تسلیم آن‌ها خواهیم شد و با آن‌ها تشکیل یک دولت می‌دهیم. انشاءالله این چنین نخواهد شد. مطمئن باشید هیچ‌گاه چنین امری، که در تضاد با اسلام و شریعت قرار دارد، صورت نخواهد گرفت.