ارگان تبلیغاتی داعش، موسوم به «الفرقان» روز نهم اردیبهشت ویدیویی از رهبر این سازمان، ابوبکر بغدادی منتشر کرد که حاوی پیام‌هایی به اعضای وفادار سازمان و نیز رهبران جهان بود و نیز استراتژی آینده داعش را تبیین می‌کرد.

این دومین باری است که بغدادی در رسانه‌ها ظاهر می‌شود؛ نخستین بار پنج سال پیش در ۲۰۱۴ بود که او در مسجد جامع شهر موصل که به تازگی به دست داعش افتاده بود به منبر رفت و با اقامه نماز جمعه، تاسیس خلافت اسلامی را اعلام کرد.

اهمیت این ویدیو آن است که در هنگامی منتشر شده که داعش، آخرین بخش از سرزمین خود را در منطقه «باغوز» واقع در مرز سوریه و عراق به تازگی از دست داده و گزارش‌های متعددی از کشته شدن بغدادی منتشر شده است.

در واقع او در صدد تاکید بر سلامتی‌ خود و توانایی سازمانش بر بقا و استمرار عمل است و استراتژی جدیدی برای وضعیت جدید پیش آمده تعریف می‌کند. مهمترین بخش سخنان او تاکید بر این بود که دولت اسلامی هم‌چنان استوار و پابرجاست و جنگ علیه غرب و حکومت‌های منطقه را ادامه خواهد داد.

بغدادی نام بخش‌های مختلفی از سازمانش را ذکر کرد تا نشان دهد که داعش هم‌چنان از سازماندهی کافی و توانا برخوردار است. او همچنین از پیوستن گروه‌های جدیدی در خراسان (در اشاره به شمال شرقی ایران، افغانستان و مناطقی از آسیای میانه) و نیز در بورکینافاسو و مالی به داعش خبر داد که حاوی پیام روشنی مبنی بر توانایی این سازمان به استمرار عمل و بلکه گسترش فعالیت‌هایش در سطح جهان است.

او از عملیات تروریستی تازه علیه چند کلیسا در سریلانکا یاد کرد و هوادارانش در سطح جهان را به افزایش و گسترش این عملیات فراخواند. بغدادی از هوادارانش خواست جنگی فرسایشی علیه غرب راه اندازند و همه اهداف انسانی و اقتصادی و نظامی و تدارکات نظامی غرب را هدف قرار دهند. این به معنای آن است که هر مکان و نقطه‌ای از جهان ممکن است هدف هواداران آن‌ها قرار بگیرد و هیچ استثنایی در این بین وجود ندارد.

بغدادی به روشنی در صدد بهره‌برداری از جریان خشونت دینی جاری در جهان است تا آن را در مسیر تقویت نفوذ سازمانش و افزایش هوادارانش در بین مسلمانان به کار گیرد.

در واقع هر نوع خشونت دینی علیه مسلمانان مانند آن چه در دو مسجد کرایست‌چرچ نیوزیلند در ماه گذشته رخ داد، مورد بهره‌برداری داعش جهت تایید و تقویت این گفتمان است که جنگی بین مسلمانان و مسیحیان در جهان جاری است و در این بین مسلمانان باید علیه غرب یکپارچه و متحد باشند.

در گذشته نیز حمله آمریکا و متحدانش به افغانستان و عراق زمینه مناسبی را برای گسترش سازمان‌های تروریستی مانند القاعده فراهم آورده بود.

اکنون نیز علی‌رغم آن که گرایش‌های راست تندروانه علیه مسلمانان در غرب در حال گسترش است و این امر می‌تواند به تقویت داعش بیانجامد اما به نظر می‌رسد که حکومت‌های غربی به رشد و بلوغ بیشتری در تعامل با پدیده خشونت علیه مسلمانان در سرزمین‌هایشان رسیده‌اند.

شیوه تعامل نخست‌وزیر نیوزلند، جاسیندا آردرن با موضوع حمله به دو مسجد کرایست‌چرچ نمونه‌ای از این قبیل است. هم‌چنین پرهیز یا کاهش دخالت مستقیم کشورهای غربی در بحران‌های خاورمیانه در مقایسه به دهه نخست قرن جاری از استراتژی‌های موثر در کاهش نفوذ داعش در بین جوامع اسلامی است.

بغدادی در سخنان خود حمله سختی به زمامداران کشورهای اسلامی و به ویژه حکومت سعودی کرد. حمله به خاندان آل‌سعود به نظر می‌رسد که در راستای جذب حمایت سلفیان ناخشنود از اصلاحات ولیعهد سعودی، محمد بن سلمان است.

او همچنین انقلاب‌های تازه در الجزایر و سودان را به شدت نقد کرده و مردم را به انجام گزینش‌های خطا متهم کرد. آن‌ها از نظر بغدادی به جایگزینی حاکمان غیر مشروعی با حاکمان غیر مشروع دیگری دست زده‌اند. او در واقع از کم‌رنگ بودن صبغه دینی در این انقلاب‌ها ناخرسند بوده و انتظار آن را داشت که انقلابیون در صدد برگزاری نظام اسلامی بوده باشند.

آن‌چه در سخنان بغدادی هیچ حضوری نداشت، حمله به شیعیان و نظام جمهوری اسلامی بود. بر خلاف گفتمان غالب داعش که مقابله با شیعیان در آن جایگاهی اساسی دارد، در این سخنان هیچ اسمی از رافضه (نام رایج برای شیعیان در گفتمان سلفیان) به میان نیامد و هیچ اشاره‌ای به ایران در ضمن دشمنان سنتی داعش نشد؛ دلیل این موضوع می‌تواند تغییر اولویت‌های داعش در وضع کنونی باشد. داعش اکنون در صدد اثبات حضور خود در دنیای غرب است تا از این طریق تقابل اسلام و غرب را حفظ و تقویت کرده و از این طریق نیاز به خود را به اثبات رساند.

نتیجه آن که، سخنان بغدادی نشان از استمرار و بقای طولانی داعش در منطقه دارد و هشداری نسبت به استمرار عملیات تروریستی این سازمان در سرتاسر جهان است.تا زمانی که منطقه از عدم استقرار سیاسی برخوردار است داعش زمین حاصلخیزی برای رشد و گسترش دارد.

به همین ترتیب تا زمانی که گفتمان اسلام‌هراسی در غرب رواج دارد و راست‌گرایی افراطی پیشرفت‌های خود را در عرصه سیاست کشورهای غربی ادامه می‌دهد، داعش امکان بهره‌برداری از آن برای جلب نیرو و ادامه فعالیت‌هایش را دارد.

از طرف دیگر، راه‌حل یک‌جانبه‌ای در برخورد داعش وجود ندارد. این سازمان تنها از راه مجموعه راه‌حل‌های ترکیبی اعم از نظامی و سیاسی و اقتصادی امکان تضعیف و از بین برده شدن دارد.