کنار نیامدن کابل با نقش میانجیگری آمریکا
از اعلامیهها و موضعگیریهای اخیر دیپلماتهای آمریکایی برمیآید که واشینگتن گروه طالبان را مثل دولت افغانستان متحد خود میداند. امضای توافقنامه ۲۹ فوریه بین گروه طالبان و آمریکا این گروه را تا حد متحد واشینگتن در افغانستان ارتقا داد. در آن توافقنامه، گروه طالبان به واشینگتن تعهد داده است که اجازه نمیدهد از مناطق زیر سلطه این گروه ضد آمریکا و متحدانش استفاده شود. گروه طالبان چند روز پس از امضای موافقتنامه پایان جنگ با آمریکا، به مبارزه با گروه داعش تعهد داد. به بیان دیگر، طالبان تعهد دادهاند که در نقش نیروی ضدتروریستی عمل میکنند و بهنحوی با دشمنان آمریکا میجنگند.
توافق آمریکا با گروه طالبان و ارتقای اعلامنشده این گروه در حد متحد واشینگتن، به ایالات متحده آمریکا نقش میانجی در قضیه افغانستان داده است. ایالات متحده آمریکا پیش از امضای توافق پایان جنگ با گروه طالبان، متحد دولت افغانستان بود. واشینگتن بر مبنای موافقتنامههایی که با کابل امضا کرده است، متحد دولت افغانستان شناخته میشد و طالبان را تهدیدی استراتژیک برای کابل میدانست. ولی پس از امضای توافقنامه پایان جنگ با گروه طالبان در اواخر فوریه سال جاری، آمریکا خود را در افغانستان بیشتر در نقش میانجی میبیند تا متحد کابل.
به همین دلیل است که مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا، در واکنش به حمله تروریستی به زایشگاهی در کابل، گفت طالبان و دولت افغانستان باید بهمنظور اجرای عدالت در مورد تروریستها، با هم همکاری کنند. زلمی خلیلزاد، مذاکرهکننده ارشد واشینگتن با گروه طالبان، هم در واکنش به حمله تروریستی به زایشگاهی در غرب کابل، که در آن شماری از نوزادان و مادران به قتل رسیدند، کابل و طالبان را به همکاری در مبارزه با داعش تشویق کرد.
خلیلزاد نوشت ایالات متحده آمریکا به این نتیجه رسیده است که داعش حمله به این زایشگاه در غرب کابل را برنامهریزی و اجرا کرده بود. به گفته خلیلزاد، حمله انتحاری به مراسم تشییع یک فرمانده محلی در ننگرهار هم کار داعش بود. خلیلزاد کابل و طالبان را تشویق کرد که در مبارزه با گروه داعش همکاری کنند و هرچه زودتر سر میز مذاکره بنشینند. این موضعگیریها بهوضوح نشان میدهد که ایالات متحده آمریکا برای خود نقش میانجی بین دولت افغانستان و طالبان قائل است و هر دو طرف را متحد خود میداند.
اما دولت افغانستان تاکنون با واقعیت ارتقای طالبان در حد متحد آمریکا کنار نیامده است. محمداشرف غنی انتظار داشت که با افزایش حملههای گروه طالبان به نیروهای امنیتی افغانستان، واشینگتن این گروه را به خروج از توافقنامه ماه فوریه تهدید کند، اما چنین اتفاقی نیفتاد. واشینگتن حالا خودش را میانجیای میداند که باید بین دو طرف جنگ افغانستان، که عبارت است از طالبان و نیروهای امنیتی این کشور، وساطت کند. در حال حاضر، هر دو طرف جنگ بهنحوی دوست واشینگتن محسوب میشوند. جالب این است که واشینگتن حتی منتظر گزارش نهادهای امنیتی در مورد حمله تروریستی به زایشگاه غرب کابل نماند و اعلام کرد که داعش پشت آن حمله بود.
داعش مسئولیت حمله تروریستی به مراسم تشییع رهبری محلی در ننگرهار را قبول کرد، ولی هیچ گروهی تاکنون مسئولیت قتل نوزادن و مادران در بیمارستان صد تختخوابی غرب کابل را به عهده نگرفته است. نهادهای امنیتی افغانستان اعلام کردند که نشانههایی دال بر دست داشتن شبکههای مرتبط به طالبان در این حمله دیده میشود. قرار است این نهادها گزارش مفصل خود را منتشر کنند. اما واشینگتن از همین حالا میگوید داعش مسئول قتل نوزادان و مادران در بیمارستان صد تختخوابی غرب کابل است.
این در حالی است که گروه طالبان «حلقات استخباراتی» دولت افغانستان را متهم میکنند که در همدستی با گروه داعش، به آن بیمارستان حمله کردند تا بهانه لازم برای تخریب گفتوگوهای احتمالی میان طالبان و جمهوری اسلامی افغانستان فراهم شود و محمداشرف غنی همچنان در قدرت بماند.
منابع نزدیک به گروه طالبان بر این باورند که در گفتوگوهای میانافغانی صلح، این گروه به احتمال زیاد بحث تشکیل حکومت انتقالی را مطرح خواهد کرد که چهرهای بیطرف ریاست آن را بر عهده بگیرد. به باور آنها، در گفتوگوهای میانافغانی، طالبان شاید در مقابل آتشبس دائمی، خواستار تشکیل حکومت انتقالی شود و بقیه مسائل مثل قانون اساسی جدید و موضوع جمهوری و امارت را به بعد موکول کند.
اما از دید رییسجمهوری افغانستان، تشکیل حکومت انتقالی مطالبهای مشروع نیست. به باور او، تشکیل چنین حکومتی بهمعنای لغو نظم مبتنی بر قانون اساسی خواهد بود. محمداشرف غنی بارها گفته است که نه او و نه هیچ گروه دیگری صلاحیت لغو نظم مبتنی بر قانون اساسی افغانستان را ندارند. او گفته است هیچگاه به لغو نظم مبتنی بر قانون اساسی تن نخواهد داد. از نظر نزدیکان طالبان، این موضعگیری مانعتراشی در برابر صلح است.
شماری از سیاستمداران کابلنشین بر این باورند که خلیلزاد و تیم او با تشکیل حکومت انتقالی در مقابل آتشبس سراسری و راه افتادن روند حل سیاسی جنگ مخالف نیستند. حال که عبدالله عبدالله قرار است به ریاست شورای عالی مصالحه ملی افغانستان برسد، زلمی خلیلزاد و تیمش بیشتر با او در تماس خواهند بود. روشن نیست که عبدالله و سیاستمدارانی که در آینده در شورای مصالحه ملی جمع میشوند با تشکیل حکومت انتقالی در قبال آتشبس سراسری و راه افتادن روند حل سیاسی جنگ موافق خواهند بود یا خیر، ولی روشن است که اختلافهای خلیلزاد و وزارت خارجه آمریکا با ارگ به این زودیها پایانیافتنی نیست.