گیاهخواری خطر بیماریهای قلبی را کاهش اما احتمال سکته مغزی را افزایش میدهد
خطر گرفتگی عروق قلبی در گیاهخوارها کمتر است اما پژوهشگرها میگویند خطر سکته مغزی در آنها بیشتر است.
گوشتخواری هم بهدلیل صدمه به محیط زیست و هم بهخاطر ضرر برای سلامتی، دیگر گزینه غذایی مطلوبی به شمار نمیرود. سازمان بهداشت جهانی گوشتهای فرآوریشده را در زمره غذاهای سرطانزا طبقهبندی کرده و گوشت قرمز را عامل احتمالی بروز این بیماری معرفی کرده است. اما با متداول شدن برنامههای غذایی جایگزین، پژوهشگرها میگویند بررسی و تحقیق بیشتر ضروری است.
در چند سال گذشته، محبوبیت گیاهخواری و خامخواری بیشتر شده است اما دکتر تَمی تانگ، پژوهشگر و دانشگاه آکسفورد، معتقد است هنوز درباره مزایا و معایب این نوع برنامههای غذایی اطلاعات چندانی نداریم.
تانگ و همکارانش در مقالهای که در نشریه پزشکی بریتانیا (the BMJ) منتشر کردهاند، میگویند بین سالهای ۱۹۹۳ تا ۲۰۰۱، اطلاعات بیش از ۴۸ هزار فرد بالغ را که هیچکدام پیشینه بیماری قلبی، سکته یا آنژین قلبی نداشتند، تجزیه و تحلیل کردهاند. از این افراد درباره سبک زندگی و پیشینه پزشکی سوال شده بود و برای طبقهبندی آنها در زمره گوشتخوار، گیاهخوار و گیاهخوارِِ ماهیخوار (pescatarians)، سوالهایی نیز درباره برنامه غذاییشان پرسیده شد. در سال ۲۰۱۰، برخی از این سوالها دوباره از آنها پرسیده شد تا معلوم شود آیا کسی برنامه غذاییاش را تغییر داده است یا نه. چون تعداد وگانها (گیاهخوارهایی که هیچگونه محصول حیوانی از جمله لبنیات و تخممرغ مصرف نمیکنند) بسیار اندک بود، افراد این گروه را نیز جزو گیاهخوارها طبقهبندی کردند. پژوهشگرها وضعیت سلامت افراد مورد مطالعه را از طریق مدارک پزشکی آنها تا مارس سال ۲۰۱۶ پیگیری کردند و یافتهها نشان داد که در این مدت، ۲۸۲۰ مورد بیماری قلبیـعروقی و ۱۰۷۲ مورد سکته ثبت است.
نتایج این پژوهش نشان میدهد با در نظر گرفتن سن، جنسیت، مصرف دخانیات و وضعیت اجتماعیـاقتصادی افراد، خطر بروز بیماریهای قلبیـعروقی در ماهیخوارها ۱۳ درصد کمتر از گوشتخوارها بوده است، درحالیکه این رقم در گیاهخوارها به ۲۲ درصد میرسد. البته گیاهخوارها در مقایسه با گوشتخوارها ۲۰ درصد بیشتر در معرض خطر سکته مغزی قرار دارند. اثر آن روی ماهیخوارها چندان مشخص نیست.
یافتهها نشان میدهد که در یک بازه زمانی ده ساله، از هر ۱۰۰۰ نفر، تعداد گیاهخوارهایی که به بیماریهای قلبیـعروقی دچار میشوند، ۱۰ مورد کمتر از گوشتخوارهاست ولی تعداد سکته مغزی در این گروه سه مورد بیشتر است. هرچند پژوهش اخیر ثابت نمیکند گوشتخواری یا گیاهخواری دلیل اختلاف احتمال ابتلا به این بیماریهاست، تانگ میگوید یافتههای این پژوهش مبنی بر رابطه بین گیاهخواری و کاهش احتمال ابتلا به بیماریهای قلبیـعروقی بر پژوهشهای پیشین صحه میگذارد.
به گفته تانگ، «احتمال میرود کاهش خطر ابتلا (به این بیماریها) در ماهیخوارها و گیاهخوارها به دلیل کلسترول خون، شاخص توده بدنی (BMI) و فشار خون پایینتر و همینطور درصد پایینتر ابتلا باشد.»
تانگ معتقد است علت بالاتر بودن خطر سکته مغزی در گیاهخوارها شاید بهخاطر پایین بودن کلسترول خون این افراد باشد که خطر بروز برخی از انواع سکته مغزی را بیشتر میکند. شاید هم به دلیل کمبود برخی مواد مغذی مانند ویتامین ب۱۲ در گیاهخوارها باشد. هرچند، پژوهشگرهای دیگری نیز هستند که اینگونه فکر نمیکنند. پروفسور تام سندرز از کینگز کالج لندن میگوید که ممکن است علت بالاتر بودن خطر سکته مغزی در کسانی که برنامههای غذایی جایگزین گوشت دارند این باشد که احتمال مصرف داروهای کاهش فشار خون در آنها کمتر است و در نتیجه، دچار سکته مغزی میشوند.
البته این پژوهش محدودیتهایی نیز دارد از جمله اینکه براساس گزارشهایی است که افراد از وضعیت سلامتشان دادهاند و همه شرکتکنندگان به سوالهای پرسشنامه سال ۲۰۱۰ پاسخ نداده بودند. همچنین اکثر شرکتکنندگان سفیدپوستهای ساکن بریتانیا بودند و مشخص نیست بتوان نتایج این پژوهش را به سایر افراد و جوامع تعمیم داد.
دکتر فرانکی فیلیپس، متخصص تغذیه و عضو انجمن تغذیه بریتانیا، با تاکید بر اینکه در این پژوهش علت و معلول مشخص نشده است، میگوید این نتایج نباید بهمنزله زنگ خطر برای گیاهخوارها و وگانها تلقی شود. به عقیده او، مصرف سبزیجات برای همه مفید است و بدین معنی نیست که باید کاملا گیاهخوار یا وگان شویم. مصرف مواد غذایی متنوع تضمین میکند هر آنچه بدن لازم دارد دریافت میکنیم.