انتقاد به سخنان روحانی درباره مشروعیت رهبری؛ انتخاب حاکم بهعهده مردم نیست!
آیتالله ناصر مکارم شیرازی، از مراجع تقلید شیعه در قم از سخنان اخیر حسن روحانی، رئیس جمهور ایران انتقاد کرده و گفته: «یکی از دولتمردان گفته است که مبنای ولایت از دیدگاه امام علی نظر مردم بود و دمکراسی میراث این امام معصوم است، این حرف عجیبی است، او یک صفحه از نهج البلاغه را دیده و بقیه را ندیده است.»
به گزارش ایسنا، این مرجع تقلید شیعیان با اشاره به اینکه انتخاب حاکم در اسلام به عهده مردم نیست، بلکه خداوند باید ولی را تعیین کند خطاب به حسن روحانی گفته: «آیات درباره ولایت در قرآن زیاد است، شما تنها یک جمله از نهج البلاغه را دیدید و بحث کردید. در حالی که یکی از مسلمات مذهب شیعه این است که امام را خدا و نه آرای مردم تعیین میکند.»
حسن روحاني در مراسم افطار در جمع استادان و پزشکان گفته بود: «اميرالمؤمنين مبنای ولايت و حکومت را «نظر مردم و انتخاب مردم» ميداند. روحانی با اشاره به این گفته حضرت علی که «لمن ولّيتموا امرکم»، گفت: هرکس که شما او را بهعنوان ولی خودتان و رهبر جامعه برگزينيد من هم اطاعت ميکنم، من هم میشنوم و اجرا میکنم. اميرالمؤمنين مبنای حکومت و فرمانروايی را رأی مردم، خواست مردم و آرای مردم میداند».
رئیس جمهوری اسلامی ایران گفته بود: «انتخابات و آرای مردم که ما امروز دنبالش هستیم، پیروی از تفکرغرب نیست. رأی و نظر مردم هدیه دنیای غرب بعد از رنسانس برای ما نیست. ما دارای مذهب و مرام و دینی هستیم که امیرالمومنین مبنای حکومت و فرمانروایی را، رأی مردم میداند.»
آیتالله مکارم شیرازی در واکنش به این سخنان حسن روحانی با اشاره به اینکه دمکراسی روشی غربی برای حکومت است، گفته: «نباید بگوییم که حاکم را رأی مردم تعیین میکند، رسول اکرم فرمود که تعیین جانشین من با خدا است و خداوند به هر کسی که خواست، ولایت میدهد.»
-
واکنش علی مطهری و مصباحیزدی
سخنان چهارشنبهشب رئيسجمهوری درباره حکومت و انتخاب مردم، دو چهره سياسی و مذهبی دیگر را هم به واکنش واداشت. «علی مطهری» نايبرئيس مجلس و محمدتقی مصباحيزدی، روحانی تندرو عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
علی مطهری در يادداشتی نوشت: «مشروعيت امامت به معنی مورد نظر شيعه، از ناحيه خدا و رسول خداست، اما شرط تحقق يک شاخه آن يعنی زعامت سياسی و رهبری جامعه، رأی و نظر مردم و به عبارت ديگر مقبوليت شخص امام نزد مردم است. اين سخن جناب ايشان قطعا ناظر به مساله امامت نيست، بلکه همانطورکه قرائن نشان ميدهد مقصودشان شرط تحقق حکومت امام يعنی رأی و انتخاب مردم است و سيره علی نيز همين را تأييد میکند.»
محمدتقی مصباح يزدی اما با انتقادی صریح از حسن روحانی به اظهار نظر رئیس جمهوری در این زمینه واکنش نشان داده و گفته: «برخي میگويند وقتی مردم با کسی بيعت کردند، امام اول شیعیان وظيفه خود دانست از آن شخص اطاعت کند و حق نداشت که مخالفت کند، چون مردم رأی داده بودند، اگر يک مسلمان ايرانی اينگونه فکر کند، پذيرفته است؟ آيا نمیتوانست درباره اين مساله تحقيق کند بهويژه اگرسابقه طلبگی داشته باشد.اگر کسی درسخوانده باشد و چنين اظهاراتی داشته باشد بعيد است.»
او ادامه داد: «بعضی بهصورت رسمی ميگويند امام علی حکومت برخی را پذيرفت، چون رأی مردم بود و بعد گفت هر که را شما قبول داريد، من هم قبول دارم. آيا جريان اينگونه بوده است؟ اين نشان ميدهد که در اين زمان بايد درباره اصلیترين مسائل تحقيق عميق کرده و مسائل را بايد برای جامعه تبيين کنيم».
مساله مشروعیت در نظام جمهوری اسلامی همواره از بحثهای پرمناقشه بوده است. طبق قانون اساسی جمهوری اسلامی، رهبر نظام را اعضای مجلس خبرگان رهبری انتخاب میکنند که خود از طریق انتخابات برگزیده میشوند. شورای نگهبان، که بر انتخابات نظارت استصوابی دارد، شش عضو از اعضای دوازده نفرهی آن، از سوی رهبر جمهوری اسلامی منصوب میشوند و شش عضو دیگر به پیشنهاد رئیس قوه قضاییه (که خود نیز منصوب رهبری است) برای رأی نمایندگان به مجلس شورای اسلامی معرفی میشوند. بدین ترتیب عدهای استدلال میکنند که فرایند انتخاب رهبر در نظام جمهوری اسلامی فرایندی غیر دمکراتیک است و از این جهت رهبر منتخب مردم نیست و مشروعیت ندارد.
در مقابل عدهای دیگر میگویند وظیفه اعضای مجلس خبرگان رهبری تنها کشف کسی است که از جانب خدا منصوب شده و مشروعیت خود را از خدا میگیرد.