حسن روحانی روز سه‌شنبه در جلسه رای اعتماد کابینه دوازدهم از کابینه پیشنهادی‌اش دفاع کرد. او اکنون باید کابینه‌ای را هدایت کند که حمایت 24 میلیونی پشت سر خود را دارد و وعده‌های بی‌شماری  که در مناظرات و کمپین‌های انتخاباتی و نیز برنامه مکتوب دولتش ارائه داده است. لذا اگر دور قبل صرفا مساله برجام اهمیت داشت اکنون اصلاح سیستم در توقعات انتخاباتی مردم قرار دارد.   

وی در دفاع از برنامه‌اش اظهار داشت برنامه دولت دوازدهم همان برنامه ارائه شده در دوران انتخابات است. او گفت در دولت دوازدهم بر رعایت کامل حقوق شهروندی پافشاری خواهد کرد و تحقق حقوق شهروندی سرلوحه عمل دولت در عرصه سیاست داخلی خواهد بود.

او همچنین تاکید کرد دولت جدید خواستار آزادی امنیت مردم ایران برای تحقق آرامش و پیشرفت کشور است و گفت همه دستگاه‌ها مکلفند برنامه‌های مشخص برای مقابله با فساد و کاهش احتمال فساد داشته باشند.

او گفت بی‌توجهی مشکلات کشور در حوزه‌های نظام بانکی، بودجه،‌ صندوق بازنشسنگی، آب و محیط زیست می‌تواند دستاوردهای نظام را با آسیب مواجه کند.

او با تاکید بر اینکه نمی‌توان سرنوشت مردم را در حوزه‌های مهمی مانند امنیت، آموزش، بهداشت و درمان و تأمین اجتماعی به بازار پرتلاطم جهانی نفت و نوسانات قیمت آن، گره زد گفت منبع شفابخش همیشگی، یعنی درآمدهای نفتی، حداقل تا چند سال پیشِ رو نمی‌تواند نقش مُسکّن قبلی خود را ایفا کند.

نگاه منتقدان :

کابینه دوازدهم انتقادات بسیاری به دنبال داشته است و حتی بسیاری از موافقان خود را به واکنش و اعتراض برانگیخته است. منتقدان کابینه پیشنهادی معتقدند که روحانی در معرفی کابینه دوازدهم به وعده‌های انتخاباتی خود کم‌توجهی کرده و آنطور که باید و شاید در معرفی وزرا بر سر استیفای حقوق مردم مقاومت نکرده است. روحانی و برخی از موافقان تندروی وی، می‌گویند محدودیت‌های سیاسی و رهبری مانع از این شده است که روحانی کابینه موردقبولی معرفی کند.

روحانی در بخشی از سخنان خود در دفاع از وزرا گفته بود این شایعه که فهرست وزیران با رهبری در میان گذاشته شده صحیح نیست و وی معمولا در همه مسایل با ایشان مشورت می‌کند. اما تلویحا تایید کرد که اگر ایشان مخالفت کند به‌خاطر احترامی که می‌گذارد بر آن همان سبیل عمل خواهد کرد.

کابینه و برنامه کاری روحانی از زاویه‌های مختلفی مورد بحث قرار گرفته امروز فقط به بخش‌هایی از آن اشاره می‌کنیم و در روزهای آینده به بقیه آنها خواهیم پرداخت .

اقتصاد:

در مورد برنامه اقتصادی منتقدان معتقدند که  روحانی در حالی به لزوم اصلاحات اقتصادی در دولت دوازدهم اشاره می‌کند که در بخش اقتصادی کابینه وی تغییر بنیادی رخ نداده است. بسیاری از کارشناسان اقتصادی معتقدند که ایجاد تحولات اقتصادی بدون ایجاد تحول اساسی در کابینه اقتصادی دولت روحانی ممکن نیست. حفظ نوبخت به عنوان رییس برنامه و بودجه  و سیف رییس بانک مرکزی دوباره کابینه نامنسجمی در حوزه اقتصاد را شکل داده است.

علاوه براین با داشتن اقتصادی که نیمی از آن تحت نهادهای خارج از کنترل دولت است مانند ستاد فرمان اجرایی امام ، آستان قدس رضوی ، بنیاد مستضعفان و... اداره و اصلاح اقتصادی عملا با مشکلات جدی مواجه می‌شود. در این مورد هم دولت روحانی هیچ تدبیری نیندیشده است.

انتقاد دیگر منتقدان به محافظه‌کاری دولت در مورد پرداخت یارانه‌ها برمی‌گردد. زیرا ادامه این وضعیت برای اقتصاد ایران امکانپذیر نیست. مضافا زمانی که درآمدهای نفتی و قیمت آن به نیم زمان تصویب یارانه‌ها کاهش یافته است.

زنان، عقب نشینی از وعده‌ها:

روحانی برای حضور کم زنان در کابینه به شدت مورد انتقاد قرار گرفته است.

وی در سخنانی که در دفاع از کابینه دوازدهم ایراد کرد، اظهار داشت وزیران دولت دوازدهم و همه مدیران ارشد باید انتصاب شایسته زنان و جوانان در سمت‌های مدیریتی مختلف را مدنظر داشته باشند. او همچنین با تاکید بر اینکه ایران دارای تنوع‌های زبانی، قومیتی، دینی، مذهبی و اجتماعی است، گفت احترام به همه این تنوع‌ها، از اولویت‌های دولت دوازدهم خواهد بود.

او با اشاره به اینکه دوست داشته است تا در دولت دوازدهم سه زن را برای پست وزارت معرفی کند، گفت همه دستگاه‌ها موظف به انتخاب مشاور، مدیرکل و معاون وزیر زن هستند.

وی همچنین اظهار داشت ابلاغیه نکلیف دستگاه‌ها به انتخاب مشاور، مدیرکل و معاون وزیر زن به زودی به تمامی دستگاه‌ها ابلاغ خواهد شد و همه دستگاه‌های دولتی موظف به اجرای آن خواهند بود.

اما به نظر منتقدان، روحانی با اشاره مبهم به دست‌های پشت پرده و پنهان برای مخالفت در معرفی وزیر زن در کابینه، بیشتر از خود سلب مسئولیت می کند تا آنکه واقعیت را بیان کند. گفته می‌شود روحانی باید بر سر انتخاب‌های حساسیت برانگیز ایستادگی می‌کرد که او ترجیح داده است که این کار را نکند.

اکنون مشخص است که او خانم مولاوردی را نیز به توصیه خامنه‌ای تغییر داده و مقامش را نیز تنزل داده است. زیرا خامنه‌ای معتقد بود که نگاه فمینیستی مولاوردی و تحرک بالایش مخالف مصالح نظام است.

حقوق شهروندی، واقعی یا تزیینی:

روحانی درباره تاکید دولت دوازدهم بر تامین حقوق شهروندی اظهار داشت دولت یازدهم با تدوین منشور حقوق شهروندی گام مهمی به سوی نهادینه کردن رعایت حقوق شهروندی برداشته و اجرای حقوق شهروندی را از دستگاه‌های تحت نظر قوه مجریه آغاز کرده است.

او گفت دولت دوازدهم برای استیفای حقوق شهروندی برنامه‌های جدی‌تری دارد و سایر قوا را نیز به رعایت حقوق شهروندی دعوت می‌کند. او همچنین وزارت کشور را مکلف به توجه به رعایت حقوق شهروندی، بهره‌مندی از ظرفیت شورای اجتماعی، و توجه به نقش احزاب و مذاهب، مساله زنان و مناطق مرزی کرد.

در همین حال منتقدان می‌گویند که سلب حقوق شهروندی عموما توسط نهادهای خارج از قوه مجریه صورت می‌گیرد و منشور حقوق شهروندی حتی در صورت عملیاتی شدن، قادر به رفع مزاحمت‌هایی که توسط سایر قوا برای حقوق شهروندی ایجاد می‌شود، نیست.

در کابینه دوازدهم روحانی پست جدید دستیار حقوق شهروندی را در کابینه تعریف کرده و مسئولیت آن نیز به عهده خانم شهین مولاوردی قرار داده شده است و به‌نظر می‌رسد بیشتر عنوانی تزیینی باشد و در عمل هیچ مکانیزم قانونی برای پیشبرد آن تعبیه نشده است.

در همین حال که آقای روحانی دولت را متعهد به تامین حقوق شهروندی معرفی می‌کند، قوه قضائیه حکم به ممنوعیت معاملات برای کارمندان بی بی سی و افراد همکار با این رسانه را صادر کرده است که نقض فاحش حقوق شهروندی است و قوه مجریه هم اقدامی برای رفع آن نمی‌تواند بکند.

در گذشته روحانی برای آنکه مذاکرات برجام را به پیش ببرد از اعتراض به اینگونه اقدامات خودداری می‌کرد و معتقد بود حل آن مساله اولویت دارد. حال باید دید در دوره جدید او چگونه به این مسائل واکنش نشان خواهد داد .