محرم همواره نقش بسیار مهمی برای جمهوری اسلامی بازی می‌کرده است. قبل از انقلاب گردهمایی تاسوعا وعاشورا نقش مهمی در بسیج سیاسی انقلاب ایفا کرد و بزرگترین راهپیمایی‌های علیه نظام شاه را رقم زد. در دوران جنگ نیز مضمون عاشورا و امام حسین به عنوان رل مدل، یکی از مهمترین نقش‌ها را در چارچوب بسیج رزمندگان و تشویق آنها برای عملیات نظامی و نیز آمادگی برای ایثار و شهادت فراهم می‌کرد. در سال‌های گذشته سیستم، حضور میلیونی مردم در مراسم سینه‌زنی و عزاداری را نشانی از مذهبی شدن جامعه و موفق شمردن و بانفوذ دانستن نظام در بخش‌های مختلف جامعه برمی‌شمرد. هر چند که دیگر در مراسم تاسوعا و عاشورا بخش سیاسی کمرنگ شده است. در دهه هشتاد شمسی بحث رشد پدیده مداحان و نفوذ سیاسی آنها در فضای سیاسی ایران مطرح گردید پدیده‌ای که احمدی‌نژاد سعی کرد برای پیروزیش در سال 84 و 88  آن را در خدمت بگیرد و سعی کرد با سازماندهی آنها و تزریق منابع مالی به آنها و چاپ کتاب‌های نوحه در تیراژهای بالا به فرهنگ‌سازی در این زمینه بپردازد.

اما جامعه ناراضی از سیستم سیاسی که با روش‌های مختلف نارضایتی خود در جاهای مختلف از جمله انتخابات را نشان داده است، در زمینه مراسم و آیین‌ها و مناسک محرم نیز  به جای مقابله با محرم به عنوان مقابله با نظام سعی کرد آنها را به رنگ وبویی درآورد که خود می‌خواهد در اینجا می‌توان به اختصار به برخی از تغییرات در این زمینه اشاره کرد:

• الف - شبکه مداحی

با حضور گسترده مداحان به عنوان خطیبان مراسم عملا کنترل این مراسم از دست روحانیت خارج شد و مداحان متعلق به مافیای قدرت مراسم روضه خوانی و مداحی را به محلی برای توهین و تصفیه حساب‌های سیاسی قرار دادند. بهرام دلیر از اساتید حوزه علمیه از این روند انتقاد کرده است او گفته، مداحان نباید به حوزه سیاسی که تخصص آنها نیست وارد شوند و با تریبون خود به اشخاص مختلف جامعه توهین کنند. اما جدا از مداحان سیاسی مداحان غیرسیاسی نیز دارای نفوذ زیادی شدند و سعی می‌کردند که از سیاست و موضع سیاسی فاصله بگیرند و در محتوا و ریتم عزاداری تغییراتی ایجاد کنند. البته مداحانی که حاضر نمی‌شدند مرکز قدرت و رهبری را دعا کنند به حاشیه رانده می‌شدند و یا سعی می‌کردند مجالس پرجمعیت به آنها داده نشود زیرا قدرت سیاسی نمی‌خواست از قدرت نفوذ و محبوبیت مداحان در جهت مخالفت با نظام استفاده شود.

• ب- مناسک  محرم وجذب جوانان

با تغییرات جمعیتی جامعه و افزایش جمعیت جوان جامعه از نیمه دهه هفتاد تلاش گروه‌ها و هیات‌های عزاداری برای جذب جوانان به رشد و بهره گیری از ریتم‌ها و ملودی‌های موسیقی پاپ برای  جذب جوانان  مبدل گردیده  و این به طور کلی محتوای سنتی  و محزون عزاداری‌ها را به  مناسکی پر شور و موزون مبدل ساخته است، به گونه‌ای که صدای انتقاد روحانیت سنتی و جریانات مذهبی اصولگرا را در آورده است. چون هم فرم عزاداری‌ها و هم محتوای مضامین مطرح شده ساختگی و فاصله‌های زیادی با واقعیت تاریخی  موضوع دارد. با تغییراتی که در ارزش‌های جامعه بر خلاف ارزش‌های نظام  ایجاد شده این روند نه تنها متوقف نخواهد شد بلکه روز به روز این گروه‌های جامعه هستند که روح مراسم را به تسخیر خود در می‌آورند و تبدیل به مناسکی می‌کنند که ارزش‌های مغایر آنها با ارزش‌های نظام را به نمایش می‌گذارد.

• ج- زنان  ومناسک محرم

از قدیم الایام و در فضاهای سنتی محرم و مراسم عزاداری تنها فضایی بود که زنان می‌توانستند در فضاهای عمومی تا دیروقت حضور داشته باشند. با تغییراتی که در ارزش‌های اجتماعی ایجاد شده  نحوه حضور و نوع پوشش زنان در مراسم محرم از جمله چالش‌های جدی جمهوری اسلامی تبدیل شده که نوعی دهن کجی به ارزش‌های نظام محسوب می‌شود در اوایل دهه هشتاد حضور زنان زنجیرزن در خیابان  گیشای تهران نشان از آن داشت که زنان در مراسم محرم نقش  جدیدی برای خود قائل شده‌اند. اکنون حضور زنان مناسک مد وآرایش را هم وارد مراسم کرده است. نایب رئیس اتحادیه آرایشگران زنان تهران روز پنجشنبه اعلام کرده بود که آرایشگاه‌ها از انجام هرگونه خدمات مربوط به محرم که به عنوان آرایش محرم در سالن‌ها ارائه می‌شود، منع شده‌اند و تاکید کرده بود  انجام این امور در سالن‌های آرایشی تهران ممنوع است و با متخلفان برخورد خواهد شد. آرایش محرم به  مدل‌های جدید ناخن که علائم عزاداری را با خود دارد یا طراحی مدل‌های شهادت و خون که از نمادهای ایام محرم است و نیز به آرایش چشم ویژه عزاداری امام حسین اطلاق می‌شود که به شیوه‌های آرایشی محرم افزوده شده است. در این شیوه آرایش شیوه آرایش چشم‌ها به گونه‌ای است که نام حسین را روی چشم طراحی می‌کنند.

برای روحانیت و نهادهای حاکم در قدرت که کنترل بدن و پوشش زنان یکی از مهمترین وظایف حکومتی شمرده می‌شود، آرایش محرم پدیده جدیدی است که نشانی جدی ازتغییرات ارزش‌های اخلاقی و اجتماعی زنان جامعه می‌دهد و این رویه کنترل سیستم علیه زنان را به چالش می‌کشد که گناهی غیرقابل بخشش شمرده می‌شود هر چند که هیچ کاری هم به لحاظ فضای مراسم و حضور همه جانبه مردم ازماموران  نظام برای مقابله با آنان از آنها ساخته نیست.

در مچموع به نظر می‌رسد برخلاف آن تصوری که نظام داشت مراسم عزاداری به همایشی اجتماعی تبدیل شده که بیش از آنکه نشانی از حمایت جامعه از نظام سیاسی برشمرده شود برعکس به گسترش مرزبندی جامعه با ارزش‌های سنتی و مذهبی و سیاسی جامعه مبدل شده است. به گونه‌ای که جامعه با تسخیر روح مراسم عزاداری در مسیری که می‌پسندند آنها را به شکل مناسک جدیدی در آورده‌اند که به قول  یکی از علما حوزه علمیه   اکنون مجالس عزاداری به گونه‌ای برگزار می‌شود که فرد نمی‌داند که باید برقصد یا سینه‌زنی کند، در چنین وضعیتی انتظارات نظام از کارکردهای سنتی و سیاسی از مراسم محرم برای همبستگی و تقویت نظام و یا تربیت نیروی ایثارگر بیشتر شبیه گره بر باد زدن است .