نامه های سرگشاده مهدی کروبی شامل ۹۳ سند تاریخی از سه دهه تاریخ نظام جمهوری اسلامی، در لندن منتشر شد.

مهدی کروبی ۸۰ ساله، سیاستمدار و  رئیس سابق دو دوره مجلس شورای اسلامی که بیش از ۷ سال است در تهران در حصرخانگی قرار گرفته و اینک در منزل‌اش در جماران که زمانی خانه دختر آیت الله خمینی بوده دوره زندان بی‌محاکمه با پایانی نامعلوم را می گذراند مقدمه‌ای بر کتاب نامه‌ها نوشته است که متن نامه‌های سرگشاده او از بهمن ۱۳۶۷ تا بهمن ۲۸ سال بعد از این تاریخ، یعنی سال ۱۳۹۵ است.

این کتاب اخیرا کیلومترها دورتر از زادگاه او، در لندن منتشر شده و حاوی اسنادی دست اول از برخی مقاطع سرنوشت‌ساز نزدیک به ۳۰ سال از عمر چهار دهه نظام جمهوری اسلامی ایران است. به طور مثال وارد شدن عبارت ولایت مطلقه فقیه در بازنگری قانون اساسی در سال ۱۳۶۸ چند هفته پس از درگذشت آیت الله خمینی و آغاز رهبری آیت الله خامنه ای:

«تلاش کردیم جلوی آن را بگیریم اتفاقا اکثریت را هم داشتیم، هماهنگ کردیم و مطمئن بودیم این عبارت رای نمی آورد. در آن روز آقای خامنه‌ای با حضور در جلسه گفت که موافق این عبارت نبود اما حالا که مطرح شده پس بهتر است تصویب شود. به هرحال موضوع به رای گذاشته شد. وقتی هاشمی رفسنجانی به سرعت رای‌گیری کرد و گفت که تصویب شده است، من به اعتراض پیش ایشان رفتم و گفتم که رای نیاورد. می‌دانستم رای نیاورده زیرا از قبل هماهنگ کرده بودیم و تدارکاتی برای ممانعت از تصویب داشتیم اما ایشان کل ماجرا را با خنده برگزار کرد و گفت برو بنشین لابد یکی از آنها که به تو گفته رای نمی‌دهد رای داده».

مقدمه کتاب روایتی هم از تغییر آیین نامه‌ای انتخابات مجلس خبرگان دارد که تغییری اساسی در ساختار شکل‌گیری این مجلس داشته که هم وظیفه انتخاب و عزل رهبر را دارد هم نظارت بر فعالیت او.

آقای کروبی می گوید که در ماه‌های اول رهبری آیت‌الله خامنه‌ای (آذر ۱۳۶۹)، او محل تشکیل مجلس خبرگان را از مجلس شورای اسلامی به بیت رهبری تغییر داد: «با تغییر مکان اجلاس خبرگان رهبری، مقدمات تصویب آئین‌نامه جدید در حضور رهبری فراهم شد. اصلاح آئین‌نامه به گونه‌ای صورت گرفت که تایید صلاحیت نامزدها از مراجع و استادان برجسته حوزه‌های علمیه سلب و در اختیار شورای نگهبان قرار گرفت». (ص ۱۹)

کروبی در این دوره رئیس مجلس شورای اسلامی بود و مجمع روحانیون مبارز که او دبیرکل آن بود خود را آماده حضور در رقابت‌های انتخابات مجلس خبرگان می‌کرد اما «بعد از تغییر آئین نامه مجلس خبرگان رهبری، شورای نگهبان در انتخابات دوم این مجلس، حذف بخش مهمی از کاندیداها را رقم زد و تعدادی از اعضای دوره اول این مجلس از جمله آیات احسان بخش و دستغیب در کنار تعداد دیگری از نامزدها حذف شدند. مجمع روحانیون در اعتراض به رفتار شورای نگهبان از انتخابات کنار کشید».

انتخابات دومین دوره مجلس خبرگان در پایین‌ترین سطح مشارکت پس از انقلاب بهمن ۵۷ برگزار شد.

روایت آقای کروبی از روزهای سرنوشت سازی که در کتاب نامه‌ها آمده عمدتا مربوط به دوران رهبری آیت الله علی خامنه ای است، دومین رهبر جمهوری اسلامی که در ردیف کسانی است که طولانی‌ترین دوره زمامداری را در ۱۰۰ سال اخیر  در ایران داشته است. انتقاد او از وارد شدن عبارت ولایت مطلقه فقیه در بازنگری قانون اساسی، سپس اضافه شدن الزام عملی به ولایت فقیه برای نامزدهای انتخابات و سپس قدرت گرفتن شورای نگهبان در تعیین نهایی نامزدهای انتخابات مجلس خبرگان رهبری مربوط به ماه‌های اول رهبری آیت‌الله خامنه‌ای و روحیه او در آغاز دوره زمامداری‌اش است.

نقل او از حوادث مجلس ششم٬ دوره ای که آیت الله خامنه‌ای بارها از آن به طور علنی انتقاد کرد نشان می‌دهد ریشه‌های تشدید بی اعتمادی آیت الله خامنه‌ای نسبت به گروهی از سیاستمداران اصلاح طلب در کجا شکل می‌گیرد و بازتاب آن در فضای سیاسی سال‌های بعد ایران چیست. روزهای اول تشکیل مجلس ششم در خرداد  ۱۳۷۹ یکی از این نقاط عطف تاریخی است.

در حالی که هنوز کمیسونی در روزهای آغاز مجلس ششم تشکیل نشده بود که بتواند طرح‌های دوفوریتی را بررسی و آماده طرح در صحن علنی مجلس کند،نمایندگان در پی اصلاح قانون مطبوعات برآمدند که چند هفته پیش مجلس محافظه کار پنجم آن را با هدف محدود کردن فعالیت رسانه‌ها بازنگری و تصویب کرده بود. «در چنین شرایطی آقای خامنه‌ای پیام دادند و گفتند که با اصلاح قانون مطبوعات مخالف نیستند اما باز زمان طرح آن در بدو شروع به کار مجلس مخالف‌اند. حرف شان این بود که این قانون دو ماه قبل اصلاح شده بود، می‌گفتند وقتی مجلس شکل گرفت و قانون فعلی هم مدتی اجرا شد و در عمل عیوب آن را پیدا کردید، آنگاه به اصلاح آن اقدام کنید». (ص۴۰)

نمایندگان مجلس ششم اما در همان زمان اقدام به اصلاح قانون مطبوعات کردند که کار به حکم حکومتی آیت الله خامنه‌ای کشید و با فرمان او ادامه کار از دستور کار مجلس خارج شد اما تنشی در آغاز دوره مجلس ششم با رهبر ایران به وجود آمد که در چهار سال بعد کمابیش ادامه پیدا کرد و در روزهای آخر آن با تحصن نمایندگان و استعفای دسته جمعی‌ آنها به اوجی بی‌سابقه در تاریخ نظام جمهوری اسلامی رسید.

تحصن نمایندگان در اعتراض به رد صلاحیت‌های گسترده داوطلبان نامزدی در انتخابات مجلس هفتم بود که در میان آنها شمار چشمگیری از نمایندگان مجلس ششم هم بودند.

آقای کروبی در این کتاب روایت کرده که همراه با محمد خاتمی رئیس جمهور وقت و اعضای شورای نگهبان جلسه‌ای با حضور آقای خامنه‌ای با هدف حل بحران برگزار کردند که طی آن «قرار شد با پایان تحصن نمایندگان، شورای نگهبان تجدیدنظری اساسی در رد صلاحیت‌های نامزدها به عمل آورد به استثنای چند نفر که رهبری نسبت به حضور آنان در مجلس موضع صریحی داشتند، احراز صلاحیت الباقی رد‌شدگان اعلام شود». اما اصرار به ادامه تحصن توسط نمایندگان متحصن با هدف گرفتن امتیاز بیشتر، شرایط را به کلی عوض و توصیه آیت الله خامنه‌ای به شورای نگهبان را بی‌اثر کرد.

مهدی کروبی از جمع تحصن‌کنندگان خارج شد، دولت محمد خاتمی که قبلا گفته بود حاضر به برگزاری انتخابات غیررقابتی نیست، انتخابات را برگزار کرد و مجلس هفتم با اکثریتی محافظه‌کار شکل گرفت.

این کتاب  شامل نامه‌های آقای کروبی در ۱۰ فصل از جمله درباره مجلس خبرگان، رهبری، قوه مجریه، قوه مقننه، قوه قضاییه، مراجع عظام تلقید و جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، شورای نگهبان قانون اساسی و اعضای آن، دوران سازندگی، درباره قائم مقام معزول رهبری، بیانیه‌های انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۸۸ و بیانیه‌هایی خطاب به ملت است.

اولین نامه خطاب به آیت الله حسنعلی منتظری قائم مقام وقت رهبر جمهوری اسلامی ایران و آخرین نامه خطاب به ملت ایران است.

پیشگفتار کتاب شامل خاطراتی شفاهی از مهدی کروبی است که در این نوشته بخشی هایی از آن نقل شده است.

در کتاب نامه‌ها وعده داده شده است که روایت کامل این خاطرات با عنوان «از دوران عسرت تا عصر نصرت و سپس غربت» مستقلا منتشر خواهد شد.

آقای کروبی در مقدمه کتاب نوشته است که «من برای تحقق شعارها و وعده‌های انقلاب اسلامی مسیر رایزنی و گفت‌و‌گو و مقاومت را برگزیدم که بخشی از آن در قالب نامه‌ها و بیانیه‌ها تنظیم شد».

قضاوت در باب توفیق یا عدم توفیق این روش، بر عهده مردم و صاحبان قلم و اندیشه است».

مشخصات کتاب:

نامه‌ها با مقدمه‌ای از حصر، مهدی کروبی

ناشر: مرکز مطالعات کرسنت، ۱۳۹۶  ،۵۰۰ صفحه