یازدهمین دوره جایزه بیتا، شامگاه جمعه ۱۸ آبان‌ماه (نهم نوامبر ۲۰۱۸) در تالار سمکس (Cemex Auditorium) دانشگاه استنفورد کالیفرنیا و در فضایی مملو از تماشاگران عمدتا ایرانی، با قدردانی و اهدای جایزه به پریسا (فاطمه واعظی)، بانوی آوازخوان شهیر ایرانی، برگزار شد.

در ابتدای نشست، فیلمی از دوره‌های گذشته این جایزه برای حاضران پخش شد که ازجمله بخش‌های قابل توجه آن، بیان نکاتی ازسوی محمدرضا شجریان درباره خوانندگان زن بود. شجریان که برنده یکی از دوره‌های این جایزه بود، درباره خوانندگان زن گفت: «آقایان می‌گویند زنان نمی‌توانند در صحنه بخوانند، چون باعث انحراف افراد و مردان می‌شوند؛ اگر این‌گونه است، پس مردان هم نمی‌توانند بخوانند، چون احتمال دارد که زنان بابت خواندن مردان منحرف شوند.»

بخش‌های دیگر این فیلم نیز به سخنان کوتاهی از برگزیدگان دیگر این جایزه اختصاص داشت. برگزیدگانی که سه‌تن از آن‌ها در سال‌های اخیر درگذشتند (سیمین بهبهانی، احسان یارشاطر و هوشنگ سیحون) و دو تن از آن‌ها نیز ازجمله حاضران در تالار بودند( بهرام بیضایی و شهرنوش پارسی‌پور) که حضور آنها به‌طور جداگانه، مورد اشاره دست‌اندرکاران این جایزه قرار گرفت.

برگزیدگان دوره‌های پیشین جایزه بیتا

عباس میلانی: سکوت اجباری با کنسرت‌هایی در تبعید

دکتر عباس میلانی، استاد دانشگاه استنفورد و مدیر مرکز مطالعات ایرانی، نخستین فردی بود که پشت میکروفن رفت و درباره پریسا و جایگاه او در موسیقی و فرهنگ ایرانی سخن گفت.

میلانی سخنان خود را با اشاره به کنسرت ۸۵ سال قبل قمر‌الملوک وزیری در تهران شروع کرد که بدون حجاب این کنسرت را برگزار کرده بود و سپس به تضییقات حکومت ایران برای خوانندگان زن اشاره کرد و گفت: «امروز زنان ایرانی از اجرای کنسرت و تک‌خوانی بهره‌مند نیستند و همین محدودیت سبب شد تا خانم پریسا به اجرای کنسرت ویژه بانوان تن ندهد و تنها به تدریس در داخل کشور اکتفا کند و کنسرت‌های خود را در خارج از ایران و در فضایی تبعید‌گونه به صحنه ببرد.»

او سپس نقل قولی از محمدرضا شجریان آورد که درباره فعالیت‌های زنان خواننده گفته بود در سال‌های بعد از انقلاب، اگرچه زنان اجرای تک‌خوانی نداشتند، اما از کلاس‌های موسیقی بسیار استقبال کردند و آموزش‌های آواز را بسیارخوب طی کردند و نسلی از خوانندگان با کیفیت بالا‌ی صدایی آموزش دیدند که نشان از استعداد و توانایی‌های این قشر دارد.

در ادامه، بیتادریاباری، از حامیان اصلی جایزه بیتا، به صحنه آمد و با اشاره به سلوک هنری پریسا، گفت: «نگاهی به پیشینه هنری خانم پریسا نشان می‌دهد که او هیچ‌گاه از استانداردهای هنری خود کوتاه نیامد و ترجیح داد خانه‌نشنی اختیار کند، تا اینکه به چیزهایی تن دهد که خوش نمی‌داشت و هیچ‌گاه نخواست خودش و هنرش را سخیف و خوار کند.»

پریسا: موسیقی برایم اسباب کسب شهرت نیست

پس از آن، نوبت به پریسا رسید تا به جایگاه بیاید و سخن بگوید.

پریسا سخنانش را با یاد و قدرشناسی از افرادی آغاز کرد که به گفته او سهمی انکارنشدنی در شکل‌گیری شخصیت هنری و فرهنگی و اندیشگی او داشتند.

او گفت استاد محمود کریمی (مدرس آواز و ردیف‌دان) در نهایت سخاوت، ردیف‌های آوازی را با او کار کرد و او را به وزارت فرهنگ و هنر معرفی کرد؛ استاد عبدالله‌خان دوامی او را با سبک‌ها و شیوه‌های قدما در تصنیف‌ و ترانه‌خوانی‌ آشنا کرد و درباره دکتر داریوش صفوت گفت: «استاد صفوت مرا از جسم موسیقی گذر داد و با روح موسیقی آشنا ساخت.»

او همچنین از نورعلی الهی هم یاد کرد که به گفته پریسا، روح او را بیدار کرد و با خواندن این بیت از مولانا:‌ «مرده بدم زنده شدم» بر نقش تربیتی نورعلی الهی در زندگی‌اش مهر تاکیدی زد.

پریسا گفت که در پنج‌سال اولی که به اجرای برنامه از‌سوی وزارت فرهنگ و هنر می‌پرداخت، تنها به بعد زیبایی‌شناسی کارهایش فکر می‌کرد و ادامه داد: «اما وقتی با موسیقی سنتی و بعد فرهنگی و اخلاقی آن بیشتر آشنا شدم، به ابعاد معنوی آن وقوف بیشتری پیدا کردم، به‌نحوی که از این پس، موسیقی برایم اسباب کسب شهرت و سرگرمی و لذت نبود، بلکه به‌دنبال کشف مفاهیم و معانی عمیق در این هنر بودم و ازطریق این موسیقی بود که با عرفان ناب ایرانی آشنا شدم و از آن جرعه‌ها برگرفتم.

او سپس به نقل گوشه‌هایی از تجربه‌های تاریخی بزرگانی چون فارابی،‌ ابن‌سینا و ابن‌خلدون درباره تاثیرات موسیقی بر روح و روان آدمی پرداخت و به‌نقل از ابن‌خلدون آورد: «موسیقی هر قومی آیینه تمام‌نمای خلق‌وخوی آن قوم است و می‌توان در موسیقی هر دوره سیر پیشرفت یا به‌قهقرا رفتن آن قوم و فرهنگ و ملت را مشاهده کرد.»

پس از سخنان پریسا، جایزه یازدهمین دوره بیتا ازسوی بیتا دریاباری به او اهدا شد.

پیش از اجرای موسیقی، فرصتی هم در اختیار مخاطبان حاضر در تالار قرار گرفت تا پرسش‌های احتمالی خود را با خانم پریسا در میان بگذارند که پرسشی مطرح نشد.

پایان‌بخش برنامه، اجرای موسیقی با آواز خانم پریسا، تار دارا رازفر (فرزند پریسا) و دف امیل ریچارد بود که قطعات و تصنیف‌هایی در آواز اصفهان، با اشعاری از مولانا خوانده و نواخته شد.

از حاشیه‌های این مراسم می‌توان به انتشار بروشوری دو صفحه‌ای و اهدای آخرین سی‌دی خانم پریسا به شرکت‌کنندگان اشاره کرد که باعنوان «احوال دل» با آهنگ‌سازی سعید فرجپوری (‌آهنگساز و نوازنده کمانچه گروه دستان) در کانادا تولید و منتشر شده است.

گزارش تصویری از مراسم اهدای یازدهمین دوره جایزه بیتا: