رکورد مصرف برق در ایران روز دوشنبه ۱۱ تیر در ساعت ١٦ و ٣٨ دقیقه بعدازظهر شکسته شد و به ۵۶ هزار و ۵۳۲ مگاوات رسید. افزایش استفاده از وسایل سرمایشی به دلیل گرم شدن هوا و همچنین کاهش ظرفیت نیروگا‌ه‌های برق‌آبی به دلیل کاهش بارندگی از جمله دلایل اصلی رکورد شکنی برق است.

گویی همه چیز مثل زنجیر به هم پیوند خورده است. امروز ایران تنها با مشکل کم آبی مواجه نیست؛ این کم آبی حوزه‌های دیگر را هم با خود درگیر کرده است. از اواخر زمستان زمزمه‌ها درباره احتمال کمبود برق در کشور آغاز شد و بعد شکل جدی‌تر به خود گرفت. آیا این اظهارات از جنس اظهارات همیشگی است که در آستانه فصل گرما بیان می‌شود؟

برق از کجا تامین می‌شود

بر اساس اعلام شرکت توانیر در گزارش هفتگی مورخ اول تیرماه امسال، ۳۱ درصد ظرفیت اسمی نیروگاه های کشور گازی، ۳۰ درصد ترکیبی، ۲۰ درصد بخاری و ۱۵ درصد برق آبی است، ۴ درصد باقی مانده هم از سایر منابع تامین می شود. اما این ظرفیتها اسمی هستند، در همین گزارش ظرفیت اسمی نیروگاه های حرارتی جمعا چیزی حدود ۶۳ هزار مگاوات ذکر شده است، اما در عمل توان تولید این نیروگاه ها چیزی حدود ۷۰ درصد این رقم است.

دیگر منبع اصلی تولید برق، یعنی نیروگاه های برقابی کشور سر جمع ۱۱ هزار مگاوات توان اسمی دارند، این در حالی است که تولید واقعی این نیروگاه‌ها هم اکنون چیزی حدود نصف ظرفیت اسمی است.

پیش‌بینی توانیر

بر اساس پیشبینی شرکت توانیر، در تابستان امسال و در زمان پیک مصرف، نیاز کشور به ۵۸ هزار مگاوات خواهد رسید، در حالی که در خوشبینانه ترین حالت، توان عملی تولید برق نیروگاه های کشور ( با احتساب نیروگاه های اتمی و تجدید پذیر) حدود ۵۲ هزار مگاوات است. یعنی اختلاف ۶ هزار مگاواتی.

۶هزار مگاوات برابر کل تولید عملی نیروگاه های برقابی است. کل توان عملی تولید برق اتمی کشور هم اکنون تنها یک هزار مگاوات است و میزان کمبود امسال شش برابر توان تولید عملی برق اتمی است.

چرا تابستان مهم است؟

همان‌طور که در زمستان اهمیت سوخت و گاز خانگی افزایش می‌یابد، در تابستان هم اهمیت برق افزایش می‌یابد. در سال گذشته، بیشترین میزان مصرف برق در کشور مربوط به مصرف خانگی با بیش از ۳۳ درصد بوده است، بخش صنعت نزدیک به ۳۳ درصد و بخش کشاورزی بیش از ۱۵ درصد مصرف برق را به خود اختصاص می دهند.

در بخش مصرف خانگی یکی از بزرگترین بخش های مصرف مربوط به وسایل سرمایشی است. به طوری که محمودرضا حقی‌فام، معاون هماهنگی توزیع شرکت توانیر، چندی پیش در گفتگو با خبرگزاری ایسنا اعلام کرد از مجموع ۵۳ هزار مگاوات اوج مصرف برق سال گذشته، ۲۰هزار مگاوات آن مربوط به مصارف سرمایشی بوده است.

گرما و کم آبی بلای جان تولید برق

وقتی تمام این نکات را کنار هم می‌گذاریم، تفاوت تابستان امسال با سایر سال ها مشخص می‌شود. از طرفی تولید عملی نیروگاه‌های برق آبی که دومین منبع اصلی تولید برق در کشور هستند، امسال به نصف کاهش یافته است. دلیل آن هم مشخص است، کاهش نزولات آسمانی و وضعیت سدها، از طرفی پیشبینی‌ها از گرمای کم سابقه در تابستان سال جاری خبر می‌دهند. به نظر نمی‌رسد امسال نسبت به سال قبل مصرف وسایل سرمایشی تحول چندانی کرده باشد! در یک کلام، مصرف برق نسبت به سال قبل، اگر بیشتر نشود کمتر نخواهد شد، در حالی که تولید واقعی برق در بخش برقآبی نصف شده است. نصف آن همان فاصله‌ای است که بین نیاز مشترکین و تولید واقعی برق وجود دارد.