احمد عراقچی، معاون ارزی پیشین بانک مرکزی ایران که به اتفاق سالار آقاخانی از متهمان «پرونده فساد در بانک مرکزی» است، در مصاحبه‌ای با خبرگزاری فارس، نزدیک به سپاه پاسداران، گفت: «مداخله در بازار ارز به درخواست دبیرخانه شورای‌عالی امنیت ملی، دستور رییس جمهوری و تایید رییس کل بانک مرکزی انجام شد».

به گفته عراقچی این مداخله از طریق کارگزار مورد تایید بانک مرکزی یعنی آقاخانی، در بازار معروف به «‌بازار فردایی» انجام شده است.

بازار فردایی وضعیتی است که در آن خریدار و فروشنده میزان ارز مورد معامله و قیمت آن را تعیین می‌کنند و تحویل آن موکول به روز بعد می‌شود و علت شکل‌گیری چنین بازاری به گفته عراقچی، «مدیریت ریسک» است.

عراقچی در دفاع از سیاست مداخله پوششی در بازار ارز توضیح داده که بانک مرکزی  بالاترین نرخی بازار را صد می‌کرده و  از طریق کارگزار پوششی خود یعنی آقاخانی، زیر آن نرخ برای فروش فردا پیشنهاد می‌داده و به این ترتیب قیمت‌ها را به سمت پایین هدایت می‌کرده است.

او در این مصاحبه با اشاره به اینکه حجم «بازار فردایی» به ۵۰۰ میلیون دلار رسیده بود، گفت: «کار به جایی رسیده بود که علاوه بر اینکه بازار فردایی برای ما در داخل بانک مرکزی به عنوان یک دغدغه مطرح بود در نهادهای بیرون بانک مرکزی که موضوع ارز را رصد می‌کردند هم این موضوع مطرح شد. حتی در جلساتی که در دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی به عنوان بالاترین نهاد هماهنگ‌کننده دستگاه‌های امنیتی و اقتصادی بود، این موضوعات مطرح شد.»

او گفت در گزارشی که علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی، اواخر مهرماه ۱۳۹۶  برای حسن روحانی، رییس‌جمهوری اسلامی، ارسال کرد به صراحت نوشته‌ بود: «بالاخره بازار فردایی یکی از پارامترهای مخل بازار است و به بانک مرکزی اجازه بدهید که در این بازار به‌صورت پوششی مداخله کند.»

عراقچی تاکید کرد روحانی این نامه را «نه تنها با نظر مثبت، بلکه جهت اجرا و دستور خاصی هم برای اجرا روی آن نامه داد».

او گفت دستور روحانی به بانک مرکزی «در راستای این بود که اقداماتی که در این بازار انجام می‌شود نقشه دشمن است و در راستای مقابله با دشمن باید این اقدامات انجام شود یعنی صرف یک دستور ساده جهت اقدام هم نبود».

به گفته عراقچی، علاوه بر روحانی که بر روی نامه شمخانی به بانک مرکزی دستور داده بود، خود ولی‌الله سیف، رییس وقت بانک مرکزی، هم «روی این نامه دستوری داد و پیگیری‌هایی هم روی ‌آن انجام شد».

مداخله پوششی در بازار فردایی

عراقچی با اشاره به اینکه «با رسیدن این دستورها و نتایج‌ به سراغ فاز اجرایی رفتیم تا این کار انجام شود»، نوع مداخله در بازار ارز  طی دوره مدیریت خود را «مداخله پوششی در بازار فردایی» عنوان کرد و گفت که «خیلی وقت‌ها صحنه‌ که عوض می‌شود همه مقتضیات صحنه را فراموش می‌کنند. نیمه دوم سال ۱۳۹۶ بدون اغراق یکی از سخت‌ترین شرایط ارزی کشور در سال‌های اخیر بوده سال ۱۳۹۰ و ۱۳۹۱ هم شرایط سخت بود اما آن سال‌ها کانال‌های ارتباطی بانک مرکزی هیچ وقت محدود نشد.»

گفتند یک مدت دیگر بازار را نگه دارید،تصمیم بگیریم

عراقچی با یادآوری وضعیت در سال ۱۳۹۶ گفت: «همه هم و غم و توان من و همکارانم در بانک مرکزی روی این بود که اجازه ندهیم بازار ارز از کنترل خارج شود. در عین حال هشدارها را هم به دولت می‌دادیم و موضع دولت هم از اواخر پاییز ۹۶ این بود که شما یک مدت دیگر بازار را نگه دارید و ما داریم تصمیماتی می‌گیریم که هیچ وقت آن تصمیمات گرفته نشد.»

او با بیان اینکه منظور مقام‌های مافوق «تصمیمات اقتصادی و سیاسی» بود، گفت: «ما از مهر ۱۳۹۶ هفته‌ای دو جلسه با موضوع ارز داشتیم به ریاست اسحاق جهانگیری. البته عنوان جلسه بررسی مسائل اقتصادی بود اما عمدتا درباره موضوع ارز بود. همه اقدامات و تصمیمات آن‌جا نهایی می‌شد و بعضا خدمت رئیس‌جمهور هم ارائه می‌شد و سپس ابلاغ می‌شد.»

مداخله در بازار ارز با هماهنگی وزارت اطلاعات

عراقچی در ادامه افزود: «وقتی هم از نظر کارشناسی به ضرورت مداخله در بازار فردایی رسیده بودیم و هم دستگاه‌های بیرونی و شخص رییس‌جمهوری در این باره دستور داده بودند وارد فاز اجرایی شدیم.»

او گفت: «جلساتی با مجموعه وزارت اطلاعات در بخش اقتصادی داشتیم و حراست بانک مرکزی را هم در جریان قرار دادیم. بخش اقتصادی وزارت اطلاعات هم این اقدام را تایید کرد و بنا به دستور مستقیم ولی الله سیف قرار بود همه اقدامات با هماهنگی وزارت اطلاعات انجام شود که همین اتفاق هم افتاد و همه اقدامات با هماهنگی وزارت اطلاعات و حراست بانک مرکزی انجام شد.»

به گفته عراقچی وزارت اطلاعات درباره این موضوع  هم «توجیه بود، هم همراه بود و هم این اقدام را به عنوان یک اقدام موثر ارزیابی می‌کرد».

فرد قابل اعتماد شناخته شده بانک مرکزی: سالار آقاخانی

عراقچی گفت: «وقتی قرار شد مداخله به صورت پوششی انجام شود و تصمیم برای انجام این کار نهایی شد، مهم‌ترین ابزاری که به آن نیاز دارید فردی است که از طرف بانک مرکزی این کار را انجام دهد. این فرد باید قابل اعتماد و شناخته‌شده باشد. هم برای بانک مرکزی و هم برای بازار.»

او افزود:«با افراد مختلفی در آن مقطع صحبت شد و در نهایت با فردی به نام سالار آقاخانی توافق صورت گرفت.» عراقچی درباره آقاخانی گفت او یکی از کارگزارانی بود که از قبل با بانک مرکزی در ارتباط بود و «از سال۱۳۹۴ در بانک مرکزی رفت و آمد داشت و اقداماتی هم انجام می‌داد و از جمله کارگزاران شناخته شده بانک مرکزی بود. عملکرد او هم عملکرد قابل قبول و مثبتی بود».

هم مداخله و شخص، مورد تایید وزارت اطلاعات بود

عراقچی با اشاره به اینکه از حراست بانک مرکزی خواسته بود برای آقاخانی تاییدیه صلاحیت از وزارت اطلاعات بگیرد، گفت: «خوشبختانه تایید صلاحیت ایشان هم آمد.»

او گفت که به اتفاق  آقاخانی «قبل از شروع مداخله ارزی در بازار فردایی» جلسه‌ای با «ولی‌الله سیف داشتیم که معاون وزارت اطلاعات و تیمش هم حضور داشتند که تاییدیه‌های نهایی را هم سیف و مجموعه وزارت اطلاعات دادند و یکی دو روز بعد کار را شروع کردیم».

او  با بیان اینکه در مورد مداخله در بازار هم خود «مداخله، مورد تایید وزارت اطلاعات بود هم شخص»، گفت: «عامل انسانی وزارت اطلاعات هم روی موضوع نظارت داشت.»

عراقچی گفت: «به صورت کلی در ۱۶ روز مداخله در بازار فردایی انجام شد که عمدتا هم در دی‌ماه ۱۳۹۶ اتفاق افتاد. اگر به خاطرات آن روزها مراجعه کنیم به یاد می‌آوریم که دی‌ماه روزهای خاصی در کشور داشتیم و التهاباتی در سطح جامعه و شهرهای مختلف به وجود آمده بود. در آن روزها طبیعی بود که ما از هر ابزاری برای کنترل بازار استفاده کنیم و همین اتفاق هم افتاد.

شوک بازداشت آقاخانی به بازار ارز

عراقچی در بخش دیگری از سخنانش گفت: «با این مداخله‌ها توانستیم قیمت را کنترل کنیم و هیچ وقت از مدار کنترل خارج نشد. یعنی هیچ‌گاه وضعیت ارز آن طور که در فروردین ۹۷ اتفاق افتاد، درگیر شرایط بحرانی نشد. وقتی شروع کردیم قیمت ارز حدود ۴۲۰۰ تومان بود و تا ۴۵۰۰ تومان نوسان داشت.

عراقچی گفت با مداخله در بازار فردایی ارز، «توانستیم آن را نگه داریم و جلوی افزایش شدید آن را بگیریم. البته  در خصوص این مطلب می‌شود کار کارشناسی انجام داد اما اگر این اقدام نبود واقعا در دی و بهمن ۱۳۹۶  قیمت ارز جهش می‌کرد».

او افزود:‌ «بعد از دستگیری آقاخانی نه تنها ابزار مداخله بانک مرکزی از طریق آقاخانی قطع شد بلکه اقدامات دیگری هم در حال انجام یا طراحی بود به طور کل متوقف شد» و «در یک هفته آخر سال از این حیث یک شوک به بخش ارزی کشور وارد شد و بعد از آن روال افزایش قیمت سرعت گرفت.»