یک روز بعد از آنکه باردیگر دولت بشار اسد و متحدانش  از سوی سازمان ملل به جنایات جنگی متهم شدند، در جریان سفر محمد باقری رییس ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی به دمشق، ایران و سوریه «توافقنامه همکاری همه جانبه نظامی، دفاعی و امنیتی» امضا کردند.

این توافقنامه روز چهارشنبه هجدهم تیر ماه و در پایان مذاکرات محمد باقری  و علی عبدالله ایوب جانشین فرمانده کل ارتش و نیرو‌های مسلح سوریه، به امضا رسید.

رییس ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران برای امضای این قرارداد سه‌شنبه شب در راس یک هیات نظامی به دمشق سفر کرده بود.

دولت بشار اسد از سوی کمیته تحقیق سازمان ملل به کشتار هزاران تن از شهروندان این کشور متهم شده است و در تازه ترین مورد یک روز قبل از این توافقنامه، کمیسیون سازمان ملل برای تحقیق درباره سوریه گزارش داد که رژیم اسد و متحدانش به ویژه روسیه با هدف قرار دادن مراکز حیاتی غیرنظامی در ادلب  مرتکب جنایت جنگی شده‌اند.

جزییات این توافق اعلام نشده است اما باقری طی سخنانی در جریان امضای این قرارداد، به طور ضمنی یکی از اهداف آن را مقابله با حضور ترکیه و نیز گروه‌های مخالف دولت بشار اسد در خاک سوریه عنوان کرد و گفت که جمهوری اسلامی طی مذاکرات آستانه و همچنین در همه گفت‌وگوهای خود با همه سطوح دولت و ارتش ترکیه تاکید دارد که «تمامیت ارضی سوریه باید اعاده شود» و «حتی یک وجب از خاک سوریه به هیچ بهانه‌ای نمی‌تواند در اختیار معارضان حکومت سوریه قرار داشته باشد.»

علی عبدالله ایوب جانشین فرمانده کل ارتش و نیرو‌های مسلح سوریه در جریان امضای این قرارداد گفت که «رابطه جمهوری اسلامی ایران و سوریه راهبردی و برای منطقه تعیین کننده است و از این نظر از معادلات سیاسی بین‌المللی به دور است.»

رسانه‌های رسمی در ایران عنوان کردند که توافقنامه همکاری همه جانبه نظامی، دفاعی و امنیتی میان ایران و سوریه «با هدف تقویت همکاری‌های نظامی و فنی در حوزه‌های مختلف فعالیت نیرو‌های مسلح دو کشور و همچنین استمرار هماهنگی میان دو طرف برای مقابله با چالش‌ها و خطرات متعدد و رو به افزایش امضا کردند.»

هیات‌های ارشد نظامی ایران و سوریه در پایان مذاکرات با صدور بیانیه‌ای تاکید کردند که این توافقنامه با «هدف تقویت توانمندی ایران و سوریه و به منظور مقابله با هرگونه تجاوز خارجی احتمالی» و « مقابله با تروریسم تکفیری» امضا شده است.

روسای هیات‌های ارشد نظامی ایران و سوریه در پایان دیدار‌ها و مذاکرات دوجانبه خود در دمشق گفتند که این توافقنامه نتیجه سال‌ها هماهنگی و همکاری نظامی، امنیتی و فنی در زمینه‌های مختلف است که در اقدامات مشترک طی سال‌های متمادی در جنگ سوریه آشکار شد.

ایران و سوریه از زمان استقرار جمهوری اسلامی روابط نزدیک اقتصادی و نظامی دارند. از جمله قراردادی که در افکار عمومی ایرانیان از چند دهه قبل شهرت دارد ارسال نفت مجانی به سوریه است. به گفته غلامعلی  دری نجف‌آبادی، مخبر وقت کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی، ایران از اوایل سال ۱۳۶۱ با سوریه قراردادی بست تا سالانه یک میلیون تن نفت مجانی در اختیار دولت این کشور قرار دهد و سوریه هم در کنار این نفت مجانی سالانه تا پنج میلیون تن یا ۲۵ درصد کمتر یا بیشتر، از ایران نفت خریداری کند.

اکبر هاشمی رفسنجانی که در خاطرات سال ۱۳۶۰ خود گفته بود قرار است این نفت مجانی «به عنوان شرکت در هزینه جهاد با اسرائیل» در اختیار دولت حافظ اسد قرار گیرد و سالانه تا ۹ میلیون تن هم نفت به قیمت عادلانه به آنها بفروشیم، در سال ۹۲ گفت که در جنگ با عراق، سوریه کنار ما ایستاد و «ما یک میلیارد دلار نفت مجانی به سوریه دادیم که هنوز پس نداده است، چون فقط در کنار ما بود.»

در سال‌های اخیر نیز مقام‌های جمهوری اسلامی ابتدا حضور نظامی در سوریه را انکار کرده و آن را محدود به «حضور مستشاری» عنوان می‌کردند اما با علنی شدن حضور نیروهای سپاه پاسداران در سوریه، آنها گفتند که «هدف از حضور نیروی قدس، شاخه برون مرزی سپاه پاسداران، در سوریه، جنگ با داعش» است.

با این حال نشریه اداره سیاسی سپاه پاسداران و خبرگزاری فارس در بهمن ماه ۹۸  چند هفته پس از کشته شدن قاسم سلیمانی، با انتشار گزارشی تایید کردند که نیروی قدس، شاخه برون مرزی سپاه پاسداران، از سال ۲۰۱۱ و قبل از آغاز درگیری‌های نظامی در سوریه  و با هدف سرکوب اعتراضات مردم سوریه علیه بشار اسد در این کشور حضور داشته است.

در این گزارش عنوان شد که از سال ۲۰۱۱ و مدت‌ها قبل از آغاز درگیری نظامی در سوریه، «با هماهنگی مسئولان نیروی قدس، کارشناسانی از نیروی انتظامی به توجیه و آموزش پلیس سوریه در برخورد با شورش‌های خیابانی پرداختند» و چون «کمبود تجهیزات پلیس سوریه از جمله مشکلاتی بود که کار آنان را در مدیریت بحران دشوار ساخته بود و به همین دلیل در مقاطع اولیه برخی تجهیزات به آنان ارائه شد و تعدادی از افسران امنیتی سوریه به منظور آموزش مدیریت بحران و کار اطلاعاتی‌امنیتی در شرایط بحران» به ایران منتقل شدند.

در جریان حضور نظامی ایران در سوریه تاکنون چند هزار تن از نیروهای ایرانی یا نیروهای افغانستانی و پاکستانی سازماندهی شده از سوی نیروی قدس، در سوریه کشته شده‌اند.

مقام‌های جمهوری اسلامی گزارشی از میزان هزینه حضور نظامی ایران در سوریه برای حمایت از بشار اسد ارائه نکرده‌اند اما حشمت الله فلاحت‌پیشه، نماینده وقت مجلس شورای اسلامی ۳۱ اردیبهشت ماه سال‌جاری گفت که جمهوری اسلامی ۲۰ تا ۳۰ میلیارد دلار در سوریه هزینه کرده است.