در حالی که بررسی سابقه اخبار و گزارش‌ها درباره انتشار بوی نامطبوع در شهر تهران نشان‌دهنده چهارساله شدن این معضل است، مسئولان شهری و دولتی جمهوری اسلامی هم‌چنان با گمانه‌زنی‌های متناقض از دلیل آن اظهار بی‌اطلاعی می‌کنند.

در آخرین اظهار نظر در این مورد مسعود تجریشی، معاون سازمان حفاظت محیط زیست ایران، روز یکشنبه اول دی‌ماه به خبرگزاری ایسنا گفت: «بر اساس یافته‌های ما، عامل انتشار بوی نامطبوع در تهران مربوط به افزایش غیراستاندارد میزان گوگرد است.»

او سرچشمه این بو را در جنوب تهران دانست و با اشاره به صنایع مستقر در این منطقه اضافه کرد: «در زمان‌هایی که این بو منتشر می‌شود، میزان گوگرد با حجم بسیار زیادی افزایش می‌یابد و این وضعیت را تمام ایستگاه‌های ما نشان می‌دهد.» 

این در حالی است که در روزهای گذشته خبرگزاری‌ها و رسانه‌های داخلی طی ساعات بعدازظهر از انتشار این بو در زمانی مشخص خبر داده‌اند. خبرگزاری ایلنا روز دوشنبه دوم دی‌ماه نوشته که طی هفته گذشته تهرانی‌ها هر روز این بو را استشمام کرده‌اند. 

معاون سازمان حفاظت محیط زیست در این زمینه گفته است که گرفتن «انگشت اتهام» به سمت مسئولی مشخص سخت است. 

هم‌زمان محسن هاشمی رفسنجانی، رییس شورای شهر تهران، نیز از بررسی این موضوع در جلسه روز یکشنبه این شورا خبر داد و همچون تجریشی «گوگرد» را عامل این مساله دانست. پیش از این اما هاشمی در روز ۱۲ آذرماه ضمن ابراز بی‌اطلاعی از منشا این بو به شوخی گفته بود: «مثل این که قضیه امنیتی است.»

شوخی هاشمی با جنبه امنیتی این موضوع در حالی بود که طی ماه‌های گذشته با تکرار انتشار این بوی بد، شهروندان در رسانه‌های اجتماعی ابراز نگرانی کرده و برخی رسانه‌ها نیز گمانه‌هایی از «مشکوک» بودن آن مطرح کردند. از سویی رییس اداره محیط زیست شهر تهران نیز در همین زمینه از مردم درخواست کرد که اگر مورد «مشکوکی» دیدند، آن را به محیط زیست و یا آتش‌نشانی اطلاع دهند.

گاوداری، اتوبوس، فاضلاب و صنایع؛ گمانه‌های چندساله

با وجود تکرار انتشار پراکنده بوی نامطبوع در ماه‌ها و هفته‌های اخیر، این موضوع چند سال است که موضوع گزارش رسانه‌ها بوده است. 

یک‌بار در سال ۱۳۹۶ گزارش‌های مفصلی درباره این موضوع منتشر شد. اما پیش از آن نیز در سال ۱۳۹۴ این مساله مورد توجه برخی رسانه‌ها قرار گرفته بود؛ آن‌جا که وبسایت خبری «تابناک» به نقل از محمدهادی حیدرزاده، مدیرکل وقت محیط زیست استان تهران، «گاوداری‌های فعال» و حتی «انتقال فاضلاب صنعتی به رودخانه‌های اطراف تهران» را ریشه این بو در مناطقی از جمله آزادراه تهران-قم معرفی کرد. 

از آن زمان تاکنون، اظهارات مسئولان سازمان‌های دولتی درمورد منشاء و دلیل این معضل متفاوت ومتناقض بوده است. 

در آبان‌ماه سال ۱۳۹۶ عیسی کلانتری، رییس سازمان حفاظت محیط زیست ایران، اظهار کرد که حدود ۱۴ یا ۱۵ واحد صنعتی آلاینده دلیل این مساله‌اند. اما بعدا عوامل دیگری از جمله سیستم فاضلاب و پسماند شهر تهران نیز در ارتباط با بوهای نامطبوع به خصوص حوالی «مرقد آیت‌الله خمینی» مطرح شد.

برخی مسئولان نیز سایت بازیافت زباله «آرادکوه» در جنوب تهران را منشا ایجاد این بو اعلام کردند. 

از سویی، روز دوشنبه دوم دی‌ماه حسن خلیل‌آبادی، رییس شورای شهرستان ری،‌با اشاره به شهرری به عنوان سرچشمه بو اظهار کرد که یکی از عوامل این بوی نامطبوع پارک کردن اتوبوس‌های فرسوده و آلاینده تهران در شهرری است.

اختصاص اعتبار؛ بدون ریشه‌یابی

در آذرماه همان سال ۱۳۹۶، وبسایت خبری «تابناک» در گزارشی نوشت که دولت در بودجه سال ۱۳۹۷ اعتباری را برای رفع این بوی بد در حوالی «مرقد آیت‌الله خمینی» اختصاص داده، در حالی که هنوز منشا آن نیز شناسایی نشده بود. 

میزان این اعتبار ۱۰۰ میلیارد تومان بود که بر اساس برآوردی مشخص شد سرمایه‌گذاری دولت برای این مساله برای هر ساعت از شبانه‌روز در آن سال مبلغ ۱۱ میلیون تومان بوده است. اما پس از آن، با ادامه این معضل هیچ کدام از مسئولان هنوز پاسخ نداده‌اند که تداوم و تکرار انتشار این بو به چه دلیل است. 

هرچند، ادامه این معضل سال گذشته پای دفتر ریاست‌جمهوری و سپس رهبر جمهوری اسلامی را نیز به موضوع باز کرد. رییس سازمان حفاظت محیط زیست کشور در اسفندماه سال ۱۳۹۷ در پاسخ به سوال خبرنگاری درباره این بو اعلام کرد که حسن روحانی و علی خامنه‌ای به شدت از این مساله گلایه‌مند شده‌اند و رهبری نیز دستور داده تا پایان دولت دوازدهم این مشکل برطرف شود. 

کلانتری این بو را «ظلمی به مردم» خواند و دلیل آن را «بی‌عرضگی مسئولان» و تمرکز واحدهای صنعتی در اطراف شهر تهران عنوان کرد. 

زهرا صدراعظم نوری نوری، رییس کمیته سلامت شورای تهران، نیز روز هشتم آبان‌ماه امسال از بررسی تمام ابعاد این مساله خبر داد و اعلام کرد: «حتی در این مورد وزارت نیرو و آبفا ورود پیدا کردند و شهرداری هم همکاری کرد و تمام سناریو‌ها و پیش‌بینی‌ها مورد بررسی قرار گرفت؛ اما هیچ‌یک تایید نشد.»

اخیرا نیز آرش میلانی، رییس کمیته محیط زیست شورای شهر تهران،‌ ضمن تذکر به شهرداری پایتخت درباره رسیدگی به این مساله گفت که قرار بوده است تجهیزات لازم برای این مدیریت مساله در سال گذشته خریداری شود. علی‌رغم اعتبارهای اختصاص داده شده، دفتر پایش فراگیر سازمان حفاظت محیط زیست به تازگی از عملیات نمونه‌گیری و آنالیز این بو با دستگاه‌های مخصوصی خبر داده که به گفته مسئولان آن هنوز روند بررسی و خرید برخی دستگاه‌ها در حال طی شدن است.

با گذشت چند سال از تکرار این مساله و طرح فرضیه‌های گوناگون، هنوز مسئولان شهری و دولت اظهار می‌کنند که از منشا این معضل نامطمئن‌اند. 

انوشیروان محسنی‌بندپی، استاندار تهران، اخیرا اعلام کرد که بویی که امسال در مناطق مختلف تهران منتشر شده با بوی سال گذشته متفاوت است. او بار دیگر ضمن ابراز بی‌اطلاعی از ریشه این مساله، علاوه بر گوگرد گازهای سولفید هیدروژن و آمونیاک را دلیل آن خواند.

با این‌حال، کلانتری در آخرین اظهارات خود با قاطعیت گفته که این معضل به دلیل زباله‌ و گوگرد است و «متاسفانه همه آن را انکار می‌کنند.»

ادامه اظهار بی‌اطلاعی، فرضیه‌های متناقض و عدم اقدام موثر مسئولان در زمینه رفع این بو در پایتخت ایران علاوه بر تشدید نگرانی و اختلال در زندگی مردم، هربار ابعاد و فرضیه‌های جدیدی را به گزارش‌های رسانه‌ای می‌کشاند.