جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا می‌گوید نامه‌ای از جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران دریافت کرده است که در آن ایران درخواست کرده که مکانیسم حل اختلاف که از آن به عنوان «مکانیسم ماشه» یاد می‌شود، فعال شود.

ساعاتی قبل از انتشار بیانیه مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، در ایران عباس موسوی سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی گفت که در پی اقدام آلمان، بریتانیا و فرانسه در ارائه پیش‌نویس قطعنامه شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، محمدجواد ظریف طی نامه‌ای به جوزف بورل موارد عدم پایبندی کشورهای اروپایی به برجام را جهت حل و فصل به «کمیسیون مشترک» ارجاع داده است.

اشاره موسوی به قطعنامه‌ای است که دو هفته قبل شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی صادر کرد و از ایران خواست به بازرسان آژانس اجازه دسترسی به دو سایت مشکوک هسته‌ای را بدهد و با آژانس همکاری کامل داشته باشد.

جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، اما در بیانیه روز جمعه، سیزدهم تیر ماه، خود گفت که نامه‌ای از وزیر امور خارجه ایران دریافت کردم که در آن براساس بند ۳۶ میزان اجرای برجام از سوی فرانسه ، آلمان و بریتانیا را به «مکانیسم حل اختلاف» ارجاع می داد.

بورل در بیانیه خود گفت که راه‌اندازی «مکانیسم حل اختلاف» مستلزم تلاش توام با حسن نیت همه طرف‌هاست. او افزود که به عنوان هماهنگ کننده کمیسیون مشترک برجام، از همه طرف‌های حاضر در برجام انتظار دارد این فرایند را با حسن نیت در چارچوب برجام در پیش بگیرند.

از سوی دیگر سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی دلیل ارسال نامه محمدجواد ظریف برای فعال شدن مکانیزم حل اختلاف را اقدام سه دولت اروپایی آلمان، انگلیس و فرانسه در ارائه پیش‌نویس قطعنامه در شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی خواند و گفت که اقدام این سه کشور اقدامی «غیرمسئولانه و غیرقانونی» است.

موسوی گفت که  در نامه محمدجواد ظریف به جوزف بورل تاکید شده که «هرگونه مداخله در همکاری‌های پادمانی جاری بین ایران و آژانس مغایر با مفاد برجام بوده و می‌تواند بر مبانی همکاری‌های پادمانی موجود تاثیرات منفی داشته باشد.»

سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ضمن اعلام آمادگی برای حفظ و اجرای کامل مفاد برجام از سوی همه طرف‌های این توافق، بر «ضرورت انتفاع کامل ایران از آثار اقتصادی نظام رفع تحریم‌ها به نحو پیش‌بینی شده در برجام» تاکید کرد و گفت که ایران «در قبال هرگونه زیاده‌خواهی و رفتارهای غیرمسئولانه اقدامات لازم و متناسب را اتخاذ خواهد کرد.»

موسوی گفت که جمهوری اسلامی ایران از سه کشور اروپایی، فرانسه، بریتانیا و آلمان، «قویا می‌خواهد به جای حرکت در مسیر سیاستی فشار حداکثری ایالات متحده، با پایبندی نسبت به تعهدات خویش، زمینه حفظ و اجرای کامل برجام را فراهم آورند».

«کمیسیون مشترک» نهادی است که در برجام برای حل اختلاف بین ایران و سایر طرف‌ها در نظر گرفته شده است و «مکانیسم حل اختلاف»، موسوم به «مکانیسم ماشه» نیز سازوکاری است که در هنگام مذاکرات هسته‌ای به عنوان تضمین پایبندی طرفین به ویژه ایران به برجام تعیین شد و می‌تواند به بازگشت خودکار تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل منجر شود.

پیشتر پس از خروج آمریکا از برجام و پس از اقدامات جمهوری اسلامی که مقام‌های ایران از آن به عنوان «گام‌های کاهش تعهدات برجام» نام می‌برند، در 24 دی 98 سه کشور فرانسه، بریتانیا و آلمان اعلام کرده بودند که «مکانیسم حل اختلاف، ماشه، را به‌دلیل نقض جدید برجام از سوی ایران، به‌اجرا خواهند گذاشت.»

دیپلمات‌های اروپایی البته گفتند که فعال کردن مکانیسم ماشه با هدف نجات توافق مورد مذاکره با ایران و بازگرداندن جمهوری اسلامی به تعهداتش انجام می‌شود و هدف‌شان بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل علیه جمهوری اسلامی نیست.

همان روز برایان هوک، رییس گروه اقدام ایران در وزارت خارجه آمریکا از تصمیم سه کشور اروپایی برای فعال کردن مکانیسم ماشه، گفته بود: «اروپایی‌ها باید توافق ربرجام را رها کنند و به تلاش‌های ایالات متحده برای دستیابی به توافق جدید با ایران بپیوندند.»

در اردیبهشت ماه سال‌جاری نیز نیویورک‌تایمز گزارش داد که مایک پمپئو به عنوان بخشی از یک طرح پیچیده برای افزایش فشار بر ایران، در حال تدوین یک لایحه حقوقی است که براساس آن آمریکا به عنوان عضو امضاکننده برجام، بتواند تحریم‌های تسلیحاتی علیه جمهوری اسلامی در شورای امنیت را تمدید کرده یا مکانیزم ماشه را فعال کند.