امانوئل مکرون، رییس جمهور فرانسه، با «خطرناک» خواندن گام چهارم ایران برای کاهش تعهدات هسته‌ای خود در چارچوب برجام، گفت که ایران «برای اولین بار به شکلی آشکار و بدون محدودیت، تصمیم گرفته از برجام خارج شود.»

مکرون، روز چهارشنبه ۱۵ آبان، در یک نشست خبری در پکن، پایتخت چین، درباره کاهش تدریجی تعهدات هسته‌ای تهران گفت که گام چهارم، «یک تغییر عمیق» نسبت به دیگر اقداماتی است که تاکنون ایران انجام داده است.

او ادامه داد: «در هفته‌های آینده گفتگوهایی از جمله با ایرانی‌ها خواهم داشت و ما باید به صورت جمعی عواقب [این تصمیم] را در نظر بگیریم.»

مکرون گفت: «هفته‌های آینده فرصتی برای ماست تا با افزایش فشار همه‌جانبه ایران به [برجام] بازگردد و این باید با کاهش برخی از تحریم‌ها همراه باشد.»

رییس جمهور فرانسه تاکید کرد که «بازگشت به حالت عادی نمی‌تواند روی دهد مگر آمریکا و ایران درباره نوعی زمان‌بندی اعتمادسازی و گسترش مذاکرات و پیشبرد آن با برخی امتیازات، توافق کنند.» 

او با بیان این که در این زمینه با دونالد ترامپ مذاکره خواهد کرد، ادامه داد که در صورت شکست چنین طرحی، «سناریو جایگزین»، «هیاهوی دائمی خواهد بود که نتیجه آن چیزی جز بحران نیست.»

فرانسه در دو سال اخیر، ضمن انتقاد از آمریکا برای خروج از برجام، از ایران نیز بارها خواسته که درباره برنامه موشکی و فعالیت‌هایش در منطقه مذاکره کند.

سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه هم وقایع اخیر درباره برنامه اتمی ایران نگران‌کننده خواند و از ایران خواست به مفاد برجام پایبند باشد. 

او با این حال اضافه کرد تصمیم ایران را برای کاهش تعهدات برجامی‌اش درک می‌کند و دلیل ایجاد وضع موجود را خروج آمریکا از توافق هسته‌ای دانست. 

تلویزیون ایران صبح چهارشنبه اعلام کرد با حضور  بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی عملیات گازدهی به سانتریفیوژها در تاسیسات فردو آغاز شده است.

بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران  در همین زمینه گفت: « امروز  مخزن ۲۸۰۰ کیلویی حاوی حدود ۲ هزار کیلوگرم گاز هگزافلوراید اورانیوم UF6، از مجتمع غنی سازی شهید احمدی‌روشن نطنز به سایت شهید علی‌محمدی فردو منتقل شد و این انتقال حدود دو سه ساعت پیش تحت نظارت بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی انجام شد.»

او  افزود با آغاز گازدهی به سانتریفیوژها در فردو، غنی‌سازی با خلوص حدود ۴/۵ درصد در این تاسیسات انجام خواهد شد.

کمالوندی گفت: «ساعت ۱۲ امشب گاز به سانتریفیوژها در مجتمع غنی‌سازی فردو تزریق می‌شود و چند ساعت طول می‌کشد تا به پایداری برسد.»

او اضافه کرد: «در روز شنبه به مرحله‌ای می‌رسیم که حدود ۴/۵ درصد غنی سازی خواهیم داشت.» 

سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران ضمن تاکید بر اینکه تهران «به تمام چرخه سوخت مسلط» است، گفت:  «ما در زمینه تولید هگزافلوراید هیچ مشکلی نداریم و در حال حاضر حدود ۵۰ تن گاز هگزافلوراید تولید می‌کنیم و مقداری که الان وارد فردو شد حدود دو تن است که بعدا به تدریج افزایش می‌یابد.» 

همزمان با اعلام این خبر سخنگوی آژانس بین المللی انرژی اتمی در بیانیه‌ای اعلام کرد: «ما از گزارش‌های رسانه‌ای امروز درباره فردو آگاهیم. بازرسان آژانس در ایران حاضرند و هر فعالیت مرتبطی را به مقر آژانس در وین گزارش می‌دهند.»

اقدام جدید تهران در راستای مرحله چهارم کاهش تعهدات هسته‌ای ایران در چارچوب برجام در واکنش به خروج آمریکا از توافق هسته‌ای و برقراری تحریم‌ها از سال گذشته صورت می‌گیرد.

در چارچوب برجام، ایران توافق کرده بود که سایت فردو به یک «مرز فناوری و فیزیک هسته‌ای» تبدیل شده و تعداد ۱۰۴۴  سانتریفیوژ موجود در این تاسیسات صرفا بدین منظور و بدون اهداف غنی‌سازی استفاده شود.

 در همین حال، حساب توییتری حسن روحانی، رییس‌جمهوری ایران، در توییتی به زبان انگلیسی این اقدام را «گام چهارم ایران در کاهش تعهدات برجامی با تزریق گاز به ۱۰۴۴ سانتریفیوژ از امروز» دانست. 

روحانی اضافه کرد: «به برکت سیاست آمریکا و متحدانش، فردو به زودی به ظرفیت کامل باز می‌گردد.» 

روحانی روز سه‌شنبه  از آغاز گام چهارم کاهش تعهدات هسته‌ای ایران  در چارچوب برجام خبر داده و گفته بود: «از فردا به سانتریفیوژهای مستقر در فردو گاز تزریق می‌کنیم.»

او همچنین در توضیح این اقدامات افزود: «هزار و ۴۴ سانتریفیوژ در داخل فردو داریم منتهی در برجام قرار ما این بود که این سانتریفیوژها در فردو بچرخند ولی گازی به آنها تزریق نخواهد شد. »

روحانی گفت: «پیشاپیش به همه کشورهای ۱+۴ و کشورهای دوست اعلام می‌کنیم گام چهارم تحت نظر آژانس انرژی اتمی خواهد بود. گام چهارم ما مانند گام سوم قابل بازگشت است.اگر همه تحریم‌ها برداشته شد و ما توانستیم نفت را بفروشیم و از سود بانک‌های خود استفاده کنیم ما هم به شرایط گذشته بازمی‌گردیم.»

او با تاکید بر اینکه ایران به مذاکرات پشت پرده متعهد است و به آن ادامه خواهد داد گفت:  «تا امروز توافق نکردیم به ناچار این گام را برمی‌داریم، طی دو ماه آینده اگر به نتیجه رسیدیم این گام‌ها قابل بازگشت است.»

جمهوری اسلامی ایران پیشتر از سقف تعیین شده در برجام برای ذخیره حداکثر ۳۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده عبور کرد و سپس سطح غنی‌سازی در مجتمع هسته‌ای نطنز را از سطح  ۳/۶۷ درصد تعیین شده در برجام فراتر برد و به ۴/۵ درصد رساند.

تهران می‌گوید این اقدامات را در واکنش به افزایش فشارهای آمریکا و «بی‌عملی» اروپا در عمل به تعهداتش در برجام اتخاذ کرده است. مقام‌های جمهوری اسلامی اعلام کرده‌اند در صورتی که کشور نتواند از منافع اقتصادی برجام بهره‌مند شود به کاهش تعهدات برجامی ادامه خواهند داد.