دولت چین سال گذشته میلیون‌ها شهروند «بی‌اعتبار» را از خرید بلیط هواپیما و قطار منع کرده است. به گفته مقامات چینی، این قانون که در راستای سیستم بحث‌برانگیز اعتبار اجتماعی این کشور اجرایی شده قرار است به بهبود رفتار شهروندان کمک کند.

بر اساس گزارشی که مرکز ملی اعتبارات عمومی منتشر کرده است، دادگاه‌های چین تا پایان سال ۲۰۱۸، مسافران را ۱۷/۵ میلیون بار از امکان خرید بلیط هواپیما محروم کرده‌اند. این گزارش همچنین نشان می‌دهد شهروندانی که وارد این فهرست سیاه شده‌اند ۵/۵ میلیون بار از امکان خرید بلیت قطار منع شده‌اند. در این گزارش آمده است زمانی که فردی بی‌اعتبار می‌شود، همه جا محدود خواهد شد.

هدف سیستم اعتبار اجتماعی چین تشویق افراد به رفتارهای «قابل‌اعتماد» از طریق مجازات و پاداش عنوان شده است.

بر اساس اسناد دولتی موجود در خصوص این سیستم، که از سال ۲۰۱۴ اجرایی شده است، مجریان طرح قصد دارند اجازه دهند شهروندان قابل اعتماد آزادانه به همه جا رفت‌وآمد داشته باشند و از طرفی، نگذارند شهروندان بی‌اعتبار قدم از قدم بردارند.

جرایم منظور‌شده در سیستم اعتبار اجتماعی انواع مختلف بزه‌ها را شامل می‌شود، از نپرداختن مالیات و جریمه‌ها گرفته تا پخش اخبار نادرست و مصرف مواد مخدر. تخلفات جزیی‌تر مواردی مانند استفاده از بلیط‌های تاریخ‌گذشته، سیگار کشیدن در قطار و بیرون بردن سگ بدون قلاده در بر می‌گیرد.

سازمان‌ها و نهادهای محلی اجرای این سیستم را مدیریت می‌کنند. در نتیجه، هر شهروند چینی امتیاز اجتماعی مشخصی در فهرست یاد‌شده دارد.

بسیاری از منتقدها عقیده دارند دولت چین با استفاده از فناوری و کلان‌داده‌ها، کنترل و نظارت پیچیده‌ای را روی شهروندانش اعمال می‌کند. مقامات چینی در گذشته از فهرستی سیاه برای محدود کردن سفر برخی افراد استفاده می‌کردند و حالا به نظر می‌رسد سیستم اعتبار اجتماعی نسخه تحول‌یافته تجربه قبلی باشد.

دادگاه عالی چین در سال ۲۰۱۷ اعلام کرد ۶/۱۵ میلیون چینی به دلیل بی‌اعتباری اجتماعی با ممنوعیت سفر هوایی مواجه شده‌اند.

سال گذشته، کمیسیون توسعه و اصلاحات چین اعلام کرده بود ممنوعیت حداکثر یک‌ساله استفاده افراد خاطی از وسایل نقلیه عمومی را اجرایی می‌کند. طبق گزارش اخیر، ۱۲۸ شهروند چینی به دلیل نپرداختن مالیات نتوانسته‌اند از چین خارج شوند.

بر اساس این گزارش، علاوه بر ممنوعیت سفر، شهروندان بی‌اعتبار با مجازات‌های دیگری از قبیل ممنوعیت خرید بیمه‌نامه، املاک یا محصولات سرمایه‌گذاری نیز مواجه‌اند. شرکت‌هایی که به فهرست سیاه دولت راه پیدا می‌کنند نمی‌توانند در مناقصه‌ها شرکت کنند و امکان صدور اوراق قرضه را نخواهند داشت.

دولتمردان چینی تاکید دارند که سیستم اعتبارسنجی شهروندان تا‌کنون به خوبی جواب داده است. گزارشی که منتشر کرده‌اند نشان می‌دهد ۳/۵ میلیون شهروند و شرکت چینی مالیات و بدهی‌هایشان را به دلیل وجود این سیستم پرداخت کرده‌اند.