از کانادا تا تایلند، برخی از آزادی مصرف و فروش ماریجوانا خوشحالند و بقیه نگران اثرات مصرف این گیاه بر تن و سلامت آدمی، ولی علم از کانابیس چه می‌داند؟

از چین باستان تا آمریکای کهن، دست‌کم چهار هزار سال است از گیاه کانابیس، که به ماریجوانا و گل هم شهرت دارد، برای درمان، عبادت یا تفریح استفاده می‌شود.

بااین‌حال از ابتدای قرن بیستم میلادی، از بریتانیا گرفته تا آمریکا، دولت‌های جهان کشت، عرضه و مصرف کانابیس را جرم‌انگاری کردند. سپس این گیاه در فهرست مواد مخدر درجه یک جای گرفت: یعنی خرید، فروش و مصرف آن با سخت‌گیرانه‌ترین مجازات‌ها روبه‌رو شد.

به‌تدریج در اواخر قرن میلادی گذشته، کشورهای مختلف و برخی ایالت‌های آمریکا دست به جرم‌زدایی از مصرف درمانی و سپس تفریحی این گیاه زدند.

در‌نتیجه‌، به‌تدریج مخالفان مصرف ماریجوانا نگران‌تر از گذشته شده‌اند، ولی حرف حساب این مخالفان چیست؟

۱. جای خالی تحقیق علمی بر انبوهی سوال بی‌جواب

مالکوم گلدول، نویسنده ثابت هفته‌نامه نیویورکر و نویسنده کتاب‌هایی پرفروش چون «چشمک»، «نقطه شروع» و «داوود و جالوت»، در یکی از مقاله‌های تازه‌اش در این هفته‌نامه سراغ تحقیق‌های علمی‌ای رفته که موضوع مصرف ماریجوانا را کاویده‌اند.

نتیجه؟ ده‌ها سوال را پیش می‌کشد که جواب قطعی برایشان وجود ندارد. چون وقتی کانابیس در فهرست مواد مخدر درجه یک جای گرفت، تحقیق علمی بر آن ممنوع شد.

برای همین به‌جز تحقیق‌هایی که در دهه‌های اخیر در اسرائیل و چند کشور دیگر انجام گرفته‌اند، تحقیق‌هایی جامع در دیگر نقاط جهان صورت نگرفته است.

در کنار آن، تحقیق‌هایی که تاکنون انجام‌گرفته نیز بازبینی و مرور نشده‌اند. برای همین خیلی‌ چیزها نامشخص باقی مانده‌اند.

گلدول در مقاله «آیا ماریجوانا آن‌قدرها که فکر می‌کنیم سالم است؟» مثال می‌زند که می‌گویند ماریجوانا بر درمان درد بیماران سرطانی یا بیماری‌های مزمن دواست. ولی تحقیق‌های علمی چه می‌گویند؟ جواب: تحقیق کافی صورت نگرفته است.

او از چند بیماری مثال می‌آورد که برخی افراد می‌گویند ماریجوانا بر مبتلایان تاثیری شگرف گذاشته‌ است، ولی علم جواب قطعی ندارد چه گونه‌ای از کانابیس و با چه مقدار مصرف می‌تواند چه تاثیری بر یک بیماری مشخص داشته باشد.

در کنار آن گلدول می‌پرسد: آیا مصرف کانابیس بر تصادفات رانندگی تاثیر می‌گذرد؟ جواب: آری. ولی چه مقدار مصرفش؟ جوابش را نمی‌دانیم. بر جرایم چطور؟ بر خشم؟ سوال‌ها ادامه پیدا می‌کنند و جواب یکی است: تحقیق علمی کافی و جامع صورت نگرفته است.

۲. آیا کانابیس بر سلامت روان اثر می‌گذارد؟ آیا آغازگر بیماری شیزوفرنیا است؟

برخی تحقیق‌ها می‌گویند مصرف مکرر کانابیس می‌تواند بر شروع یا تشدید برخی بیماری‌های سلامت روان همانند شیزوفرنیا تاثیر بگذارد. گلدول آمار چند کشور را پیش می‌کشد: بخش‌های شمالی فنلاند، از سال ۱۹۹۳ تاکنون، شاهد افزایش دو برابری ابتلا به شیزوفرنیا بوده‌ است. در دانمارک از سال ۲۰۰۰ به این سو، موارد ابتلا به این بیماری ۲۵ درصد افزایش داشته است. بیمارستان‌های آمریکا شاهد افزایش ۵۰ درصدی مراجعه برای درمان شیزوفرنیا به‌نسبت سال ۲۰۰۶ بوده‌اند.

تمامی این کشورها شاهد رشد مصرف کانابیس بوده‌اند.

در کنار آن البته، آگاهی و مراجعه برای درمان بیماری‌های مرتبط به سلامت روان هم افزایش یافته‌ است و به‌جز کانابیس، چیزهای تازه‌ دیگری به زندگی آدمی اضافه شده‌اند: مثل رشد استفاده از فضای مجازی یا بازی‌های ویدیویی.

هر کدام از این‌ها نیز می‌توانند بر گسترش ابتلا به بیماری‌های مرتبط به سلامت روان تاثیرگذار باشند.

در این مورد نیز ممنوعیت‌های موجود در دهه‌های اخیر اجازه نداده‌ است تا تحقیق‌های کامل و جامع علمی صورت بگیرد و جواب مشخص‌تری به این سوال بدهند: آیا کانابیس آغازگر یا تشدید‌کننده بیماری‌هایی مانند شیزوفرنیا است یا خیر؟

۳. مصرف مکرر گل بر رشد مغزی نوجوانان تاثیر منفی می‌گذارد

کانادا، اولین کشور صنعتی جهان که در اکتبر سال  ۲۰۱۸ مصرف تفریحی ماریجوانا را قانونی اعلام کرد، حداقل سن خرید این گیاه را به مقررات استانی واگذار کرده است. مناطق مختلف این کشور سنین مختلفی از ۱۹ تا ۲۱ سال را برای خرید آن مجاز دانسته‌اند.

البته وب‌سایت سازمان بهداشت کانادا می‌گوید مصرف مکرر ماریجوانا تا زمان کامل شدن رشد مغز انسان، یعنی تا ۲۵ سالگی، می‌تواند اثراتی بعضا جبران‌ناپذیر بر مغز بگذارد.

طبق برخی تحقیق‌ها، ماریجوانا اگر از سنین پایین و از نوجوانی مکرر مصرف شود، می‌تواند به حافظه‌ کوتاه‌مدت آسیب بزند.

برای همین برخی در کانادا می‌پرسند چرا دولت حداقل سن خرید این گیاه را ۲۵ سالگی نگذاشته است؟

جواب شاید این باشد که فرد بالغ بایستی بتواند انتخاب کند چه می‌خواهد برای تفریح مصرف کند و همین‌ الان هم کانادا یکی از پایین‌ترین سنین شروع مصرف ماریجوانا در جهان را دارد. از اهداف دولت کانادا در قانونی کردن مصرف ماریجوانا می‌شود به دور نگه داشتن نوجوانان از دست قاچاقچی‌ها و باندهایی اشاره کرد که مواد مخدر و گیاهان نشاط‌آوری مثل ماریجوانا یا قارچ جادویی را عرضه می‌کنند.

شاید برای همین باشد که برخی در مقابل گستردگی دسترسی به انواع مخدر و گیاهان نشاط‌آور راه‌حل را در آموزش و صحبت در فضایی امن بین والدین، بزرگ‌ترها و نوجوانان می‌بینند. به زبان ساده‌تر، حقایق ماریجوانا، سلامت روان و خشونت ناشی از آن را به بچه‌هایتان بگویید.

چون اگر ماریجوانا نباشد، سیگار و الکل و ویپ (معروف به سیگار الکترونیکی که با مدل‌های مختلف آن، به‌جز تنباکو، ماریجوانا را هم می‌شود مصرف کرد) به‌رغم قوانین وضع‌شده کنونی، به‌صورت گسترده در دسترس نوجوانان قرار دارد.