گمنامهایی که در سال ۲۰۱۹ جهانی شدند، از گرتا تونبرگ تا سحر خدایاری
در سال ۲۰۱۹ برخی از چهرهها و جریانهایی که در انظار جهانیان چندان شناختهشده نبودند، به لطف توجه رسانهها و محافل عمومی معروف شدند و برخی دیگر همچنان ناشناخته باقی ماندند. اما همه این افراد یا در رویدادهای این سال موثر بودند یا به نماد جنبشی تبدیل شدند.
گرتا تونبرگ، سخنگوی نسل تغییرات اقلیمی
پدیده گرتا تونبرگ، نوجوان سوئدی فعال محیط زیست، هرچند محصول سال ۲۰۱۹ نبود، در این سال به شهرت رسید و وجدان بیدار نسلی شد که بیشترین آسیب را از تغییرات اقلیمی جهان میبینند. او همچنین به سخنگوی کسانی تبدیل شد که از «بیعملی» رهبران جهان برای مقابله با تغییرات اقلیمی ناامید و خشمگیناند.
در اوت سال ۲۰۱۸ بود که گرتا با ترک مدرسه و تحصن مقابل پارلمان سوئد، ابتدا توجه رسانههای سوئدی را به خود جلب کرد و کمکم رسانههای جهان هم به او چشم دوختند.
اما در سال ۲۰۱۹، پیش از برگزاری نشست رهبران جهان درباره تغییرات آبوهوایی در نیویورک در سپتامبر ۲۰۱۹، گرتا تونبرگ با «جمعهها برای آینده»، میلیونها جوان را در سراسر جهان به خیابانها آورد و بیش از پیش به شهرت رسید.
او در نیویورک خطاب به رهبران جهان گفت: «چگونه جرات میکنید؟ شما رویاها و کودکی من را با کلمات تهی خود دزدیدهاید.»
مامور ناشناس سیا، آغازکننده روند استیضاح ترامپ
یک مامور سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) و کارمند پیشین کاخ سفید، که شکایت او باعث شد دموکراتها طرح استیضاح دونالد ترامپ، رییسجمهوری آمریکا، را به جریان بیندازند، از دیگر چهرههای ناشناس سال ۲۰۱۹ بود.
این مامور اطلاعاتی آمریکا، که نامش هرگز فاش نشد، در تابستان سال ۲۰۱۹ افشا کرد که ترامپ در گفتوگویی تلفنی با ولادیمیر زلنسکی، رییسجمهوری اوکراین، از او خواست درباره پسر جو بایدن، رقیب انتخاباتی ترامپ، تحقیق کند.
این مامور اطلاعاتی خودش هرگز متن این گفتوگوی جنجالی را نخوانده بود، اما از طریق چند شاهد که به این متن دسترسی داشتهاند به محتوای آن پی برد و در شکایتش، ترامپ را به «سوءاستفاده از قدرت برای منافع شخصی» متهم کرد.
هشدار و شکایت او، که مدتی بهدلیل دخالت مقامهای بالادستیاش متوقف مانده بود، بالاخره به کنگره آمریکا رسید و به یک سری شهادتها در کنگره منجر شد.
دانشجویان هنگکنگی
دانشجویان هنگکنگی نیز مجموعهای از آدمهای گمنام بودند که توجه رسانههای جهان را در سال ۲۰۱۹ به خود جلب کردند.
آنها با لباسهای سیاهی که به تن کردند و ماسکهای ضد گاز اشکآوری که به صورت زدند، به نماد مبارزه برای رسیدن به دموکراسی تبدیل شدند؛ آن هم در همسایگی چین، کشوری که یکی از بستهترین کشورها از نظر آزادیهای سیاسی و حقوق فردی است.
از زمان استقلال هنگکنگ از بریتانیا در سال ۱۹۹۷ تاکنون، اعتراضهای مسالمتآمیز بسیاری در این کشور کوچک جهان روی داده است، اما اعتراضهای سال ۲۰۱۹ هنگکنگ از نظر پیوستگی و بازتاب جهانی بیهمتا بود.
این اعتراضها در ژوئن ۲۰۱۹، در اعتراض به لایحه دولت برای استرداد متهمان به چین، آغاز شد، اما عقبنشینی دولت از تصویب این لایحه دانشجویان هنگکنگی را از خیابانها عقب نراند و تا پایان سال ۲۰۱۹ هم این اعتراضها به پایان نرسید.
در میان خیل عظیم دانشجویان گمنام هنگکنگی، جاشوا وانگ، فعال دانشجویی، از همه معروفتر است.
خوان گوایدو، مردی که حکومت مادورو را بیثبات کرد
در ۲۳ ژانویه ۲۰۱۹، چند روز پس از آن که خوان گوایدو ریاست پارلمان ونزوئلا را به دست گرفت، این سیاستمدار ۳۶ ساله، که برای جهانیان نامی آشنا نبود، با «نامشروع» خواندن انتخاب مجدد نیکلاس مادورو به ریاست جمهوری این کشور، خود را رییسجمهوری موقت ونزوئلا نامید.
خوان گوایدو در جبهه مخالفان حکومت ونزوئلا، که اصلیترین رهبرانش در سالهای اخیر زندانی یا تبعید شدند یا گوشه عزلت گزیدند، امید دمید.
خیلی زود، پنجاه کشور از جمله آمریکا خوان گوایدو را بهعنوان رییسجمهوری موقت ونزوئلا به رسمیت شناختند. در حالی که ونزوئلا دچار بحران عمیق اقتصادی است، خوان گوایدو تلاش کرد مادورو را از قدرت کنار بزند. اما موفق به این کار نشد و دستگاه قضایی ونزوئلا، که بازوی سرکوب مادورو به شمار میرود، علیه او پرونده قضایی باز کرد.
آلاء صلاح، زنی که به نماد اعتراضهای سودان تبدیل شد
آلاء صلاح، زنی سفیدپوش که روی سقف ماشینی ایستاد، تبدیل شد به صدای زنان سودانی و نماد اعتراضها در این کشور در سال ۲۰۱۹ که به حکومت عمر البشیر پایان داد.
در تصویری که از او در رسانهها منتشر شد و این زن ۲۲ ساله را به شهرت رساند، او یک انگشت دست راستش را به سوی آسمان نشانه رفته و معترضان را گرد خود جمع کرده است.
با وجود تهدیدهایی که شد، این زن دست از اعتراض نشست و از ماه آوریل ۲۰۱۸ خود را وقف مبارزه برای احقاق حقوق زنان سودانی کرد.
کارولا راکیته، ناخدای پناهجویان
کارولا راکیته ۳۱ ساله بود که عهدهدار مسئولیت کشتی «سیـواچ۳» شد و در ژوئن ۲۰۱۹، با شکستن محاصره ایتالیا، این کشتی را با ۴۳ پناهجویی که از آبهای مدیترانه نجات داده بود به جزیره لامپدوسا رساند و بدون مجوز در سواحل این جزیره لنگر انداخت.
کشتی سیـواچ۳ متعلق است به انجمن غیردولتی آلمانی سیـواچ که در زمینه نجات پناهجویان در دریای مدیترانه فعالیت میکند.
جسارت این کاپیتان آلمانی خشم مقامهای ایتالیایی را برانگیخت و ماتئو سالوینی، وزیر کشور راستگرای ایتالیا، او را یک «جنایتکار» و کار او را «اقدامی جنگی» توصیف کرد.
کارولا راکیته بهمحض ورود، از سوی پلیس ایتالیا بازداشت و سپس، از خاک این کشور اخراج شد. او همچنان تحت پیگرد قضایی قرار دارد.
کیتی بومن، عکاس اولین تصویر از سیاهچاله
کیتی بومن، پژوهشگر آمریکایی ۳۰ ساله، بهدلیل نقشی که در پروژه ثبت اولین تصویر از سیاهچاله ایفا کرد، یکی از «گمنامهای مشهور» سال ۲۰۱۹ شد.
او بانی اصلی الگوریتمی بود که دادههای دریافتی از تلسکوپها را به تصویری که بعدا در آوریل ۲۰۱۹ در رسانهها منتشر شد، تبدیل کرد.
کیتی بومن آن زمان مشغول گذراندن دوره فوقدکترا در مرکز اخترفیزیک هارواردـاسمیتسونین بود. این پژوهشگر اکنون استادیار موسسه فناوری کالیفرنیا در لسآنجلس است.
مونترو هیل، خالق «جاده قدیمی شهر»
مونترو هیل، که بیشتر به نام لیل ناز اکس شناخته میشود، یک رپر آمریکایی است.
او که دانشگاه را رها کرده بود و در یک رستوران کار میکرد، به لطف ترانه «جاده قدیمی شهر»، در سال ۲۰۱۹ به شهرت رسید و میلیونر شد.
این ترانه در صدر جدول «۱۰۰ آهنگ داغ بیلبورد» نشست و ویدیوی آن در یوتیوب نیز بیش از ۴۱۱ میلیون بازدیدکننده داشت.
او ریتم اصلی این ترانه را از یک آهنگساز هلندی به قیمت ۳۰ دلار خریده بود.
سحر خدایاری، دختر آبی
سحر خدایاری دختر فوتبالدوست گمنامی بود که پس از مرگش در جهان شناخته شد.
او که هوادار تیم فوتبال استقلال تهران بود بهخاطر تلاش برای ورود به ورزشگاه آزادی بازداشت و به شش ماه زندان محکوم شد. اما یک هفته پس از آنکه مقابل دادگاه انقلاب تهران دست به خودسوزی اعتراضی زد، در بیمارستان مطهری تهران درگذشت.
درگذشت این دختر فوتبالدوست ایرانی بازتاب گستردهای در جهان داشت. فدراسیون بینالمللی فوتبال (فیفا) به ایران اینترنشنال اعلام کرد «از این تراژدی آگاه و عمیقا متاسف است».
مرگ سحر خدایاری همچنین موجی از واکنشها را میان بازیکنان ایرانی برانگیخت. آندرانیک تیموریان، کاپیتان سابق تیم ملی فوتبال، با بیان اینکه در آینده روزی میرسد که یکی از ورزشگاههای بزرگ تهران به نام «سحر» خواهد شد، نوشت: «نسل بعد بە یاد خواهند آورد برای رسیدن بە بدیهیترین حقوق انسانیمان، چە مسیر سختی را پشت سر گذاشتەایم.»