مهاجمی که سه نفر را در کلیسای نوتردام شهر نیس فرانسه به قتل رساند جوانی است ۲۱ ساله به نام ابراهیم بن محمد الصالح العیساوی و اهل تونس. او پس از حمله خونین صبح پنج‌شنبه ۲۹ اکتبر در جنوب فرانسه که در جریان آن یک زن را سر برید و دو نفر دیگر را با ضربات چاقو کشت، به ضرب گلوله پلیس مجروح و به بیمارستان منتقل شد.

ساعاتی پس از حمله، وزارت خارجه تونس در بیانیه‌ای، «حمله تروریستی در نیس»‌ را قاطعانه محکوم و با دولت و مردم فرانسه ابراز همدردی کرد.

دادستان عمومی دایره مبارزه با تروریسم تونس نیز از شروع عملیات تحقیق و تفحص درباره العیساوی خبر داد. به گزارش رسانه‌های تونس، بخشی از تحقیق در مورد گروهی به نام «انصار المهدی» در جنوب کشور است که در فیس‌بوک، مسئولیت حمله نیس را بر عهده گرفته است.

العیساوی ۲۰ سپتامبر ‌وارد جزیره لامپدوزای ایتالیا شد و پس از قرنطینه ۱۴ روزه در یکی از کشتی‌هایی که ایتالیا برای مهاجران غیرقانونی در دوران بحران کرونا در نظر گرفته بود، مجوز ترک ایتالیا را دریافت کرد و در ۹ اکتبر وارد خاک ایتالیا شد و سپس خود را به پاریس رساند.

بنا بر اعلام پلیس فرانسه، العیساوی هنگام بازداشت، اوراق شناسایی نداشت اما برگه صلیب سرخ ایتالیا همراهش بود که در آن نام و مشخصاتش قید شده بود. به گفته مسئولان اداره مهاجرت ایتالیا او به احتمال زیاد با یکی از قایق‌های کوچک مهاجران به لامپدوزا رسیده است. برادر العیساوی این مساله را در گفت‌وگو با تلویزیون العربیه تایید کرد و گفت برادرش به‌صورت غیرقانونی خود را از بندر صفاقس در سواحل شرقی تونس به ایتالیا رسانده بود.

شمار بالای مهاجران غیرقانونی از تونس به ایتالیا روند بازگرداندن آنها به کشورشان را کند کرده است، به‌خصوص در چند ماه اخیر و با پروتکل‌های بهداشتی برای مهار شیوع کرونا. از این رو، ایتالیا معمولا برای تونسی‌ها «مجوز خروج» صادر می‌کند که به آنها مهلتی هفت روزه می‌دهد که ایتالیا را ترک کنند و به کشورشان، که از نظر مقررات پناهندگی «سرزمین امن»‌ به شمار می‌رود، بازگردند.

العیساوی به‌جای بازگشت، مانند بسیاری از مهاجران تونسی که فرانسوی زبان دومشان است، در نیمه اول اکتبر وارد خاک فرانسه شد. مادر او در مصاحبه‌ با رسانه‌ها گفت در تماسی که ابراهیم از فرانسه گرفته به فرزندش گفته بود: «تو که نه زبان می‌دانی و نه کسی را می‌شناسی، ای کاش در ایتالیا مانده بودی.» او در تونس مکانیک بود و مدتی در پمپ بنزین کار کرده بود و در فرانسه تقاضای پناهندگی سیاسی نکرده بود.

لامپدوزا دروازه اروپا

لامپدوزا ‌‌دروازه ورود بیشتر مهاجران غیرقانونی است که از شمال آفریقا، به‌ویژه از لیبی و تونس، تلاش می‌کنند به اروپا برسند. این جزیره کوچک ‌استان سیسیلی ایتالیا در دریای مدیترانه فقط ۱۳۰ کیلومتر با ساحل تونس فاصله دارد و سوار شدن به یکی از قایق‌های همواره حاضر و سفر شبانه به اروپای ثروتمند، وسوسه جوانان تونسی ساکن بنادر شرقی است.    

ایتالیا اعلام کرده است که در سال جاری، شمار مهاجرانی که با قایق و از دریای مدیترانه، بیشتر از طریق جزیره لامپدوزا، وارد این کشور می‌شوند ۵۰ درصد افزایش داشته است. یکی از دلایل این مساله می‌تواند وخامت وضعیت اقتصادی تونس باشد.

در سال ۲۰۲۰، بیش از ۱۵ هزار مهاجر غیرقانونی وارد ایتالیا شده‌اند که یک‌سوم از آنها تونسی‌ و بقیه ‌اتباع کشورهای جنوب صحرای آفریقا هستند که در سودای رفتن به اروپا خود را به تونس یا لیبی می‌رسانند.

ایتالیا در ژوییه امسال، پس از مواجهه با موج مهاجران، تونس را برای جلوگیری از این جریان تحت فشار گذاشت و وزیر خارجه ایتالیا مذاکره برای تخصیص بودجه ۶/۵ میلیون یورویی به تونس را تا زمانی که این کشور به جلوگیری از موج مهاجران تعهد نشان نداده، به تاخیر انداخت.

بی‌ثباتی سیاسی و اقتصادی و بی‌کاری از انگیزه‌های اصلی جوانان تونسی برای پیش گرفتن یک مسیر دریایی پرخطر و نامعلوم است. اگر به مقصد برسند هم احتمال این‌که ایتالیا طبق قرار با تونس آنها را به کشورشان بازگرداند بسیار بالاست.

هفته گذشته، دست‌کم ۱۱ مهاجر غیرقانونی در اثر غرق شدن قایقشان در آب‌های نزدیک صفاقس گم شدند. شمار مهاجرانی که در اثر غرق شدن قایق‌های غیراستاندارد در مدیترانه جان می‌بازند به‌قدری زیاد است و مکرر اتفاق می‌افتد که حتی به تیتر خبرها نیز نمی‌رسند. ‌

گرایش به اسلام افراطی در قیروان

ابراهیم العیساوی، مهاجم کلیسای نوتردام نیس، اهل شهر بو‌حجله در استان قیروان در شمال تونس است.

نیس در سال ۲۰۱۶ نیز صحنه حمله تروریستی دیگری بود که در آن مهاجم ۳۱ ساله تونسی‌تباری که ۱۱ سال قبل به فرانسه مهاجرت کرده بود با کامیون جمعیت حاضر در مراسم جشن روز ملی فرانسه را زیر گرفت و ۸۴ نفر را کشت.

مهاجم بازار کریسمس برلین در زمستان ۲۰۱۶ نیز پناهجویی تونسی و اهل قیروان بود که با راندن کامیون میان جمعیت، ۱۲ نفر را کشت.

مهاجم دیگری که در تابستان ۲۰۱۵ به هتل گردشگران اروپایی در شهر ساحلی سوس حمله کرد و ۳۹ نفر را به ضرب گلوله کشت دانشجوی مهندسی در قیروان بود و آنجا گرایش‌های افراطی پیدا کرده بود. در آن زمان گروه اسلام‌گرای داعش مسئولیت حمله به سوس را بر عهده گرفت.

در مارس ۲۰۱۵، دو مهاجم تونسی عضو القاعده در حمله به موزه باردو شهر تونس، ۲۳ نفر از جمله ۲۰ گردشگر خارجی را کشتند. برنامه‌ریز این حمله فردی الجزایری و عضو «القاعده در مغرب اسلامی»‌ بود که شاخه القاعده در شمال آفریقا به شمار می‌رود.

قیروان قدیمی‌ترین پایگاه اعراب مسلمان در شمال آفریقا است که سلسله بنی‌امیه آن را در سال ۶۷۰ میلادی بنا کرد و در دوران خلیفه‌گری معاویه اول به مرکز مهم روحانیت سنی و فراگیری قرآن تبدیل شد. قیروان همچنین مقر نظامی خلافت امویان ‌و نقطه گسترش اسلام در شمال آفریقا بود. شاید بی‌دلیل نبود که اندکی پس از سقوط دولت زین‌العابدین بن‌علی در بهار عربی، سلفی‌های جهادی مدتی کوتاه این شهر را مرکز خلافت اسلامی اعلام کردند.

هرچند در این سال‌ها پلیس تونس در کشف توطئه‌های خرابکارانه مهارت بیشتری پیدا کرده، تداوم حملات کوچک‌تر حاکی از آن است که تهدید ریشه‌کن نشده است.

شمار زیادی از اعضای خارجی داعش تونسی‌ بودند که بسیاری از آنها در سوریه و عراق کشته شدند و برخی به کشور برگشتند و زندانی شدند. همچنین هسته‌ای از القاعده نیز در کوهستان‌های جنگلی و صعب‌العبور مرز شمالی تونس و الجزایر مخفی شده‌اند.