نقش باکتریهای روده در مقابله با استرس
براساس یک پژوهش جدید، واکنش ما به موقعیتهای ترسناک و استرسزا ممکن است با کیفیت باکتریهای رودهای، معروف به ریزسازوارگان همزیست روده (gut microbiota) ارتباط داشته باشد. شاید این پژوهش در نهایت با ارائه راهکاری عملی، به درمان اختلال استرس پس از ضربه (PTSD) کمک کند.
در این پژوهش که نتایج آن ۲۳ اکتبر در نشریه نیچر (Nature) منتشر شده است، موشها با هر شوک الکتریکی، زنگ خاصی را میشنیدند، درست مثل ما که با صدای زنگ دریافت پیغام جدید، سراغ تلفن همراه خود میرویم. دو گروه از موشها یاد گرفتند که بین شوک الکتریکی و صدای زنگ ارتباط برقرار کنند: موشهای گروه کنترل که فقط بخشی از آزمایش بودند و موشهایی که به آنها آنتیبیوتیک داده شده بود تا تعداد باکتریهای رودهای آنها کاهش یابد.
سپس، پژوهشگران بدون ایجاد شوک الکتریکی، زنگ را به صدا درآوردند. موشهایی که باکتری رودهای نداشتند، همانند موشهایی که در محیط استریل پرورش یافته بودند و بنابراین رودهشان بدون باکتری بود، پس از شنیدن صدای زنگ، دیرتر از حالت ترس خارج شدند. موشهای گروه کنترل خود را سریعتر با این تغییر وفق دادند.
بر اساس نتایج این پژوهش، تغییر در ترکیب باکتریهای رودهای میتواند در بسیاری از فرایندهای اندامهای داخلی پستانداران، از جمله رشد، سوختوساز و کارکرد سلولهای ایمنی بدن، اثرگذار باشد. بنابراین، هرگونه دگرگونی در این باکتریها به تغییر رفتار میزبان منجر میشود، مانند فعالیت اجتماعی، استرس، واکنشهای اضطرابی که با اختلالهای روانیـعصبی گوناگون ارتباط دارند.
پژوهشگران دریافتند که مایع مغزی موشهایی که در غلبه بر واکنش شرطی مشکل داشتند حاوی میزان کمتری از چهار ماده ناشی از سوختوساز باکتریهای رودهای بود. بررسیها نشان میدهد که دو ماده از این چهار ماده، با بیماریهای اوتیسم و اسکیزوفرنی در انسان ارتباط دارند.
ارتباط بین روده و مغز از طریق محور رودهـمغز است، یعنی ارتباط بین مراکز احساسی و شناختی مغز و عملکرد روده. در ضمن، از طریق همین محور است که سیستم عصبی خودکار غدد درونریز و ایمنی بدن، با یکدیگر «صحبت» میکنند.
هرچند هنوز شواهد قطعی پیدا نشده است، این پژوهش نشان میدهد باکتریهای رودهای با اختلالهای روانیـعصبی در ارتباطند. باکتریهای روده شاید به تنظیم فرایندهایی مانند مصرف مواد شیمیایی مغز، مثل دوپامین، کمک کنند. پژوهشهای بیشتر در مورد چگونگی همکاری مغز و روده میتواند به روشهای درمانی جدید منجر شود.
روده ناسالم ممکن است خود را به شکل عارضههایی مانند اسهال یا سوزش معده نشان دهد. تغییر وزن ناخواسته نیز ممکن است نشانه جذب ضعیف مواد غذایی باشد. خستگی مداوم، التهاب پوستی و رودل کردن نیز میتواند از نشانههای دیگر این اختلال باشد.
پژوهشگران دانشکده پزشکی جانز هاپکینز (Johns Hopkins Medicine) معتقدند حفظ سلامت رودهها یکی از مهمترین عوامل سلامت عمومی بدن است. یکی از راههای پیشنهادی برای حفظ سلامتی رودهها مصرف فیبر کافی است، یعنی داشتن برنامه غذایی سرشار از سبزی و میوه. علاوه بر غذاهای حاوی پروبیوتیک (باکتریها و مخمرهای مفید برای بدن) مثل ماست و کفیر، مصرف مواد غذایی ترشیشده و تخمیرشده نیز توصیه میشود.