دانشمندان با مقایسه نمونه‌های چربی انسان و سایر نخستینیان (راسته‌ای از پستانداران که شامل میمون‌ها و انسان می‌شود) دریافته‌اند تغییراتی که در دی‌‌ان‌‌ای انسان رخ داده‌ در چگونگی عملکرد چربی در بدن انسان تاثیرگذار بوده است.

بدن برای ذخیره انرژی و محافظت از بافت‌های حیاتی به چربی نیاز دارد. چربی همچنین به بدن کمک می‌کند تا مواد غذایی جذب و هورمون‌های مهم تولید شوند. چربی‌های غذایی شامل چربی‌های اشباع، چربی‌های ترانس و چربی‌های غیراشباع دوگانه و چندگانه هستند که هرکدام ویژگی‌های منحصر به فرد خود را دارند.

ما باید از مصرف چربی اشباع و ترانس اجتناب کنیم یا لااقل در خوردن آن‌ها زیاده‌روی نکنیم چرا که این چربی‌ها لیپوپروتئین کم‌چگال (LDL)، یا همان کلسترول بد را در بدن افزایش می‌دهند. ولی چربی‌های غیراشباع دوگانه و چندگانه موجب کاهش کلسترول بد می‌شوند.

تری‌گلیسریدها معمول‌ترین چربی بدن هستند. این چربی انرژی اضافه مواد غذایی را در خود ذخیره می‌کند. هنگام هضم غذا، بدن این چربی‌ را تجزیه و آن‌ها را از طریق جریان خود به سلول‌ها منتقل می‌کند. قسمتی از این چربی در بدن به انرژی تبدیل می‌شود و بقیه آن داخل سلول‌ها می‌ماند.

سوخت‌و‌ساز چربی، عاملی حیاتی در زنده ماندن انسان است و هر اختلالی در این روند، ممکن است به چاقی مفرط، دیابت یا بیماری‌های قلبی بیانجامد. بیماری‌های قلبی اولین عامل مرگ انسان در سراسر جهان هستند. آمار سازمان جهانی بهداشت (WHO) نشان می‌دهد که در سال ۲۰۱۶، حدود ۱۸ میلیون نفر در جهان بر اثر این بیماری درگذشته‌اند.

چه شد که انسان در راسته‌ پستانداران دارای چربی قرار گرفت؟

عادت‌های غذایی مدرن و نبود فعالیت‌های بدنی، به شیوع چاقی مفرط کمک می‌کنند؛ ولی تحقیقات جدید، نقش تکامل را نیز در افزایش چربی بدن پررنگ می‌کند.

دانشمندان دریافته‌اند تغییراتی که در نحوه فشردگی دی‌ان‌ای سلول‌های چربی رخ داده‌ موجب شده است که قابلیت بدن در تبدیل چربی بد به چربی خوب کاهش یابد.

دکتر سوین لنز و گروه تحقیقاتی او از دانشگاه دوک در کارولینای شمالی با به‌کارگیری یک تکنیک جدید، نمونه‌های چربی انسان را با نمونه‌های چربی شامپانزه‌ها و سایر نخستینیان مقایسه کرده و دریافته‌اند که رفتار دی‌ان‌ای سلول‌های چربی در گونه‌های مختلف متفاوت است.

یافته‌های آن‌ها نشان می‌دهد بدن انسان چیزی حدود ۱۴ تا ۳۱ درصد چربی دارد در حالی که  بدن سایر نخستینیان کمتر از ۹ درصد چربی دارد. تراکم دی‌ان‌ای در بدن انسان بیشتر است و به همین دلیل دسترسی به ژن‌هایی که در سوخت و ساز چربی دخالت می‌کنند نیز کمتر می‌شود.

تعداد ناحیه‌هایی که در بدن شامپانزه‌ها و «ماکاک‌ها» دسترسی راحت‌تری به دی‌ان‌ای دارند و بنابراین راحت وارد سوخت‌وساز چربی می‌شوند، ۷۸۰ ناحیه بیشتر از بدن انسان است.

همه چربی‌ها یکسان نیستند

دکتر سوین لنز می‌گوید که بیشتر چربی بدن از «چربی سفید ذخیره‌کننده کالری» تشکیل شده است. این نوع چربی اغلب در شکم و اطراف کمر جمع می‌شود. نوع دیگری از سلول‌های چربی هم هست که به آن‌ها چربی قهوه‌ای گفته می‌شود و در سوختن کالری به بدن ما کمک می‌کنند.

نتایج این پژوهش نشان می‌دهد یکی از دلایلی که بدن انسان چربی بیشتری در خود ذخیره می‌کند این است که ناحیه‌هایی که دی‌ان‌ای باید در تبدیل چربی سفید به چربی قهوه‌ای کمک کند، آنقدر فشرده‌ و متراکم هستند که عملا امکان این تغییر میسر نمی‌شود.

دکتر سوین معتقد است که هنوز هم این امکان وجود دارد که بتوانیم چربی قهوه‌ای بدن را به‌صورت محدود، با استفاده از تکنیک‌هایی مثل در معرض سرما قرار دادن افراد، فعال کنیم، ولی این کار نیاز به کار و زمان دارد.

این گروه تحقیقاتی معتقد است که نیاز انسان‌های اولیه به ذخیره چربی صرفا به‌منظور محافظت از بافت‌های حیاتی و گرم‌کردن نبوده؛ بلکه شاید آن‌ها برای مغز در حال رشد خود نیز به ذخیره چربی نیاز داشتند. در واقع مغز انسان در طول تکامل، سه برابر بزرگتر شده است و اکنون بیش از هر عضو دیگر بدن به انرژی نیاز دارد.

دانشمندان می‌خواهند بدانند اگر بدن را وادار کنیم تا چربی سفید را به چربی قهوه‌ای تبدیل کند، آیا می‌توان چاقی مفرط را کاهش داد یا خیر؛ ولی برای رسیدن به این مرحله هنوز راه زیادی وجود دارد.

دکتر سوین لنز این‌گونه نتیجه‌گیری می‌کند: «شاید بتوانیم ژن‌هایی پیدا کنیم که در صورت لزوم آن‌ها را روشن یا خاموش کنیم ولی هنوز برای رسیدن به ‌آن مرحله راه زیادی در پیش داریم.»