سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه، روز دوشنبه، ۱۱ شهریورماه، در نشست خبری مشترک با محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران، در مسکو گفت: « ایران از پیشنهاد روسیه برای امنیت خلیج فارس استقبال کرده است»؛ موضوعی که تحقق آن را همسو با مذاکرات اخیر حسین خانزادی، فرمانده نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران، در روسیه و صحبت‌های جداگانه او در مورد «انعقاد یک قرارداد نظامی محرمانه» بین ایران و همسایه شمالی و تاکیدش بر اینکه «برای نخستین بار است که چنین توافقی بین دو کشور صورت می‌گیرد»، می‌توان به شکل گرفتن تحول ژئوپلیتیکی با اهمیتی در منطقه خلیج فارس تعبیر کرد. 

حسین خانزادی به‌منظور پرداختن به نحوه «همکاری‌های بی‌سابقه و محرمانه با روسیه» که مرحله نخست آن قرار است طی چند هفته آینده در دهانه تنگه هرمز به اجرا گذاشته شود، در اواخر ماه ژوئیه (اوایل مرداد ۹۸)  به روسیه سفر کرده بود.

طبق برنامه‌ای که پیشتر از سوی مسئولان جمهوری اسلامی منتشر و سپس در آن تغییراتی داده شد، قرار است طی چند هفته آینده یک رزمایش دریایی دو جانبه از سوی نیروی دریایی روسیه و چند شناور نظامی ایران در آب‌های مجاور با تنگه هرمز در آب‌های اقیانوس هند برگزار شود.

بنا بر اطلاعاتی که طی دو ماه گذشته از سوی چند منبع خارجی انتشار یافته، قرار است واحدهایی از نیروی دریایی روسیه پس از پایان مانور مشترک با نیروی دریایی ایران در بندر چابهار و در آب‌های مجاور با اقیانوس هند، به بهانه عرضه خدمات فنی و همکاری‌های آموزشی مستقر شوند.

در مرحله بعدی همکاری‌های نظامی دو کشور، قرار است واحدهایی از نیروی دریایی روسیه به بهانه بازدید به بندر عباس رفته و پس از آن در بندر بوشهر و عمق آب‌های خلیج‌فارس مستقر شوند.

مرحله نهایی طرح روسیه برای ماندگاری در بنادر ایرانی خلیج‌فارس استفاده از پایگاه هوایی بوشهر و استقرار هواپیماهای نظامی آن کشور به‌منظور پشتیبانی و دفاع از واحدهای دریایی پهلو گرفته در بوشهر و بندر چابهار است.

معمولا بعد از استقرار نیروهای خارجی در پایگاه دریایی یک کشور، پایگاه هوایی نیز از سوی کشور میزبان در اختیار کشور مهمان قرار داده می‌گیرد، چنانکه روسیه بعد از تجدید قرارداد استفاده ۴۰ ساله از پایگاه دریایی «طرطوس» در سوریه، پایگاه هوایی «حمیمیم» را که در فاصله کوتاهی از طرطوس قرار دارد، تجهیز کرد و اینک برای دفاع از این پایگاه هوایی، سامانه دفاع موشکی موسوم به اس۴۰۰ نیز در آن نصب و حضور خود را در منطقه مدیترانه تثبیت کرده است.

آمریکا نیز برای حفاظت از پایگاه دریایی خود در بحرین که محل استقرار ناوگان پنجم آن کشور در آب‌های خلیج‌فارس است، علاوه بر استفاده از خدمات پایگاه‌های هوایی در عربستان و کویت، در جنوب غربی دوحه، پایتخت قطر دارای یک پایگاه هوایی فوق پیشرفته (پایگاه العدید) مجهز به هواپیماهای اف۳۵ و اف۲۲ است و به تازگی چهار فروند هواپیمای بمب‌افکن سنگین نوع بی۵۲ نیز به تجهیزات نظامی پایگاه یاد شده افزوده است.

روسیه از ۴۰۰ سال پیش تاکنون در سودای دست یافتن به آب‌های خلیج‌فارس بوده و اوج گرفتن تنش بین آمریکا و ایران و افزایش وابستگی‌های جمهوری اسلامی اینک فرصتی طلایی برای تحقق این هدف تاریخی رهبران کرملین به بهای نقض استقلال ایران فراهم آورده است.

روسیه پیشتر با نقض حاکمیت ایران، روز هفتم اکتبر از عرشه چهار کشتی جنگی خود که به آب‌های مجاور خاک ایران در آب‌های خزر فرستاده بود، ۲۶ موشک کروز به خاک سوریه شلیک کرده که دست‌کم چهار فروند از آن‌ها در خاک ایران سقوط کردند.

روس‌ها همچنین در دسامبر ۲۰۱۲ و اوج تنش‌های ایران و آمریکا یک ناوشکن را به خلیج‌فارس فرستادند و ناو یاد شده برای مدتی در آب‌های ایران باقی ماند.

در آوریل ۲۰۱۳ نیز روسیه دو فروند ناوشکن دیگر را راهی آب‌های خلیج‌فارس کرد و ناوهای یاد شده بعد از پهلو گرفتن در بندر عباس مدتی در آن منطقه باقی ماندند.

همچنین در ژوئیه ۲۰۱۸ و بعد از پایان یک رزمایش مشترک هند و روسیه در آب‌های اقیانوس هند، تعدادی از ناوهای روسی و هندی در بندر عباس پهلو گرفتند و وب‌سایت مشرق‌نیوز، متعلق به سپاه پاسداران این اقدام را در راستای ارتقاء ظرفیت‌های فنی نیروی دریایی ایران معرفی کرد.

بندر چابهار قرار است از سوی هند توسعه یابد و بخشی از ظرفیت‌های آن به خدمات نظامی دریایی اختصاص یابد.

اگرچه اصل ۱۴۶ قانون اساسی جمهوری اسلامی واگذاری پایگاه نظامی به کشورهای خارجی را تحت هر نام منع می‌کند، اصل ۱۷۶ همان قانون «به‌منظور تامین منافع ملی و پاسداری ‌از انقلاب اسلامی» دست شورای عالی امنیت ملی رژیم را در واگذاری پایگاه نظامی به قدرت‌های خارجی و با یک عنوان دیگر تا حدودی باز می‌گذارد.

جمهوری اسلامی ایران ایجاد ائتلاف دریایی مورد نظر آمریکا در منطقه خلیج‌فارس را خطری علیه موجودیت خود تلقی می‌کند و تکیه فزاینده به روسیه اینک تهران را در وضعیتی قرار داده که علی‌رغم انکار ظاهری و تغییر نام کاربری، واگذاری پایگاه دریایی (در بوشهر و چابهار) را به حامی شمالی، به قیمت نقض قانون اساسی خود و در تضاد با حاکمیت و منافع ملی ایران، اجتناب‌ناپذیر می‌بیند.