محمد جواد لاریجانی دبیر ستاد حقوق بشر قوه قضائیه و رئیس پژوهشگاه دانش‌های بنیادی سخنان اخیر حسن روحانی درباره «علم دینی» را شبیه یک شوخی دانسته و گفت:« جمهوری اسلامی در زمینه علوم انسانی آسیب‌پذیر است».

به  گزارش تسنیم در روزهای گذشته، محمدجواد لاریجانی در گفت‌و‌گویی با این خبرگزاری اظهار داشت: «فکر کنم ایشان [در مورد علم دینی] قصد شوخی با کسی را داشت چراکه بعید است ایشان چنین مطالبی را به صورت جدی گفته باشد».

در علوم انسانی دچار خشکسالی هستیم

لاریجانی در بخش دیگری از این گفت‌وگو پیشرفت‌های ایران در زمینه علوم طبیعی را قابل توجه دانسته اما گفته در زمینه علوم انسانی ایران عقب‌افتاده است: «در داخل کشور، در علوم مادی، توفیقات بسیار خوبی داریم و دانشگاه‌ها و مراکز پیشرفته‌ای داریم اما در علوم انسانی بسیار عقب افتاده هستیم. یعنی داشته‌های ما در این دو عرصه قابل مقایسه نیست».

وی همچنین خاطر نشان کرده است،‌ «دانشمندان و محققان ما هرساله از بین چندین هزار مقاله‌ای که در علوم مادی چاپ می‌شود، ۱۰۰ مقاله و مطلب مهم دارند که قابل توجه دانشمندان دنیا قرار می‌گیرد. اما در علوم انسانی اینگونه نیست. البته نمی‌خواهم عالمان خود در این رشته‌ها را تحقیر کنم اما می‌خواهم بگویم که ضعیف هستیم و وضعیت‌مان در علوم انسانی با علوم مادی اصلا قابل مقایسه نیست».

او تاکید کرده در ایران حوزه‌های علوم انسانی به مکان‌هایی تبدیل شده‌اند که بیشتر مشغول کارهای «تبلیغاتی سیاسی» هستند: «اگر یک جامعه‌شناس یا یک عالِم علوم سیاسی برای ما اندرزنامه سیاسی بنویسد که برای موفق شدن باید در بغل آمریکا بنشینیم، این یک علم نیست. این یک توصیه سیاسی است».

او جامعه‌شناسانی را که ریشه‌های ناآرامی‌های اخیر را نبود آزادی اجتماعی در ایران دانسته‌اند نقد کرده و گفته: «در ناآرامی‌های اخیر نیز بلافاصله همان چیزی که دوست می‌داشتند، عنوان کردند. می‌گویند: چون نمی‌گذارید جوانان در کنسرت‌ها راحت و خوشحال باشند... انگارجاهای خوشحالی فقط استادیوم ورزشی و کنسرت و عربده‌کشی در خیابان است. این که علم نیست».

لاریجانی نتیجه گرفته که در علوم انسانی در ایران در خشکسالی «خیلی وسیعی» به سر می‌بریم و «نظام» در این زمینه آسیب‌پذیری دارد، چون از تابلوی علمی بودن استفاده می‌کنند و «به حرفهایی [غلط] که دوست دارند، برچسب علم اضافه می‌کنند».

برجام منطقه ممنوعه را وارد علوم کرد

جواد لاریجانی در بخش دیگری از این گفت‌وگو مدعی شده برجام موجب شد جمهوری اسلامی برای اولین بار «منطقه ممنوعه» را در بخش علوم قبول کند: «یکی از اشکالات مهم من به «برجام» این است که ما برای اولین بار «منطقه ممنوعه» را در بخش علوم قبول کردیم. یعنی برای ما خط کشیدید و گفتند نباید در بحث آب سنگین یا فلان درصد غنی سازی و .... وارد شوید».

وی توضیح داده: «اکنون می‌گویند که بُرد موشک‌های شما نباید از ۱۰۰ کیلومتر بیشتر شود؛ این یک منطقه ممنوعه جدید است. به زودی هم می‌گویند شما نباید لیزری با قوت بالاتر از این حد تولید کنید. چون اگر تولید کنید، ممکن است یک ماهواره را کور کنید. ….خواسته‌های این چنینی هیچ گاه تمامی ندارند. چیزی که ما پذیرفتیم، اگر ادامه پیدا کند چیزی جز ذلت برای ما ندارد».

لاریجانی با تاکید بر اینکه در علم و تکنولوژی باید سیاست داشته باشیم گفته است: «فرض کنید آمریکایی‌ها قصد دارند سیستم موشکی و برد موشک‌های خود را ارتقا دهند. برای این موضوع باید ساختار ایرودینامیک آن را اصلاح کنند تا موشک با ممانعت کمتر جَو جلو برود و همچنین باید روی سوخت موشک کار کنند. آنها یک گروه کارشناسی دارند که این خواسته‌ها را به ۲۰۰ سوال تقسیم می‌کنند و این سوالات را به دانشگاهیان می‌دهند. هر کدام از دانشگاه‌ها بدون اینکه دقیقاً بدانند این موضوعات به چه دردی می‌خورد، به آنها پاسخ می‌دهند. پس از جمع‌آوری پاسخ سوالات، به نتیجه مطلوب خود یعنی افزایش برد موشک می‌رسند».

او ادامه داده «این روشی است که CIA هم از آن استفاده می‌کرد. مثلاً یک حوزه مهمی از مهندسی به نام منطق فازی (fuzzy logic) وجود دارد که در هوش مصنوعی به کار می رود. یکی از کاربردهای آن در سیستم‌های جاسوسی است البته امروزه کاربردهای دیگری در حوزه‌های مختلف نظیر بیماری‌ها و ترافیک هم دارد. وقتی آنها به این فناوری نیاز پیدا کردند، نیازهای خود را به محققان گفتند. خیلی از محققان وقتی فهمیدند که این تحقیقات به CIA وصل می‌شود، از پروژه خارج شدند اما در کل، خود این پروژه اینگونه تقسیم شده بود».

لاریجانی با نقد دولت روحانی توصیه کرده وقتی می‌خواهید یک معضل مثل ریزگردها را به صورت علمی حل کنید، نمی‌توانید بگویید «ای دانشگاهیان بیایید با معضل ریزگرد مقابله کنید»، «باید کارشناسان محیط زیست اشکالات پایه‌ای را مشخص کنند و این مشکلات پایه‌ای را در اختیار محققان بدهند. محققان هم با روش‌های علمی و با استفاده از علم روز می‌توانند راه حل مناسبی ارائه دهند».

بخش زیادی از این گفت‌وگو به تشریح دیدگاه‌های رهبر ایران در مورد سیاست‌گذاری علمی اختصاص داشت.