مجلس خبرگان رهبری نقش مردم را در مشروعیت حکومت مردود دانست
مجلس خبرگان رهبری در بیانیهای، موضوع نقش مردم را در مشروعیت حکومت مردود دانست و تأکید کرد که «جایگاه رهبری منشاء مردمسالاری دینی است».
در بیانیه مجلس خبرگان که به امضای احمد جنتی، رئیس این مجلس رسیده، این دیدگاه که «رأی و نظر مردم منشاء مشروعیت حکومت اسلامی است»، مردود و مغایر مبانی دین اسلام خوانده شده است.
در این بیانیه آمده است: «در روزهای اخیر مطالبی پیرامون مشروعیت و مقبولیت حکومت اسلامی و تصدی ولایت و حاکمیت مبتنیبر آرای مردم با استناد به کلمات امیرالمؤمنین در جامعه مطرح شد؛ این نظر با برخی مبانی دینی، اعماز مبانی دینی اهل سنت و تشیع که در فقه سیاسی اسلامی مورد بحث قرار گرفته، متعارض و ناسازگار است».
این بیانیه یادآور شده است که در جامعه اسلامی، هدایت مردم و زعامت سیاسی و اجتماعی متوقف بر خواست و نظر و رأی مردم نیست، بلکه باید گفت که ولایت، روح اسلام است و احکام، بدون آن، پشتوانه و قدرت اجرایی خود را از دست میدهد.
این بیانیه همچنین با استناد به نهجالبلاغه میافزاید: «در خطبهای که امام اول شیعیان در آن، حکومت را بهعنوان حق خود مطالبه کرده، سخنی از رأی و خواست و نظر مردم در میان نمیآید».
در مورد موضوع بیعت نیز این بیانیه توضیح داده است که «بیعت مردم با پیغمبر و امامان بهمعنای مشروعیتبخشی به حکومت پیامبر یا امام توسط مردم و بیعتکنندگان نمیباشد؛ بلکه تأکیدی بر اعلام وفاداری و پیروی و فرمانبری از رهبران الهی است؛ بنابراین نباید آن را با رأی مردم و انتخابات در دوران معاصر مقایسه کرد».
برخی بیعت را در نظام دینی، معادل انتخاب آزاد در دمکراسیهای امروزی معرفی و آنرا اساس مشروعیت نظام تلقی می کنند.
اخیراً حسن روحانی در مراسم افطاری در جمع استادان و پزشکان گفته بود: «اميرالمؤمنين مبنای ولايت و حکومت را «نظر مردم و انتخاب مردم» میداند. روحانی با اشاره به این گفتهی حضرت علی که «لمن ولّيتموا امرکم»، گفت: هرکس که شما او را بهعنوان ولی خودتان و رهبر جامعه برگزينيد، من هم اطاعت میکنم، من هم میشنوم و اجرا میکنم. اميرالمؤمنين مبنای حکومت و فرمانروايی را رأی مردم، خواست مردم و آرای مردم میداند». رئیسجمهوری اسلامی ایران گفته بود: «انتخابات و آرای مردم که ما امروز دنبالش هستیم، پیروی از تفکرغرب نیست. رأی و نظر مردم، هدیهی دنیای غرب بعد از رنسانس برای ما نیست. ما دارای مذهب و مرام و دینی هستیم که امیرالمؤمنین مبنای حکومت و فرمانروایی را، رأی مردم میداند».
این بیانیه در پایان آورده است: «مجلس خبرگان رهبری، با اذعان به نقش و جایگاه مردم در استقرار و استمرار حکومت اسلامی، بر اهمیت منحصر بهفرد جایگاه رفیع امامت، ولایت و رهبری امت اسلامی که منشاء مشروعیت نظام اسلامی بوده و مردمسالاری دینی را به ارمغان آورده است و امروز در ولایتفقیه تجلی یافته، اصرار داشته و بر ضرورت حفظ وحدت داخلی و انسجام ملی و اجتناب از بحث و جدلهای تفرقهانگیز تأکید مینماید».
سخنان حسن روحانی واکنش برخی روحانیان، ازجمله آیتالله ناصر مکارم شیرازی، از مراجع تقلید شیعه را در پی داشت که بهطور تلویحی، روحانی را مورد خطاب قرار داد و گفت: «یکی از دولتمردان گفته است که مبنای ولایت از دیدگاه امام علی، نظر مردم بود و دمکراسی میراث این امام معصوم است؛ این حرف عجیبی است؛ او یک صفحه از نهجالبلاغه را دیده و بقیه را ندیده است».
علی مطهری، نایب رئیس مجلس شورای اسلامی هم نسبتبه سخنان حسن روحانی واکنش نشان داد و طی يادداشتی نوشت: «مشروعيت امامت به معنی مورد نظر شيعه، از ناحيه خدا و رسول خداست، اما شرط تحقق يک شاخه آن يعنی زعامت سياسی و رهبری جامعه، رأی و نظر مردم و بهعبارت ديگر، مقبوليت شخص امام نزد مردم است. اين سخن جناب ايشان، قطعاً ناظر به مسأله امامت نيست، بلکه همانطورکه قرائن نشان میدهد، مقصودشان شرط تحقق حکومت امام، يعنی رأی و انتخاب مردم است و سيره علی نيز همين را تأييد میکند».
مساله مشروعیت در نظام جمهوری اسلامی همواره از بحثهای پرمناقشه بوده است. برخلاف قانون اساسی در نظامهای مبتنی بر دموکراسی، قانون اساسی جمهوری اسلامی، به حاکمیت مردم اعتقاد ندارد؛ بلکه حاکمیت را از جانب خداوند و درعمل، متعلقبه ولیفقیه میداند. ولیفقیه توسط مجلس خبرگان و از میان فقها به صورت مادامالعمر برگزیده میشود. اعضای مجلس خبرگان با نظارت شورای نگهبان، در انتخابات تعیین میشوند. شورایی که شش عضو از اعضای دوازده نفرهی آن، از سوی رهبر جمهوری اسلامی منصوب میشوند و شش عضو دیگر به پیشنهاد رئیس قوه قضاییه (که خود نیز منصوب رهبری است) برای رأی نمایندگان، به مجلس شورای اسلامی معرفی میشوند. بدینترتیب، عدهای استدلال میکنند که فرایند انتخاب رهبر در نظام جمهوری اسلامی، فرایندی غیر دمکراتیک است و از این جهت، رهبر، منتخب مردم نیست و مشروعیت ندارد.
در مقابل، عدهای دیگر میگویند وظیفه اعضای مجلس خبرگان رهبری تنها کشف کسی است که از جانب خدا منصوب شده و مشروعیت خود را از خدا میگیرد. طبق قانون اساسی، رهبر یا ولیفقیه دارای اختیارات مطلق در تمامی امور کشور است.