وحید حقانیان و کارت زرد جهانگیری
با انتشار فیلم سخنان وحید حقانیان دربازدید از مناطق زلزله زده که گفت "خدا لعنت کند معاون اول رئیس جمهور، آقای جهانگیری را که اولین تخم لق سیاسی را ایشان گذاشت و درجلسه اقتصاد مقاومتی زود اعلام کرد که مسکن مهر!آخر چه ربطی دارد؟ مردم این همه گرفتاری دارند حالا تو شروع کردی از مسکن مهر! به مسکن مهر چه ارتباطی دارد؟" برای نخستین بار یکی از تندترین مواضع سیاسی علیه دولت وقت از زبان فردی متعلق به نهاد رهبری مطرح شد و شوکی سیاسی را به فضای مناسبات قدرت در ایران وارد کرد. هر چند او بیست وچهار ساعت بعد سعی کرد توضیح دهد که قصد توهین نداشته و برخلاف سخنانش در فیلم مدعی شده که در جلسه خصوصی آن را بیان کرده و قصد انتشار عمومی آن را نداشته است. با این حال او دوباره تاکید کرد که سخنانش در نقد مواضع جهانگیری درست بوده است.
اکنون باید دید که پیامدهای این سخنان در ساختار قدرت چه خواهد بود :
1- سخنان حقانیان و بیان مواضع رهبر
رابطه حقانیان با رهبری بسیار نزدیک و ویژه است و میتوان گفت هیچکس بهاندازه او از لحاظ گذراندن اوقات زمانی به رهبر نزدیک نیست. او تنها کسی است که دسترسی همیشگی به رهبر دارد. وی که از زمان فعالیت حزب جمهوری اسلامی از جوانی در کنار رهبر قرار داشته معمولا پیامهای وِیژه او را به افراد میرساند و یا موارد ویژه پیگیریهای خاص را انجام میدهد و از این لحاظ مورد اعتمادترین فرد در نهاد رهبری به شمار می رود و امور اطلاعاتی بیت را نیز هدایت و مدیریت میکند. البته وی در بیان مواضع گاه با لحنی تند و بیادبانه صحبت میکند و این را درسخن گفتن با بسیاری از وزرا و برخی اعضای نهادهای قدرت هم به کار برده است. حقانیان در این حضور نادر خود در رسانهها با موضعی بسیارغیرمنتظره با شدیدترین لحن به نقد سخنان جهانگیری پرداخت که معمولا برای نیروی مخاصم به کار میرود. از آنجا که در پایان فیلم از او سوال میکنند که فیلم را پخش کنند و او میگوید که اشکالی ندارد و با توجه به شخصیت محافظه کار او معلوم است که میخواسته موضوع علیه جهانگیری را علنی مطرح کند و در این مورد بنا دارد که نظر بیت رهبری را بازگو کند و عمد دارد که نظرش از طریق رسانهها شنیده شود. البته اکنون او با بازخوردهای منفی که از سخنانش دریافت کرده، می گوید که جلسه خصوصی بوده و قصد انتشار آنرا نداشته است، هرچند در جلسات خصوصی اصولا فیلم گرفته نمیشود.
آیتالله خامنهای هر چند قبل از انتخابات در ظاهر نظر مثبتی به جهانگیری داشت و در مجموع از کار او در ستاد اقتصاد مقاومتی حمایت میکرد و حتی نقش رابط میان اصلاحطلبان و رهبر را بعد از هاشمی رفسنجانی را هم بهرسمیت شناخته بود و هم آن را مورد تشویق قرار داده بود، اما بعد از برگزاری مناظرات و سخنرانیهای انتخاباتی ورق برگشت و معلوم بود که رهبر از جهانگیری رنجیدهخاطر شده و بهیکباره مغضوب شد و درهای نهاد رهبری به روی او نیز بسته شد و بهجز یک بار بعد ازپیروزی انتخابات به وی وقت ملاقات اختصاصی با رهبر ندادند که آن هم ظاهرا ملاقات سازندهای نبوده است. دستگیری برادر وی توسط سپاه کرمان هم که در زمان احمدینژاد با تیم مشایی همکاری اقتصادی میکرد، بعد از چهار سال پس از پایان دولت احمدینژاد نشاندهنده آن است که با دستور و با محاسبه سیاسی انجام شده است.
علاوه بر این در تشکیل کابینه نیز روحانی حاضر نشد لیست پیشنهادی جهانگیری را بپذیرد و با هماهنگی با رهبری لیست کابینه جدیدی را برگزیده بود که نشاندهنده آن است که رهبر هم تمایلی به چنان لیستی نداشته است. رهبر ایران با آنکه اکنون دو معاون احمدینژاد در آستانه دستگیری قرار دارند ولی هنوز نقد پروژه مسکن مهر را نقد کارنامه وی و جهتگیری دولت وی برمیشمرد که با دستور و تأیید خودش انجام شده است، و لذا بیان چنین مواضعی را دارای شیطنت میداند که با حمله سهمگین اصلاحطلبان به کارنامه احمدینژاد شکل گرفته وهدف نهایاش حمله به نهاد رهبری است. بههمین دلیل بعد از بیان مساله مسکن مهر بهوسیله جهانگیری بلافاصله روزنامه کیهان در سرمقالهای حمله شدیدی به وی در این مورد کرد.
طنین مواضع حقانیان بهعنوان نظر رهبر نیز به گونهای بود که بلافاصله مجتبی نیککردار، معاون عمرانی استاندار کرمانشاه، که در مصاحبه صوتی و تصویری از کشته شدن حدود صد نفر از ساکنان مسکن مهر درشهر زلزلهزده سرپلذهاب خبر داده بود، به تکذیب سخنانش پرداخت و مدعی شد سخنان وی تحریف و بد منتقل شده است و حتی احمد اصغریمهرآبادی، قائم مقام وزیر راه و شهرسازی، نیز در سخنانی حمایت گرایانه تاکید کرد که پروژههای مسکن مهر در مناطق زلزله زده کرمانشاه کاملا پا برجا هستند و همین دلیل باعث کاهش چشمگیر تلفات جانی و مالی شده است و تعداد کشته شدگان را نیز در مسکن مهر به دونفر تقلیل داد.
به این ترتیب رهبر ناخرسندیش را از انتقاد جهانگیری و مسکن مهر را بهعنوان عملی سیاسی از سوی اصلاحطلبان بطور غیرمستقیم ابراز و کارت زرد خود را به جهانگیری بهواسطه حقانیان نشان داد.
2 – شکاف میان اصلاحطلبان و دولت روحانی
بعد از انتخابات شکاف میان روحانی و جهانگیری بدلائل مختلفی از جمله محدودکردن نقش جهانگیری در اداره اقتصاد کشور و نیز برخی امور بوروکراتیک نهاد ریاست جمهوری افزایش یافته است. او چندین بار هم قصد استعفا داشته است که ظاهرا آقای خاتمی و نیز حزب کارگزاران سازندگی با این اقدام مخالفت کردهاند. با موضعی که وحید حقانیان مطرح کرد هرچند گفته که من قصد توهین ندارم ولی مشخص است که او نظر بیت را منتقل کرده است بنا براین موقعیت جهانگیری بیش از گذشته در میان نهادهای قدرت تضعیف میشود. حال باید دید روحانی چه موضعی خواهد گرفت.
روحانی از لحاظ مدیریت اقتصادی و اداره کشور با مشکلاتی مواجه است و برای جایگزینی جهانگیری چندان دستش باز نیست، ولی اگر بخواهد در آینده نزدیک از اصلاحطلبان فاصله بگیرد و جایگزینی برای جهانگیری پیدا کند، با فضا و فرصت جدیدی که ایجاد شده، هزینه این اقدام را میتواند به دوش بیت رهبری بیاندازد.
3- فراهم ساختن زمینه های مربوط به جانشینی
از مواضع مطرح شده می توان دریافت که نهاد رهبری برای محقق ساختن پروژه جانشینی قصد بیرون راندن کامل و تدریجی اصلاح طلبان از قدرت اجرایی را دارد و این به معنای آن است که تمهیدات پروژه جانشینی رهبری در حال شکل گیری است.
به نظر می رسد نهاد رهبری ترجیح می دهد پروژه جانشینی با کمترین ریسک سیاسی به انجام برسد و حضور اصلاح طلبان در قدرت هرچند از لحاظ عملی ممکن است خطری متوجه پروژه آنها نکند اما حضورآنها می تواند امکانات آنها را دردسترسی به اخبار سیاسی مربوط به تحولات درونی قدرت افزایش دهد.
در مجموع به نظر می رسد وحید حقانیان چه آگاهانه وچه تصادفی با بیان مواضع بیت رهبری درمورد جهانگیری مشخص ساخت که سمت وسوی حرکت نهاد رهبری تمایلی برای حضور اصلاح طلبان در قدرت ندارد و درعین حال می خواهند هر نوع شانس حضور و پیروزی آنها را در انتخابات 1400 کور کنند ولذا شاید در آینده نزدیک بخواهند کارت زرد جهانگیری را تبدیل به کارت قرمز کنند .