دومین مناظره شش نامزد دوازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری با موضوع سیاسی - فرهنگی بعد از ظهر روز جمعه پانزدهم اردیبهشت‌ماه میان مصطفی میرسلیم، اسحاق جهانگیری، محمدباقر قالیباف، مصطفی هاشمی‌طبا، حسن روحانی و ابراهیم رئیسی برگزار شد.

این مناظره سه ساعته که در آن کاندیداها درباره برنامه‌ها و دیدگاه‌های خود در حوزه مسائل سیاسی و فرهنگی به بحث پرداختند، به صورت زنده از شبکه یک سیما و رادیو ایران پخش شد.

در این مناظره از هرکاندیدای ریاست جمهوری به قید قرعه یک سؤال پرسیده می‌شود؛ او ۴دقیقه وقت دارد تا به این سؤال پاسخ دهد  و پس از آن دیگر کاندیداها ظرف دو دقیقه نقطه نظرات خود را در قبال سخنان او بیان می‌کنند و بعد، او ۵ دقیقه زمان دارد  تا به تشریح برنامه‌های خود در راستای سؤال مطرح‌شده  بپردازد.

گفتنی است اولین مناظره کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری با موضوع اجتماعی روز هشتم اردیبهشت برگزار شد و مناظره اقتصادی نیز در تاریخ ۲۲ اردیبهشت‌ماه برگزار خواهد شد.

چگونه می‌توان بر شتاب رشد علمی و افزایش کیفیت آموزش،‌پژوهش و نوآوری در نظام آموزشی کشور اعم از آموزش و پرورش و آموزش عالی افزود و جایگاه علمی ایران را در جهان ارتقاء داد؟

محمد باقر قالیباف پاسخ خود به اولین پرسش مناظره دوم مبنی بر اینکه چطور می‌توان به رشد علمی کشور شتاب  بخشید، را به اتهام وارد شده به وزیر آموزش و پرورش در مورد قاچاق که صحت آن از سوی مراجع ذی صلاح رد شده است، اختصاص داد.

او گفت موضوع فرهنگ یکی از مهمترین موضوعات همه جوامع است. در این حوزه همواره دو نگاه بدبینانه و خوشبینانه وجود دارد؛ نگاه اول نگاه قیم‌مآبانه و کنترل نظارت بر همه موضوعات فرهنگی است، اما در نگاه دوم اصل بر آگاهی بخشی بر مردم است تا آنها بتوانند با توانمندسازی و همچنین کمک نهادهای مردمی ایفای نقش کنند.

این کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری با تأکید بر اینکه ریشه اساسی مشکلات اقتصادی به فرهنگ و تربیت برمی‌گردد، گفت: معتقدم آموزش و پرورش می‌تواند مهمترین وزارتخانه‌ای باشد که در این زمینه فعالیت می‌کند. اگر این وزارتخانه درست عمل کند شاهد آثاری مثبت و در صورت عملکرد بد این وزارتخانه شاهد آثاری منفی در این زمینه خواهیم بود.

قالیباف با بیان اینکه در هفته گذشته محموله مشکوکی در یک ویلایی پیدا شد اظهار کرد: رسیدگی به این پرونده ظرف دو روز به صورت فشرده انجام شد، اما سوال این است که در یک وزارت خانه که آموزش و پرورش است و در این زمینه مسئولیت دارد می بینیم واردات به این صورت انجام می‌شود.

وی ادامه داد: حالا این واردات می‌تواند قانونی یا غیرقانونی باشد، ولی غیر ضروری است . این بحث پیش می آید که این وزارت خانه صنعتی و اقتصادی نیست و آموزش و پرورش است و آن هم چنین وارداتی در آن صورت می گیرد این مسئله باعث نگرانی مردم می‌شود که در راس این وزارت خانه چنین حرکتی صورت می گیرد.

این کاندیدای انتخابات همچنین بیان کرد: چگونه مردم قشر فرهیخته ، بازنشستگان آموزشی و آن‌ها که در حق التدریس باقی مانده اند اعتماد کنند. اگر بخواهیم مشکل اقتصاد را حل کنیم ، پنج  میلیون شغل ایجاد کنیم و یارانه طبقه محروم را تقویت کنیم باید نظام اصلاحی در نظام پولی، مالی و گمرکی انجام دهیم. این نمونه ای بود که در این هفته اتفاق افتادو حتما در روزها، ماه ها و سالهای متمادی از این اتفاقات خواهیم داشت.

• مصطفی میرسلیم در واکنش به سخنان قالیباف اظهار کرد: شما پاسخ درستی به سوال مطرح شده ندادید. کیفیت  آموزش در کشور به جایگاه معلمان برمی‌گردد، اما متأسفانه در کشور ما جایگاه درستی به معلمان نداده‌ایم و آنان در وضعیت معیشتی خوبی به سر نمی‌برند و مجبورند برای امرار معاش در چند جا کار کنند که این شرایط غیرقابل قبول است. وی افزود: کار علمی که مناسب ما باشد و برای کشورمان کارآمد محسوب شود کمتر انجام می شود و اغلب شاهدیم که برخی پژوهش‌ها در ژورنال‌های علمی خارجی چاپ می‌شوند که به ما کمکی نمی‌کند و به درد ما نمی‌خورد. ما باید مسایل کشور را به همت اساتید و فرهیختگانمان بشناسیم تا آنها را حل کنیم. کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری با بیان اینکه در کشور ما متأسفانه شرایط بحرانی رکود تورمی وجود دارد در این شرایط جز با تقویت کار پژوهشی نمی‌توانیم مسایلمان را حل کنیم ،گفت:در این دولت متأسفانه طرح‌هایی که برای حل مسایل اقتصادی انجام شده بود تعطیل شد و در عین حال ما از ورود چند هواپیما به کشور خوشحال می‌شویم و جشن می‌گیریم. این کار به معنای ایجاد شغل برای جوانان دیگر کشورها است در حالی که ما می‌توانستیم بسیاری از قطعات این هواپیماها را در کشور خودمان تولید کنیم.

• حسن روحانی خطاب به قالیباف گفت: اگر می خواهیم مسئله فرهنگ جامعه و آموزش را بالا ببریم باید به زیربناها  توجه کنیم. اخلاق ا ولین زیربنا است ما باید حق الناس را رعایت کنیم و حقوق مردم را نباید در عین حال زیر پا بگذاریم. فرض بگیریم فردی تخلف کرده است چه کسی باید بگوید او متخلف است؟ آیا محکمه است یا نه ؟ اگر محکمه است چطور قالیباف قبل از آنکه موضوع مطرح شود اتهام ناروایی به وزیر می زند؟ وی در ادامه با بیان اینکه اگر می خواهیم علم و تحقیق جلو برود باید در جامعه آزادی باشد اظهار کرد: اگر آزادی نباشد جوانان چگونه به پیشرفت اساسی برسند؟وقتی دانشگاه شیراز فرزند علامه مطهری را دعوت می‌کند، اما دوستان شما مانع می‌شوند و با آجر به ماشین او حمله می‌کنند، می توانیم  دانشگاه متعالی  داشته باشیم باید شرایطی فراهم کنیم که شکوفایی ایجاد شود . آیا اجازه می دهیم اصحاب فرهنگ استعداد خود را نشان دهند؟ از پخش دعای ماه  رمضان ابا می‌کنیم و دعای ربنا یک هنرمند را پخش نمی کنیم پس چطور دنبال تعالی آموزش در کشور هستیم؟

• مصطفی هاشمی‌طبا در پاسخ به پرسشی که از قالیباف درباره راهکارهای رشد علمی کشور پرسیده شد، اظهار کرد: من به خود تذکر می‌دهم که اگر سوالی از من شد همان را پاسخ دهم و از حاشیه پردازی بپرهیزم. وی تأکید کرد: فکر می‌کنم که اگر به سندی که به نام سند پیشرفت آموزش و پرورش و اهداف ۱۴۰۴ و سند یونسکو ۲۰۳۰مطرح است عمل شود،‌ آموزش و پرورش ما توسعه می‌یابد. این کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری با بیان اینکه متأسفانه در امر تربیت که باید ملکه بحث آموزش و پرورش شود کمتر توجه می‌کنیم، خاطرنشان کرد: یک نقصی که در قانون اساسی وجود دارد این است که اعضای علمی دانشگاه می‌توانند شغل دوم انتخاب کنند در حالی که کار آنها باید فقط دانش، پژوهش و راهنمایی دانشجو باشد. هاشمی طبا گفت: اگر دانشگاه‌ها دقت بیشتری کنند و دانش آموختگان مدارج تحصیلی با مراتب عالی بگذرانند نتیجه بهتری حاصل می‌شود. دانشگاه‌ها مرکز تربیت کادرهای آینده کشور هستند و به همین دلیل باید در آنها دقت لازم لحاظ شود.

• اسحاق جهانگیری در واکنش به صحبت های قالیباف اظهار کرد: من تا چهارشنبه فکر می کردم وزیر دیگری بوده  است اما چهارشنبه معلوم شد که وزیر آموزش و پرورش بوده است. ملت مظلومیت دولت را ببینید. وی  در ادامه مناظره دوم گفت:‌ گفته می‌شود در خانه وزیری کالای قاچاق است. این وزیر دختری داشته که فوق لیسانس و بیکار بوده و رفته لباس وارد کرده که ۲۰۰ میلیون تومان کل ارزش این لباس بوده و از گمرک هم وارد کرده و تمام تعرفه ها را پرداخت کرده است آن وقت این موضوع موضوع مصاحبه معاون اول قوه قضاییه و کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری می‌شود. وی همچنین درباره آموزش و پرورش یادآور شد: این سوال از جنبه های مختلف مهم است . توسعه علم کشور در آموزش و پرورش باید جدی توجه شود. تحول آموزشی و معیشت فرهنگیان باید مورد توجه قرار گیرد. در دولت یازدهم با وجود همه محدودیت ها دریافتی از یک میلیون و ۲۵۰ هزار تومان به دو میلیون و ۸۵۰ هزار تومان رسید ولی اقرار می‌کنم وضع معیشت فرهنگیان خوب نیست . جهانگیری ادامه داد: از طرفی در دانشگاه ها به دانشجویان باید توجه شود و برایشان محیطی امن و با نشاط و امید ایجاد شود و اساتید با فراغ بال کار کنند. ما دانشگاه ها را به مراکز صنعتی وصل کردیم.

• ابراهیم رییسی نیز در پاسخ به سخنان قالیباف اظهار کرد: ما 6 کاندیدا در اینجا حضور پیدا کرده‌ایم تا برنامه‌هایمان را برای مردم مطرح کنیم و آنها از این برنامه‌ها به نتیجه برسند و این حق مردم است. اما بحث‌های دیگری که حق مردم را ضایع کند به هیچ عنوان پذیرفته شده نیست. وی افزود: رشد علمی در کشور در چهار سال گذشته کم شده است و شورای عطف تشکیل نمی‌شود و برنامه‌ریزی‌های دقیقی برای رفع مشکلات کشور متناسب با اقلیم‌های مختلف انجام نمی‌شود. این کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری با بیان اینکه امروز یک میلیون دانشجوی دارای مدارک تحصیلی بیکار هستند، اظهار کرد: ما با تحریم علمی مواجه هستیم و وضعیت دانشجویان و قشر فرهنگی ما مناسب نیست و در همین حال می‌شنویم که صندوق ذخیره فرهنگیان توسط عده‌ای سودجو و متخلف به یغما برده می‌شود و این موضوع فرهنگیان را عذاب می‌دهد که چرا آنان باید در مشکلات اقتصادی باشند اما عده‌ای پول آنان را به یغما ببرند. رییسی ادامه داد: امروز وضعیت دانشجویان و فرهیختگان ما مناسب نیست و آقای روحانی باید پاسخگوی سوالاتی از این دست باشد که چرا شاهد بیکاری یک میلیون جوان فارغ‌التحصیل هستیم.

محمد باقر قالیباف در پاسخ به انتقاد مطرح‌شده از سوی نامزدها گفت:‌وسایل کمک آموزشی ما مدارس و دانشگاه  ها و معیشت معلمان ، بازنشستگان و حق التدریسی ها دچار مشکل است. بچه ها در مدارس ما می سوزند من این حوادث را دیده ام . از آقای روحانی متعجب ام من که دارم درد مردم را می گویم اخلاق را رعایت نمی کنم؟ مردم عزیز من وقتی به مشکلات اشاره می‌کنم می گویم دولت ۴ درصدی ویژه خواری مال همین هاست. دلال چی ها مشکل گرانی درست می‌کنند. قاچاق کالا و ارز بیشترین مشکل را ایجاد کرده است. واردات چی که مواد اولیه یا تکنولوژی بیاورد و دست تجار را می بوسیم ولی وزیر آموزش و پرورش لباس بچه از ایتالیا می آورد در این شرایط اقتصاد درست می‌شود؟ هرگز.

وی ادامه داد: از قول آقای جهانگیری می گویم که دختر وزیر بیکار و مظلوم است، پس برود این کار را انجام بدهد. پس بقیه مردم چه‌کار کنند؟ البته قوه قضاییه باید به این موضوع رسیدگی کند اما اصل واردات این محموله خطا است.وضعیت معلمان و دانش آموزان و مدارس ما شرم آور است.  والدین می خواهند شیفت مدارس فرزندانشان جدا باشد تا چادر و کفش فرزندانشان را جابجا کند آن وقت وزیر آموزش و پرورش این محموله را وارد کشور می‌کند.

وی اظهار کرد: علت اینکه ۵میلیون شغل ایجاد نمی‌شود و به محرومین رسیدگی نمی‌شود و در صندوق ذخیره ارزی آن اتفاقات می‌افتد همین موضوع است؛ چگونه این مسئولین می‌توانند مشکلات مردم را حل کنند؟

قالیباف گفت: ما حقوق بگیر ۵۰ میلیونی، ۱۰۰میلیونی و ۲۰۰ میلیونی را ذخایر انقلاب و واردات‌چی‌ها را مظلوم می‌نامیم و چنانچه که درد آنها را بگوییم می‌گویند که قالیباف بداخلاق است. من امیدوار هستم که به گونه‌ای عمل کنیم که همه رویه‌ها را به آرمان‌های بلند امام مهربانی‌ها برگردانیم که مردم در مسند کار تصمیم بگیرند نه ۴ درصد در دولت.

با توجه به ضرورت حفظ وحدت ملی و انسجام اجتماعی چه تعاملی با احزاب و جریانات منتقد خود خواهید داشت و چقدر دولت شما از انتقاد و رشد تضارب آرا استقبال می‌کند؟

 مصطفی میرسلیم با بیان اینکه همه دولت های بعد از پیروزی انقلاب برای خدمت به کشور کوشش کرده‌اند  گفت:‌ دولت‌ها در حد توانشان موفقیت‌هایی به دست آورده‌اند و هرکدام از این نامزدها در چارچوب مسؤولیت‌های خود موفقیت‌هایی داشته اند اما اینجا بحث ما انتقاد است.

وی ادامه داد: هیچ دولتی نمی‌تواند موفق بشود مگر اینکه انتقاد اقلیت و احزاب را بپذیرد. انتقاد تشکل های علمی، هنری و فرهنگی را بپذیرد. این راه پیشرفت است و بدون انتقاد پیشرفت حاصل نمی شود.

میرسلیم همچنین تصریح کرد: این انتقاد پذیری در دولت یازدهم به شکل بسیار کمی وجود داشته است. نتیجه‌اش این عبارت بوده که از سوی دولت مطرح شده. عبارتی مثل غیر انسان، تخریب‌گر، بزدل، ترسو، به جهنم، تندرو، عصر حجری، متوهم، بی شناسنامه، ‌کم سواد و ... این تعبیرها، تعبیرهایی نیست که در جمهوری اسلامی ایران جای خودش را باز کند و اجازه بدهد نواقص برطرف شود.

وی ادامه داد: وقتی چنین شرایطی پیش آید دیگر یک منتقد جرأت نمی‌کند وارد صحنه شود، جلو آید و پیشنهادی ارائه دهد. باید راهی ایجاد شود که امکان انتقاد سازنده و مشوقانه آماده شود و ما به کرات پیشنهادهای خود را در حزب موتلفه مطرح کرده‌ایم و خود من شخصاً بارها به آقای روحانی و جهانگیری پیشنهادی داده‌ام اما به آن پیشنهادها اعتنا و توجهی نشد.

میرسلیم افزود: چرا از پیشنهادات سازنده و از دلسوزی‌های که از طرف احزاب و سازمان‌های مردم نهاد و علمی به دولت داده می‌شود استفاده‌ای نمی‌شود؟

این کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری با اشاره به دوران دولت اصلاحات و شرایط نقدپذیری دولت در آن دوره اظهار کرد: من به یاد دارم که در دوران دولت آقای خاتمی که آقای عارف معاون اول بود پیشنهادی را به دولت ارائه کردم. پیشنهاد من مورد بررسی قرار گرفت و تصویب و آماده ابلاغ شد و این تنها موردی بود که ما شاهد بودیم یک دولت به پیشنهاد یک حزب توجه می‌کند. این راه درست برای ایجاد تعامل میان احزاب و دولت است تا آنان نیز درحل مشکلات کشور مشارکت داشته باشند و اگر غیر از این باشد نمی‌توان نقشی برای احزاب در اداره کشور قائل بود.

• حسن روحانی در واکنش به پاسخ میرسلیم با بیان اینکه ما اگر می‌خواهیم در مسائل سیاسی و اجتماعی به اهدافمان برسیم اول باید افکار مختلف را به رسمیت بشماریم، اظهار کرد: در کشور ما برخی افکار به رسمیت شناخته نمی‌شود و نمی‌گذاریم همه احزاب و گروه‌ها با امکانات مساوی و عادلانه فعالیت کنند. ببینید چه کسانی در فضای مجازی آزادند و کسی کار به کار آن‌ها ندارند و چه کسانی هر روز به بهانه‌های مختلف احضار می‌شوند. اینگونه می خواهیم عدالت گستری انجام دهیم؟ اگر می خواهیم به شرایط مناسب سیاسی برسیم، همه گروه‌ها باید از حقوق مساوی برخوردار باشند. آیا اقوام و اقلیت‌ها دارای حقوق مساوی هستند. زمانی که ما یک فرماندار خانم را نصب می‌کنیم از دو طرف مورد حمله واقع می شویم. یک طرف حمله می‌کند که چرا یک خانم را انتخاب کردید و یک طرف می گوید که چرا یک اهل سنت مدیریت را به دست آورده است؟ این نامزد انتخابات ریاست جمهوری با اشاره به اینکه حقوق شهروندی انشاء نیست، تاکید کرد: در دولت دوازدهم حقوق شهروندی به زنگ عمل تبدیل شده و ما حساب‌کشی می‌کنیم که چگونه دستگاه‌های مختلف نسبت به شهروندان کشور رفتار کرده اند. ما یک ایران داریم و همه ایرانیان باید از حقوق مساوی برخوردار باشند.

• مصطفی هاشمی طبا نیز در این باره اظهار کرد: من بدون اینکه کوچکترین وابستگی به دولت یازدهم داشته باشم و  بعد از چهار سال برای نخستین بار آقای روحانی را در مناظره‌ها دیده‌ام و به جز چند مورد هیچ کدام از وزرا را در طول چهار سال اخیر ملاقات نکرده‌ام،‌ گواهی می‌دهم که بزرگترین هجمه‌ها و تخریب‌ها در روزنامه‌ها و برخی از سایت‌ها علیه دولت یازدهم اتفاق افتاده است اما اینکه دولت نمی‌تواند به بسیاری از پیشنهادات عمل کند به دلیل بزرگ شدن دولت و افزایش هزینه‌های جاری دولت است که مشکلات مختلفی را برای پژوهشگاه‌های مختلف فراهم می‌کند. وی با تأکید بر اینکه درآمد دولت معلوم است، خاطرنشان کرد: وعده‌هایی که امروز می‌دهیم و می‌خواهیم بدون توجه به اینکه مجلس بودجه چقدر است می‌خواهیم از مردادماه دو برابر درآمدهای بودجه هزینه کنیم، مشخص است که در وسط کار می‌مانیم. این کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری گفت: ‌اگر مشخص کنیم که می‌خواهیم با بودجه فعلی دولت چه اقداماتی انجام دهیم وعده‌ها اجرایی‌تر می‌شوند. هاشمی‌طبا اظهار کرد: اگر بخواهیم برخی از کلماتی را که احیاناً از سوی برخی روزنامه‌ها از روی نابخردی منتشر می‌شود را مورد توجه قرار دهیم نمی‌توانیم تعادل را برقرار کنیم.

• اسحاق جهانگیری نیز در واکنش به صحبت‌های میرسلیم اظهار کرد: فکر می‌کنم انتقاد یکی از نعمت‌های بزرگی است  که خداوند به مسئولیت مختلف می‌دهد و هر کس در انتقاد را به روی دستگاهش ببندد یعنی خود را از یک نعمت بزرگی خودش را محروم کرده چون عده‌ای برای اصلاح انتقاد می‌کنند و او بی‌بهره می‌شود. او ادامه داد: ما ازانتقاد استقبال می‌کنیم و دولت یازدهم در این زمینه کارهای بزرگی کرده است. ما خانه احزاب را که بسته شده بوده احیا کردیم که خانه احزاب می‌تواند یکی از جاهایی باشد که در آن انتقاد صورت می گیرد. ما به هشت هزار سازمان مردم نهاد مجوز دادیم که در کشور به راه افتادند. این کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری اضافه کرد: ما از آزادی مطبوعات به طور کامل دفاع کردیم و هر تعداد مجوز خواسته شد داده‌ایم. ما از فضای مجازی با تمام قدرت دفاع کردیم و جلوی تمام قدرت‌هایی که می‌خواستند شبکه‌های اجتماعی را فیلتر کنند و مانع دسترسی به اطلاعات آزاد شوند ایستادیم و هزینه‌اش را دادیم. جهانگیری همچنین یادآور شد: قانون دسترسی آزاد به اطلاعات که در دولت گذشته و در سال 88 تصویب شده بود آیین نامه اش در این دولت تصویب شد و با اصلاحات در اختیار مردم قرار گرفت. دولت از هر نقدی استقبال کرده است. مشکلی که وجود دارد این است که بخشی از جامعه با دولتی که با رای مردم سرکار آمده مخالف هستند و متاسفانه این مخالفتشان به شکل نهادینه شده در فضای مجازی و در مطبوعات با تمام توان به تخریب دولت می پردازند و احدی هم به آنها معترض نمی‌شود.

• ابراهیم رییسی نیز در این رابطه گفت: نقد تضمین سعادت فرد، جامعه و دولت‌ها است. آقای روحانی در اوایل  مسئولیت خود اعلام کردند که به خدا پناه می‌برم از بستن دهان منتقدان اما مواردی که آقای میرسلیم نام برد متأسفانه تا 50 مورد نیز پیش می‌رود و همه شامل نسبت‌هایی می‌شود که رییس جمهوری به مخالف یا منتقد خود داده است. مگر درست است آدم با منتقد خود اینگونه سخن بگوید؟ وی ادامه داد: حق شهروندی این است که افراد حرفشان را بزنند و اگر این حرف درست نیست پاسخش داده شود. بگذاریم نشاط در کشور و میان دانشجویان، مردم و احزاب و کارشناسان وجود داشته باشد. حق شهروندی رونمایی از یک سند نیست. حق شهروندی رسیدگی به وضعیت بیکاران و جوانان این کشور و نیز اجازه اظهار نظر کردن به آنان دادن است. این کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری تأکید کرد: من شنیدم که با خبرنگاری از سوی یک وزیر به خاطر طرح یک سوال برخورد شد، آیا ما باید با منتقد اینطور برخورد کنیم؟ ما باید به همه‌ی ۸۰ میلیون جمعیت ایران اجازه اظهار نظر بدهیم.

• محمد باقر قالیباف تاکید کرد: نقد نعمتی است که خدا به ما داده است و جوامعی موفق هستند که با خرد جمعی و  نقد و با توصیه به هم عمل کنند. ما به گونه‌ای صحبت نکنیم که گویی انقلاب مانع حقوق شهروندی شده است. همه اقوام و مذاهب از حقوق شهروندی برخوردارند. منظور آقای روحانی را از حقوق اقوام و مذاهب را نفهمیدم. من زمانی که در نیروی انتظامی بودم چندین فرمانده در بالاترین رده‌ها حتی در کردستان از اهالی سنت و کرد انتخاب شدند. امروز در شهرداری تهران تعداد زیادی از اقوام،‌ ادیان و مذاهب مختلف حضور دارند. بیش از ۱۳ درصد مدیران شهرداری از بانوان هستند. وی ادامه داد: در دولت مردم موظفیم اختیارات را به اینها محول کنیم و بر اساس شایسته سالاری از آن‌ها استفاده کنیم. این نامزد انتخابات ریاست جمهوری خطاب به روحانی گفت: در دولت شما دانشگاه‌های ما سیاسی نشده‌اند. اکنون دانشگاه‌ها سیاسی نشده است. قالیباف همچنین گفت: مهم این است که ما تمرکززدایی انجام دهیم و اختیارات را در شهرستان‌ها به خود مردم بدهیم که آن‌ها با هر قومیت،‌ گرایش و سلیقه‌ای کار خود انجام دهند.

 میرسلیم در مهلت پایانی جمع‌بندی صحبت‌های خود در پاسخ به اظهارات روحانی خطاب به او گفت که آقای  روحانی وقتی وزیر شما در مقابل یک خبرنگار قرار می‌گیرد و وسیله ضبط صوت او را می‌گیرد آیا این یعنی احترام به حقوق شهروندی یا اینکه وزیر شما در جلسه علنی به فردی می گوید بی شعور یعنی احترام به حقوق شهروندی؟ اعتقاد ما این است که باید حلم در مردم سالاری دینی در مقابل ا نتقاد اقلیت‌ها، احزاب، گروه‌های مختلف و منتقدان دلسوخته فراموش نشود.

این کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری با اشاره به اصل هشتم قانون اساسی مبنی بر امر به معروف ونهی از منکر گفت:‌ چرا قانون امر و نهی را اجرا نمی کنید؛ شعار دادن کافی نیست. امروز باید صادقانه پاسخگوی عملکرد گذشته خود باشیم. تا مردم با قضاوت خود بتوانند در مورد وعده‌هایی که ما برای آینده می‌دهیم قضاوت کنند.

میرسلیم اظهار کرد: اگر می‌خواهیم مردم به ما اعتماد کنند نباید نعل وارونه بزنیم؛ مردم قول و قرارهای دولت را شنیده‌اند و عملکرد آن را دیده‌اند و نتایج آن را به تحمل سختی در معیشت و رنج تبعیض و رشوه‌ها و زیرمیزی‌ها چشیده‌اند. امروز نمی‌شود با یاس بازی بتوانیم مردم را فریب دهیم. باید دقت داشته باشیم و اهتمام بورزیم. ما باید دقت کنیم و اگر به انتقاد اعتقاد داریم به آن عمل کنیم. پذیرش انتقاد کار ساده و کار هر کسی نیست. سعه صدری می‌خواهد که در دولت یازدهم به ویژه شاهدش نبودیم.

وی با اشاره به قانون دسترسی اطلاعات یادآور شد: این قانون در دولت قبل تصویب شده و شما آیین‌نامه‌اش را تصویب کرده‌اید اما کامل اجرا نشده است. وظیفه اصلی دولت این است که اطلاعات لازم را در اختیار مردم قرار دهد نه اینکه با مردم رقابت کند.

این کاندیدای انتخاباتی همچنین افزود: بسیاری از مدیران و وزرا هستند که کاسب هستند و از اطلاعات به نفع خودشان استفاده می‌کنند. اینها راه‌های غلط استفاده از امکانات است. هر کسی که وارد دولت می‌شود باید سراپای وجود خود را برای خدمت بگذارد. کارمند شریف دولت وظیفه‌اش قرار دادن اطلاعات در اختیار مردم است نه اینکه از آن به نفع خود استفاده کند.

میرسلیم در پایان تصریح کرد: بسیاری از دانشجویان من جرأت نمی‌کنند اختراعاتشان را ثبت کنند چون می‌ترسند اطلاعاتشان دزدیده شود. شما باید اصلاح می‌کردید که نکردید و دیر شده است. اگر می‌خواهیم اصلاحی در جمهوری اسلامی ایران انجام شود باید به این مسایل بپردازیم. با تعارف کردن هم این مسایل حل نمی‌شود.

چه راهکاری برای حفظ حقوق ایران در موضوع هسته‌ای و نیز جلوگیری از نقض تعهد برجام از طرف آمریکا دارید؟

ابراهیم رئیسی گفت برجام توافقی است که بر اساس مذاکرات و آنچه دولت انجام داده و نیز فرآیندی که طی شده با همه اشکالاتی که در این قرارداد وجود دارد و رسانه های گروهی هم این موارد را بارها مطرح کرده اند ، به عنوان یک سند ملی شناخته می‌شود  که باید ازطرف ما و طرف مقابل به رسمیت شناخته شود. آنچه در حین مذاکرات مطرح شد و قابل اشکال است ، این است که آقای روحانی در حین مذاکرات بیاید و بگوید خزانه ما خالی است. این یک پیام بد از ناحیه دولت ما به طرف مقابل است یا اینکه  ایشان بگوید اگر توافق نکنیم ممکن است مورد هجوم دولت های غربی قرار گیریم این نیز یک پیام بد است که از طرف دولت ما در حین مذاکرات به طرف مقابل داده شود. این نامزد انتخابات رییس جمهوری با اشاره به اینکه ما در اجرای برجام پیشگام شده‌ایم و آن را به صورت تام اجرا کردیم، اظهار کرد: برجام به صورت چکی است که باید رفت آن را نقد کرد اما دولت به هیچ وجه توانایی دریافت مبلغ این چک را ندارد. دولت در حین انجام کار برجام می‌توانست از خود ضعف نشان ندهد اما با پیام‌هایی که داده شد برای ما مشکل ایجاد کردند و نتیجه آن شد که طرف مقابل این پیام را گرفت که تحریم‌ها نتیجه داده است پس آنها تحریم‌ها را رفع نمی‌کنند. رییسی ادامه داد: پس از تصویب برجام چه اتفاقی افتاد؟ روحانی قول داد تمام تحریم‌ها برداشته می‌شود اما هیچ اتفاقی در سفره مردم رخ نداد. من از مردم می‌پرسم پس از تصویب برجام در زندگی شما، در کسب و کار شما چه تغییری رخ داد؟ آیا مشکل رکود یا اشتغال و سایر مشکلات شما حل شد؟

​

• محمدباقر قالیباف در واکنش به توضیحات رییسی درباره پرسش مطرح شده، اظهار کرد: تحریم و قرارداد برجام هم موجود است حتما سندی مورد احترام دولت ها خواهد بود و طبیعتا طرف مقابل نیز مکلف است که به عهد خود عمل کند.اما آنچه که امروز مهم است این است که ما در اجرای برجام چه کرده ایم. وی با طرح این پرسش که آثار اجرای برجام برای مردم ما چه بوده است؟ خاطر نشان کرد: معنایش این بود که گشایشی در کار اقتصادی صورت می گیرد اما  امروز وقتی از مردم در این باره سوال کنیم  به اتفاق معتقدند که این اتفاق نیفتاده است. این کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری گفت: من معتقدم اگر بخشی ازمشکلات ما در برجام حل شود باز هم همه مشکلات حل نمی شود چرا که مشکلات ما در سیستم اداری دولت است. با دولت فعلی و روش و نگاهی که دارد امکانی فراهم می‌شود که تنها چهار درصد از مردم از نتایج برجام بهره مند می‌شوند. قالیباف اظهار کرد: باید دو کار انجام دهیم یکی اینکه حق خود را از برجام بگیریم و دیگری اینکه حق خود را از آن ۴ درصدی اخذ کنیم. وی اظهار کرد:نتیجه  برجام تا الان ایران را تبدیل به مرکز واردات از اروپا کرده است. در این نتیجه آن چهار درصد نفع برده اند.

• مصطفی میرسلیم در واکنش به صحبت‌های رییسی تصریح کرد: شما نفرمودید این برجام بالأخره در جهان ندای  مظلومیت ملت ما را به گوش جهانیان رساند و این حسن را داشت که مردم فهمیدند ما به دنبال سلاح هسته‌ای نیستیم و همواره به دنبال دانش صلح‌آمیز هسته‌ای بوده‌ایم، هستیم و آن را رها نمی‌کنیم. وی ادامه داد: ولی شما نفرمودید به لحاظ مذاکرات و متنی که بین ایران و 6 کشور که ابرقدرت هم هستند صورت گرفته چطور قبل از مذاکرات ما دانش هسته‌ای بالنده داریم و تحریم‌ها هم برقرار است اما بعد از مذاکره تحریم‌ها تشدید می‌شود و هسته‌ای هم محدود می‌شود. این کاندیدای انتخابات در ادامه تأکید کرد: باید دید در مسأله هسته‌ای چگونه می‌شود حقوق ملت شریف ایران را در چارچوب برجام که هیچ کدام از طرف‌ها به تعهدات خود وفا نکرده‌اند احقاق کرد و چه راهی داریم. میرسلیم همچنین گفت: با وضعی که می‌بینم متأسفانه بسیاری از علما و دانشمندان هسته‌ای را برکنار کرده‌ایم و بسیاری از تأسیسات را تعطیل کرده و روی آنها بتن ریخته‌ایم و از آن طرف در مقابل تحریم‌ها نمی‌دانیم چه کنیم.

• حسن روحانی در پاسخ به  سخنان رئیسی درباره تعهد برجام اظهار کرد: مهم است که مردم به این مسئله توجه کنند  که افرادی که امروز کاندیدا شده اند درباره برجام چگونه عمل خواهند کرد. آنان باید به طور صریح به مردم بگویند که با برجام و توافق هسته‌ای  چه کار می‌کنند و با جهان چگونه تعامل خواهند کرد. وی افزود: اگر اجرای برجام مورد قبول شما است چرا در تهران آن همه بیلبرد زدید و به کسانی که در مناظره بودند و به قول خودتان در میدان جنگ قرار داشتند آن حرف ها را زدید. شما با آنان چه کردید؟ و چه حرف هایی زدید؟ حرف هایی که همچون سخنان مخالفان ما از قبیل وهابی ها و صهیونیست ها بود و شما همپای آنان پیش رفتید. روحانی تاکید کرد: امروز مردم باید بدانند که برجام به زحماتی به دست آمده است که طی آن تمام تحریم های هسته‌ای برداشته شده اگر تحریم هسته‌ای مانده است به ما بگویید کدام است ما تحریم های مختلفی شده ایم اما امروز تحریم های هسته  ای به طور کامل برداشته است. وی با بیان اینکه اگر برجام نبود صادرات نفت ما از دو میلیون بشکه به ۲۰۰هزار بشکه افزایش پیدا می کرد اظهار کرد: این همه وعده و وعیدی که به مردم می دهید که هیچ کدام حساب  و کتابی ندارد چگونه قرار است عملی شود؟روحانی ادامه داد: شما که از روز اول با برجام مخالف بودید ووقتی ترامپ در آمریکا به ریاست جمهوری رسید خوشحال شدید که او برجام را پار ه می‌کند امروز باید به مردم بگویید که چه برخوردی با برجام می کنید و آیا قرار است تحریم‌ها باز گردد یا نه؟این کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری تصریح کرد: آقای رئیسی شما چه اطلاعاتی درباره برجام دارید که درباره اش این گونه سخن می گویید؟ آقای میرسلیم که در مورد فناوری های ما اظهارنگرانی می کنید و می گویید این فناوری ها متوقف شده است. باید به شما بگویم که امروز در اراک باتمام توان دانشمندان ما کار خود را دنبال می‌کنند وادامه کار فناوری های ما مشکلی ندارد.

• مصطفی هاشمی طبا در ادامه در واکنش به اظهارات رییسی گفت: وقتی تحریم شده بودیم عده ای مانند کبک سر  خود را زیر برف کرده بودند. ما از همان کشورهایی که ما را تحریم کرده بودند، از مبادی دیگری کالاهایشان را خریدیم. 50 درصد خودروهای سوپرلوکس آلمانی با همان پولی که نفت را با واسطه فروخته بودند وارد کشور شد که اینها بگویند تحریم را قبول ندارند. چه میراثی به این دولت رسیده است. ممکن است برجام مشکلاتی داشته باشد که در هر قراردادی مشکلی وجود دارد اما ما باید پایداری کنیم.این نامزد انتخابات ریاست جمهوری ادامه داد: در دوران جنگ دولت با سهمیه‌بندی، کنترل ارز و فروش۵۰۰ هزار بشکه نفت ۷دلاری کشور را اداره می‌کرد. در زمان تحریم هم باید همین‌گونه عمل می‌کردیم اما عده‌ای با پز دادن در زمان تحریم پول‌های کشور را خرج می‌کردند.

• اسحاق جهانگیری در ادامه در پاسخ به پرسشی که از رییسی پرسیده شد، اظهار کرد: فکر می‌کنم که مردم ایران به  طور کامل در جریان هستند که زمانی که دولت یازدهم روی کار آمد وضع کشور چه بود و ‌آنها برای تهیه دارو چه کار می‌کردند و چه وضعیتی برای خرید شیر خشک بود و سیلوها در چه شرایطی قرار داشتند. وی با بیان اینکه دولت در همه زمینه‌ها موفق به انجام کارهای بزرگی بود، اظهار کرد: یکی از مهمترین موفقیت‌هایی که در تاریخ ایران انجام گرفته است بدون تردید برجام است و ما به تمام اهداف تعیین شده در برجام دست یافتیم. ما در برجام حق هسته‌ای خود را به رسمیت رساندیم و تحریم‌های ظالمانه را علیه ایران برداشتیم و فضای ایران هراسی را به فضای ایران دوستی تبدیل کردیم. این کاندیدای ریاست جمهوری گفت: چنانچه برجام به توافق نمی‌رسید و قدرت‌های استکباری می‌خواستند به اقدامات خود ادامه دهند امروز صادرات نفت متوقف می‌شد. جهانگیری اظهار کرد: توفیق برجام در این بود که امروز با افتخار می‌گوییم کشور آماده توسعه است و به جای یک میلیون بشکه نفت امروز 2.5 میلیون بشکه نفت را صادر می‌کنیم و صادرات پتروشیمی کشور 30 درصد افزایش یافته است. همچنین بیمه کشتی‌های ما برقرار شده است و کشتی‌های خارجی به سمت ایران کالا وارد و صادرات می‌کنند و ده‌ها میلیارد دلار منابع نفت کشور آزاد شد. وی با بیان اینکه برجام برای کشور توفیق بسیار بزرگی بود خاطرنشان کرد: به بدعهدی آمریکایی‌ها باور داریم و ان‌شاءالله با اقتدار جلوی بدعهدی‌های آن را خواهیم گرفت.

ابراهیم رئیسی در بخش دفاع از صحبت های خود گفت که شاید آقای روحانی در ذهن اش باشد، قبل از این قضایا وقتی ایشان دبیر شورای عالی امنیت ملی بود ملاقاتی بین ما صورت گرفت و من به ایشان گفتم درباره  NPT گزارشاتی به ما شده که آیا در جریانید؟ که گفتند بگذارید برای بعد.

وی در ادامه تاکید کرد:‌من اطلاعاتم نسبت به برجام و سیاست خارجی با توجه به جلساتی که شرکت کرده ام و در جریان قرار گرفته ام نمی گویم به میزان دیپلمات ها ست ،اما به میزان زیادی است چون در جلسات شرکت کرده ام و گزارش های زیادی خواندم و در جریان هستم.

این کاندیدای انتخابات با تشکر از زحمات دیپلمات ها گفت: اما باید بپرسیم که قرار بود چه اتفاقی بیفتد؟ شما گفتید هم چرخ سانتریفیوژ بچرخد و هم چرخ اقتصاد. سوال این است که ای مردم آیا چرخ اقتصاد می چرخد ؟‌یعنی ما بازار کسب و کار داریم. مشکل بانکی حل شده است؟

رئیسی ادامه داد: از آقای سیف درباره مسائل بانکی پرسیدند که گفتند تا الان نتیجه هیچ بوده است، یا آقای طیب نیا  گفتند مشکلات بانکی همچنان باقی است و مسائل فلج است که البته این تعبیر من است. یا آقای ظریف گفته اند آمریکایی ها نه به متن و نه به روح برجام متعهد نیستند.

وی همچنین بیان کرد:  آقای روحانی می گوید چه تحریمی؟ همین تحریم بانکی. اگر یک محموله فرستادید پول اش را بردارید بیاورید و اگر این پول به داخل کشور آمد تحریم برداشته شده است.

این کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری ادامه داد: موضوعی که درباره برجام مطرح است این است که همچنان تحریم بانکی که تمامی آثار اقتصادی در همان مسایل بانکی است که ظاهر می‌شود، همچنان به قوت خود باقی است و خودشان می‌گویند که ما تحریم‌های بانکی را برنداشتیم. عجیب است که ما می‌خواهیم از طرف آنها حرف بزنیم و بگوییم که برداشته شده است.

وی ادامه داد: موضوعی که مهم است این است که به هیچ عنوان نباید در برابر دشمن ضعف نشان دهیم. اگر آنان ببینند که با دولت مقتدری مواجه هستند که به هیچ عنوان از حق مردمش کوتاه نمی‌آید آن وقت می‌توانیم چک برجام را نقد کنیم.

رییسی با اشاره به موضوع جان باختن جمعی از هموطنان در فاجعه منا اظهار کرد: ۵۰۰ خانواده ما بستگان خود را در منا از دست دادند و چند روز از این ماجرا گذشت و سعودی‌ها پیکرهای آنان را تحویل نمی دادند و اگر رهبری آن سخنان مقتدرانه را در دانشکده افسری بیان نمی‌کردند ورق برنمی‌گشت.

کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری ادامه داد: وقتی از موضع قدرت برخورد کنیم شرایط متفاوت است. البته هر کس که دولت بعدی را تشکیل دهد باید به تعهدات جمهوری اسلامی وفادار باشد و ما نیز به تعهدات دولتمان وفاداریم. اما می‌خواهیم مشکلات کشور را چگونه حل کنیم؟ ما در دولت کار و کرامت با اقتداری که از مردم خواهیم گرفت می‌کوشیم از حقوق مردم دفاع کنیم و مشکلات ‌آنان را پیگیری نماییم.

مهم‌ترین اولویت‌های سیاست خارجی شما چیست و چه سیاستی جهت تقویت جریان مقاومت و مقابله با تروریست‌ها دارید؟ 

مصطفی هاشمی‌طبا در پاسخ به این پرسش که مهم‌ترین اولویت‌های سیاست خارجی شما چیست و چه سیاستی جهت تقویت جریان مقاومت و مقابله با تروریست‌ها دارید؟ گفت: نگهداری شان جمهوری اسلامی ایران در همه دنیا از یک سو و ارتباطات حسنه و تعامل فی مابین دولت جمهوری اسلامی ایران با دولت‌های دیگر که به رسمیت شناخته شده‌اند از سوی دیگر در تمام زمینه‌ها مدنظر است. البته این بستگی به عملکرد و نگاه دولت‌های مقابل دارد. من معتقدم با دولت‌های مختلف باید رفتار متفاوت داشت.

وی با اشاره به اینکه ما همسایگانی داریم که با حفظ عزت و اقتدار خود باید با آن‌ها در تعامل باشیم اظهار کرد: فرهنگ ارتباطی ما باید بر اساس آنچه در تاریخ اسلام و آموزه‌های اسلامی آمده است باشد. طبیعی است که ما از هرزه‌گویی و استفاده از کلمات و حرکاتی که فقط دل خودمان را خنک می‌کند باید پرهیز کرده و خویشتن دار باشیم.

این نامزد انتخابات ریاست جمهوری در ادامه تاکید کرد: ما همواره مقابل عناصری که از صهیونیست‌ها دستور می‌گیرند باید مقاومت داشته باشیم.

وی با بیان اینکه اگر انعطاف و اخلاقی خوش داریم استقامت نیز داریم، گفت: در مورد منطقه و آنچه که کشورهای اطراف ما تهدید می‌شوند در نهایت این تهدید نیز به ما برمی‌گردد. در همین زمینه در مرحله اول مردم آن کشور باید نسبت به آینده خود فکر کنند. در مرحله بعدی همانطور که در گذشته نیز وجود داشته طبیعتاً ما کمک‌های فرهنگی و مستشاری خود را در راستای ارتباطات خود با آنها حفظ خواهیم کرد.

هاشمی طبا افزود: با دیپلماسی مثبت با عناصری که از تروریسم حمایت می‌کنند نیز می‌توانیم تعامل داشته باشیم و آنها را تحلیل کنیم. اگر بخواهیم موضوع را به سادگی ببینیم و در هر مورد دقتی لازم برای پیشرفت کار نداشته باشیم قطعاً ضربه‌ای خواهیم خورد.

وی تأکید کرد: باید با استراتژی صحیحی که مورد تأیید نظام است تصمیمات لازم را به اجرا درآوریم. در این راستا ما باید حتماً بنیه دفاعی خود را به بهترین وجه تقویت کنیم و عناصر فرهنگی خود در کشورهای دیگر را تقویت نماییم و عناصر خود را برای عملکرد بهتر مورد توجه قرار دهیم.

• اسحاق جهانگیری در واکنش به صحبت‌های هاشمی‌طبا گفت:‌ ما در سیاست خارجی نیازمند این هستیم که از تمام  ظرفیت‌های کشور استفاده کنیم. وزارت خارجه به عنوان مرکز اصلی تنظیم روابط خارجی بر اساس جهت‌گیری‌های مرتبط با امنیت ملی است. وی ادامه داد: از طرفی ما باید به دیپلماسی عمومی کشور هم توجه کنیم. معنی آن این است که اقشار مختلف جامعه که قادر هستند در فضای بین‌المللی چهره دقیقی از ایران ترسیم کنند باید به این دیپلماسی باور داشته باشند. جهانگیری افزود: هنرمندان ما باید در صحنه بین‌المللی بدرخشند. ما از هنرمندانی که در صحنه بین‌المللی باعث می‌شوند پرچم ایران برافراشته شود به آن‌ها افتخار می‌کنیم. فرهادی یک فرد است که در اسکار جایزه می‌گیرد و با تمام محدودیت‌ها می‌تواند فیلم بسازد و جایزه بگیرد. این کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری اضافه کرد:‌ ورزشکاران ما می‌توانند چهره ما را نشان دهند و توریسم بسیار مهم است. ما باید صنعت گردشگری را تقویت کنیم که این کار با درست شدن روابط خارجی ایجاد می‌شود. ما همراه قدرت سخت باید قدرت نرم خود را هم تقویت کنیم. مهمترین قدرت نرم انسجام داخلی کشور و اقتدار اقتصادی کشور است که درباره اقتصاد در جلسه آینده به صورت مشروح صحبت می‌کنم که چه کارهایی کرده‌ایم.

• ابراهیم رییسی نیز در واکنش به سخنان هاشمی طبا در زمینه اولویت‌های سیاست خارجی دولت آینده اظهار کرد: ما  باید با توجه به اولویت‌های کشور عمل کنیم. اگر مسأله امروز ما اقتصاد مقاومتی و پیگیری آن در کشور است باید وزارت خارجه ما و دیپلماسی‌مان هم همین موضوع را دنبال کند و فضا را برای افزایش صادرات کالاهای کشور آماده کند. این کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری با تأکید بر اینکه ما باید با همسایگان خود روابط خوبی داشته باشیم، اظهار کرد: امروز که مسأله بیکاری، فقر و رکود را داریم باید دیپلماسی ما هم از این مسایل تأثیر گیرد و به فکر حل این مشکلات باشد. ما باید طوری عمل کنیم که شأن یک ایرانی در همه جای دنیا محترم نگه داشته شود و اگر به پاسپورت ایرانی در جایی بی‌توجهی شد دولت باید طوری عمل کند که این اتفاق نیفتد. هر چند که در این دوره متأسفانه شاهد بی‌توجهی‌های مکرری به پاسپورت ایرانی در دنیا بوده‌ایم.

• محمدباقر قالیباف نیز با بیان اینکه سیاست خارجی یکی از ارکان جدی اداره حکومتی است، گفت:‌ مذاکره ارتباط و  هماهنگی چه با دولت‌ها و چه ملت‌ها یک ضرورت اجتناب ناپذیر در روابط بین‌المللی است. ما در حوزه دیپلماسی هم باید به دیپلماسی قدرت توجه کنیم هم به دیپلماسی مذاکره، هم به دیپلماسی عمومی و هم دیپلماسی اقتصادی. دولت مردم در سیاست خارجی اولویت خود را به دیپلماسی اقتصادی می‌دهد. وی تصریح کرد: اگر دولت یازدهم امروز به حق می گوید در دیپلماسی مذاکره موفق بوده‌ایم به این دلیل است که ما پیش از این در دیپلماسی قدرت موفق بوده‌ایم و به همین دلیل طرف مقابل پای میز مذاکره آمده است. این نامزد انتخابات ریاست جمهوری اشاره کرد: یک اشکال دولت این است که انسجامی در تجارت بین‌الملل ندارد و این موضوع در وزارت خانه‌های مختلف توزیع شده است. ما وزارت خارجه و امور تجارت بین‌الملل  باید داشته باشیم. قالیباف ادامه داد: ما ۴۰۰ میلیون نفر بازار در منطقه داریم که باید به آن توجه کنیم. رویکرد کشور ما همواره واردات بوده است که این رویکرد باید به صادرات تبدیل شود. سفارتخانه‌ها و کنسول گری‌ها باید در خدمت کارآفرینان و صنعت‌گران کشور باشند و این سفارتخانه‌ها باید نماینده فروش کالاهای ایرانی در جهت ایجاد اشتغال برای جوانان کشورمان باشند.

• سیدمصطفی میرسلیم نیز در واکنش به صحبت‌های هاشمی طبا خطاب به او اظهار کرد: جنابعالی نفرمودید که چگونه  می‌خواهید از حق شهدا که ما مدیون آنها هستیم و توانستند امنیت ما را در جهان در مبارزه با جاهلان تکفیری بهبود بخشند، دفاع کنید؟ شما چگونه می‌خواهید در مذاکره با کشور افغانستان و گرفتن حق ایران از رود هیرمند اقدام کنید؟ امروز منطقه سیستان بیابان شده است و ما حق خود را نگرفته‌ایم. وی خطاب به هاشمی طبا ادامه داد: جنابعالی چگونه می‌خواهید در ترکیه مذاکره کنید و در راستای مقابله با ریزگردها اقدام کنید؛ چگونه می‌خواهید با قطری‌ها صحبت کنید؟ در شرایطی که در حال مسابقه دادن با آنها در به تاراج بردن منابع کشور هستید؟ جنابعالی چگونه می‌خواهید از حیثیت ایرانیان دفاع کنید در شرایطی که ایرانیان را در مرزهای ترکیه کتک می‌زنند و در تفلیس زن ایرانی را لخت می‌کنند؟ این کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری خاطرنشان کرد: سیاست خارجی این نیست که بگوییم ما در برجام چه کار می‌کنیم؟ چهار سال آزگار وقت کشور تلف شده است اما حقوق اصلی که ما نسبت به همسایگان خود داشته‌ایم احقاق نشده است.

• حسن روحانی در واکنش به صحبت‌های هاشمی‌طبا تاکید کرد: بسیار مهم است که بتوانیم از قدرت دیپلماسی هم  برای امنیت خود و هم برای ثبات منطقه استفاده کنیم و هم قدرت خود را از لحاظ اقتصادی و سیاسی بالا ببریم. وی با بیان اینکه در این دولت از روز اول از اهرم سیاست خارجی استفاده شد افزود: سیاست خارجی سال‌ها بود که کنار گذاشته و به خوبی از آن استفاده نمی‌شد در این مذاکرات هسته‌ای با شش قدرت جهانی توانستیم حق خود را به کرسی بنشانیم. این کاندیدای انتخابات اضافه کرد: چیزی که کسی باور نمی‌کرد این بود که همه می‌گفتند اگر مذاکرات هم به ثمر برسد با توافق پی ام دی چه می کنید؟ اما این مساله را حل کردیم و آژانس بین المللی  هسته‌ای اعلام کرد که همه مسائل گذشته ایران بسته شده است. وی در ادامه اظهار کرد: این قدرت دیپلماسی ایران است و ما با این قدرت در سوریه در حال مذاکره هستیم. عزیزانی به عنوان مستشار به آن‌جا رفتند، تلاش کردند و شهید دادیم و حالا باید در میز مذاکره مسائل را حل کنیم. روحانی همچنین یادآور شد:‌در دفاع مقدس که من هم آن زمان مسئولیت داشتم همین‌طور بود و مذاکرات وجود داشت. وقتی دفاع مقدس تمام شد همه حقوق استیفا نشده بود و بقیه حقوق را دیپلمات‌ها باید می‌رفتند و در کنار رزمندگان احیا می کردند ما با دیپلماسی است که درباره امنیت منطقه و سوریه مذاکره می‌کنیم.

هاشمی‌طبا نیز در جمع‌بندی سخنان خود با بیان اینکه ما باید به جای آنکه با همسایگانمان به تضاد برسیم به تعامل  دست یابیم اظهار کرد: ما باید شرایطی را ایجاد کنیم که بتوانیم در بحث صادرات و ارتباطات انرژی کشورمان را به عنوان یک مرکز تولید انرژی معرفی کنیم و با همسایگانمان در این زمینه تعاملات خوبی داشته باشیم.

وی افزود: همچنین داشتن میادین مشترک نفتی با همسایگانمان و نیز بهره‌برداری یکسان ما با ‌آنها از مواردی است که می‌توان آن را دنبال کرد و امروز برداشت ما با قطر و عراق از میادین مشترک نفتی به حد تساوی رسیده است.

این کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری با بیان اینکه یادمان باشد اگر بخواهیم همه چیز را دفعتاً واحداً حل کنیم به چراغ جادوی علاءالدین نیاز داریم، گفت: برخی می‌گویند که می‌شود همه مشکلات کشور را با یک شجاعت و جسارت حل کرد. در سیاست خارجی اگر ادعا داشته باشیم که هر کاری را با سرپنجه معجزه‌آسای خود می‌توانیم حل کنیم، اشتباه کرده‌ایم.

وی تأکید کرد: اگر در زمان تحریم استقامت کرده بودیم و هزینه‌هایمان را کاهش داده بودیم و کشور را در برابر آن تحریم مقاوم می‌کردیم می‌دیدیم که دشمنان ما می‌فهمند که ما ضعفی نداریم اما همه آنچه که داشتیم هزینه کردیم و خوردیم به آن شرایط دچار شدیم. طرف مقابل با اطلاعاتی که از داخل کشور ما دارد توانایی‌های ما را می فهمد.

وی با اشاره به اینکه یکی از ارکان مهم اقتصاد مقاومتی صادرات است خاطر نشان کرد: صادرات به اعتماد مردم اصناف و تجار نیاز دارد و نباید وارده کننده را زالو صفت بنامیم ما باید سرمایه‌گذار خارجی را بپذیری اکنون پذیرش سرمایه‌گذاری خارجی در کشور ما وجود ندارد ما باید تصمیم های لازم برای سرمایه‌گذاری خارجی را بدهیم تا آن‌ها سرمایه های خود را به کشور بیاورند.

این نامزد انتخابات ریاست جمهوری ادامه داد: اگر ماشین آلات ایرانی ساخته و صادر شود مردم مسلمان کشورهای دیگر آن را دستاورد انقلاب می‌دانند و می فهمند در کشور ما چه اتفاقی افتاده است.

هاشمی طبا در پایان گفت: ما نیروهای خوبی در حوزه سرمایه‌گذاری و فناوری داریم اما این‌ها احتیاج دارند که تضمینی برای آینده به آن‌ها  داده شود.

کشور ایران امن‌ترین و قدرتمندترین کشور منطقه است،‌ برنامه جنابعالی برای استمرار و استحکام  و توسعه قدرت دفاعی و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران چیست؟

اسحاق جهانگیری ابتدا با تسلیت به خانواده های معدن کاران استان گلستان اظهار کرد من به عنوان کسی که در زندگی معدن‌کاران بودم و پدرم کارگر معدن بود درک می کنم که خانواده ها وقتی عضوی از آن‌ها به معدن می روند چه وضعیتی دارند. او درپاسخ به پرسش مجری گفت: فکر می‌کنم که سیاست و فرهنگ با قدرت دفاعی کشور به هم آغشته است و اگر من بتوانم مسائل فرهنگی و سیاسی را خوب توضیح دهم بنیه دفاعی واقتدار کشور از این دو سرچشمه می گیرد.

این کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری خاطر نشان کرد: یکی از مهمترین مهارت های رئیس جمهور این است که باید به چم و خم سیاست ورزی و دیپلماسی در عرصه متلاطم بین المللی به طور کامل آگاه باشد و لازمه آن نیز صداقت با مردم و داشتن تجربه عملی در مسائل ملی و دشوار بین المللی  است.

جهانگیری با بیان اینکه من اصلاح طلب هستم و در دولت و مجلس بوده ام اظهار کرد: بحث های کلان کشور یا در دولت مورد بحث قرار می گیرد یا در مجلس،‌در همین زمینه همیشه دغدغه من توسعه ایران بوده است و با این نگاه و تجربه است که می گویم با قدرت فرهنگی  ایران اکنون باید قدرت اول منطقه می بودیم چرا نیستیم؟

جهانگیری همچنین بیان کرد: ماشین اقتصاد و فرهنگ کشور از ته دره بیرون آمده و در مسیر توسعه قرار گرفته است ما نیازمند این هستیم که فرهنگ ایرانی و اسلامی خود را بر پایه گفت‌وگو، مدارا، صلح و آرامش بنا نهیم.

وی ادامه داد: فرهنگ غنی ما می‌تواند حتی قدرت‌های مهاجم مثل اسکندر و مغول را مغلوب کند. تجربه برجام نشان‌دهنده قدرت قوی فرهنگی ما است. متأسفانه ما از این قدرت آنطور که باید استفاده نکردیم و نگاه نادرستی که غالب شد فرهنگ را به حاشیه برد.

این کاندیدای انتخابات در ادامه یادآور شد:‌ ناپختگی، بی‌تجربگی و تخصص ناکافی باعث شد این مسایل آنطور که لازم بود پیش نرود. ما باید فرهنگ مدارای ایرانی و فرهنگ غنی صلح‌طلب ایرانی را به مردم دنیا نشان دهیم. اگر چنین کاری کردیم اقتصاد ما قدرت دفاعی ما و سیاست خارجی ما هم خوب می‌شود. اما اگر نکنیم ما در داخل به جان هم می‌افتیم.

جهانگیری همچنین تأکید کرد: برخوردهای امنیتی، محدودکننده و ضربتی ایرانیان را پژمرده می‌کند. من به عنوان یک ایرانی مسلمان و انقلابی به فرهنگمان افتخار می‌کنم و احساس قدرت می‌کنم. باید جلوی ماجراجویی دوباره در این کشور را گرفت، باید جلوی خامی دوباره را گرفت. او اضافه کرد: جایگاه ریاست جمهوری محل کارآموزی نیست، اقتصاد این مملکت و مردم این کشور تحمل و حوصله تنش، دعوا و کارآموزی سیاستمداران تازه‌کار را ندارد. مردم عزیز هوشیار باشید؛ می‌خواهید فردای فرزندان شما چگونه باشد؟ محدودیت می‌خواهید یا آزادی؟ توسعه می‌خواهید یا آشفتگی؟ عزت بین‌المللی می‌خواهید یا انزوای بین‌المللی؟ تنش می‌خواهید یا آرامش؟ شما یک لحظه رأی می‌دهید و آینده کشور رقم می‌خورد.

• ابراهیم رئیسی در واکنش به سخنان جهانگیری درباره برنامه هایش در زمینه استحکام بنیه دفاعی کشور اظهار کرد:  شاخصه های امنیت ملی در نظام های مختلف ممکن است با یکدیگر اختلاف داشته باشد اما مهم‌ترین مولفه امنیت ملی مردم در صحنه و پای انقلاب منافع کشور هستند که همواره به دل دادگی به خدا در صحنه حضور دارند. وی افزود: اگر ما از نیروهای مسلح و مدافعان حرم نام می بریم آنان در حوزه امنیت کشور عمل می کنند اما در کنا ر آن‌ها نیازمند امنیت اقتصادی،‌اجتماعی و فرهنگی هستیم که باید تمامی این موارد در کنار یکدیگر جامعه را امن کند. این کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری تاکید کرد:‌ اگر به مشکلات اجتماعی توجه نشود، باید شاهد فقر،‌بیکاری و دانشجویان مدرک به دست فاقد زمینه کسب و کار باشیم،‌ برای ما مشکل ایجاد می شود چرا که مهم ترین مولفه امنیت مردم ما هستند بنابراین ما باید به ابعاد مختلف امنیت توجه کنیم نه صرفا به یک بعد آن.

• محمد باقر قالیباف در پاسخ به جهانگیری گفت: اگر دیپلماسی قدرت، رشد علمی، حوزه دفاعی، شهدای حرم و دفاع  مقدس نبودند هرگز امکان دیپلماسی مذاکره نبود. آقای جهانگیری باید با مردم با صداقت بیشتری سخن بگوییم. شما به گونه‌ای سخن می‌گویید که یک طایفه خاص هستند که آنها فقط درس خوانده‌اند، تخصص دارند، سیاست متوجه‌اند و می‌توانند کشور را اداره کنند، بقیه یا تندخو هستند و بلد نیستند و اگر اینها بیایند دوباره مردم را به ته دره می‌برند. وی در ادامه اشاره کرد: من منتقد جدی دولت نهم و دهم هستم، اما دولت نهم و دهم یکی از ویژگی‌های مثبتش این بود که به جوانان اعتماد کرد و جوان‌های خلاق و ایرانی را آورد که آنها توانستند در رشد علمی کشور کارهای بزرگی انجام دهند. اما در دولت شما عده‌ای دنبال تجارت خود هستند و میلیون‌ها نفر بیکارند. باید فرصت را به نسل بعدی بدهید، آنها بهتر از شما می‌توانند کشور را اداره کنند.

•  مصطفی میرسلیم در واکنش به اظهارات جهانگیری خطاب به او گفت:‌ آقای جهانگیری جنابعالی شعاراهای زیبایی دادید اما پاسخ سوال در مورد اقتدار ملی است که اقتدار ملی مستلزم تجهیزات،‌اطلاعات و برتری علمی است که باید مورد توجه قرار بگیرد. وی با طرح این  پرسش که در صحنه نوآوری و رشد فناوری چه برنامه ای برای حفظ اقتدار کشور داشته اید؟ ادامه داد: صنایع دفاعی ما باید مورد توجه قرار بگیرند و چنانچه جنابعالی امروز می‌بینید ما در زمینه موشکی حرفی برای گفتن داریم و نگرانی امریکایی ها به این اقتدار ما است به پشتوانه سی سال کار تحقیقاتی انجام شده در کشور است. این کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری با بیان اینکه در دولت یازدهم میزان اعتبارات تحقیقات کشور به جای 4 درصد به زیر نیم درصد رسید، اظهار کرد: کسانی که دارای دانش در زمینه سوخت موشکی ، پیشرانه و در زمینه سازه و هدایت الکترونیک هستند باید تقویت شوند و چنانچه جنابعالی می خواهید اقتدار کشور را حفظ و پیشرفت کنیم باید در این زمینه ها سرمایه‌گذاری کنید. میرسلیم با تاکید بر اینکه صرف شعار دادن کفایت نمی کند خطاب به جهانگیری گفت: جنابعالی باید بگویید تاکنون چه کار کرده اید،‌جنابعالی فرصت هایی داشته اید که آن‌ها را از دست داده‌اید بر مبنای این فرصت‌های از دست رفته ما نمی توانیم اعتمادی به جنابعالی داشته باشیم.

•  حسن روحانی در واکنش به صحبت‌های جهانگیری یادآور شد: قدرت یک کشور از مولفه‌های مختلف تشکیل  می‌شود. باید ببینیم امروز قدرت ما از سه،‌ چهار و پنچ سال پیش بیشتر است. چه در زمینه نظامی، چه اقتصادی، چه سیاست داخلی و خارجی و چه فرهنگی. وی در ادامه تأکید کرد: امروز ایران به عنوان یک قدرت بزرگ در منطقه از دید همه جهانیان مطرح است. این نکته کوچکی نیست که درباره مهمترین معضل منطقه یعنی سوریه مذاکره می‌شود و ایران، ترکیه و روسیه بار آن را به دوش دارند. چه زمانی ایران چنین نقش تأثیرگذاری داشته است. این کاندیدای انتخابات خاطرنشان کرد: در این سه سال و نیم که با حدود ۱۲۰نفر از سران کشورها ملاقات داشته‌ام در صحبت‌هایشان مشخص بود که جایگاه ایران نسبت به گذشته تغییر کرده است. وی در ادامه اظهار کرد: اینکه گفته می‌شود در گذشته وضع جوانان بهتر بود پس چرا در طول مدت 10 سال اشتغال تقریباً صفر بود. چرا جوان‌ها نیامدند و درباره شرکت‌های دانش بنیان که قانونش تصویب شده بود هیچ کاری صورت نگرفت؟ امروز 3 هزار شرکت دانش بنیان فعال و 100 شغل در این زمینه ایجاد شده‌ است. اینها قدرت تکنولوژیک ما است و صادرات در بخش‌های مختلف بیشتر شده است.

• مصطفی هاشمی طبا در واکنش به سخنان جهانگیری،‌ اظهار کرد: خیلی خوشحالم که با تدبیر رهبری و خون شهدای  دفاع مقدس و مدافع حرم اقتدار ملی و امنیت ملی‌مان از لحاظ مرزی حفظ شده است. ما اگر وارث خون شهدا هستیم همه باید در این خط حرکت کنیم بنابراین گداصفت خواندن مردم و صدقه دادن به آن‌ها مشکلی را حل نمی‌کند. وی ادامه داد:‌ پیش بینی می‌شود که ما در سال‌های آینده شاهد مهاجرت ده میلیونی از روستاها به شهرها باشیم و در زمینه محیط زیست به دلیل کمبود آب شاهد نزاع میان قبایل مختلف شویم همانطور که در چند سال اخیر سه بار لوله انتقال آب به استان‌های دیگر توسط مردم نجیب اصفهان شکسته شده است. من عقیده دارم باید دولت با تمام توان برای رفع این تهدیدات برنامه داشته باشد. هاشمی طبا تاکید کرد: این شایسته ما نیست که بیایم و بگوییم دختری شانزده ساله با یک دیگ در زیرزمین خانه‌اش انرژی هسته‌ای تولید میکند این سخنان شایسته ملت ما نیست ما باید با عقل و منطق سخن بگوییم و کارمان را پیش ببریم چون این حرف‌ها هم به جوانان ما لطمه زد و هم آخر و عاقبتی برای ما نداشت.

اسحاق جهانگیری در پاسخ به سایر نامزدهای انتخابات و در جمع‌بندی صحبت‌های خود گفت: اقتدار کشور مولفه‌های متعددی از جمله تقویت بنیه دفاعی، حضور مردم و مسایل سیاسی و فرهنگی دارد. قدرت ایران در فرهنگش است. اما چرخ فرهنگ با دستور و به صورت چکشی به کار نمی‌افتد. اداره فرهنگ باید به دست مردم باشد. مردم هر وقت به صحنه آمدند مشکلات را حل کردند. در دفاع مقدس و در سال 92 به صحنه آمدند و مشکلات را حل کردند.

وی ادامه داد: مردم یادتان می‌آید وضعیت اقتصاد چگونه بود، دارو پیدا نمی‌شد، کره، پنیر و شیر خشک پیدا نمی‌شد. سیلوهای گندم خالی بود؟ یادتان می‌آید برخی شب‌ها در صف بانک‌ها می‌خوابیدید تا صبح چند سکه بخرید؟ اما شما مشکلات را می‌توانید حل کنید. شما هر وقت به صحنه آمدید تهدیدات را برطرف کردید.

این نامزد انتخابات ریاست جمهوری ادامه داد: در دولت اصلاحات خاتمی با گفت‌وگوی تمدن‌ها به اقتصاد و سیاست کشور روح داد و ایران را در دنیا درخشاند. من احساس خطر می‌کنم. قطبی کردن جعلی جامعه و به جان هم انداختن مردم می‌دانم چه بلایی سر کشور درمی‌آورد. شما وضعیت کشورهای منطقه را ببینید که چگونه شده است. جهانگیری افزود: وعده‌های توخالی موجب ناامید شدن مردم می‌شود. این وعده‌ها به گونه‌ای شد که رییس مجلس هم گفت این وعده‌ها عملی نمی‌شود.

وی با بیان اینکه امروز دو نگاه متفاوت برای اداره کشور در برابر هم قرار گرفتند اظهار کرد: در یک طرف جریانی است که سعی داشت با ماجراجویی،‌جنجال آفرینی و بگم بگم‌های دروغی خط‌کشی‌های خیال بافی ناپختگی و بی‌تدبیری خود را در سیاست داخلی وخارجی پنهان کند ممکن است امروز با رویکرد دیگری روی کار بیاید.

وی خاطر نشان کرد: فرار به جلو کفایت نمی‌کند بلکه مردم باید سوابق و عملکرد افراد را ببینند و ببینند که برخوردها چگونه بوده است؛  در همین بیلبردهای خیابان‌های تهران برای خالی کردن دل ظریف و یارانش چه تهمتهایی که زده نشد ولی امروز با برجام عکس یادگاری میگیرند.

این کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری گفت: این نگرش محدود کننده در دنیا آثار خود را خواهد گذاشت و مهاجرت یکی از نتایج این نگاه خواهد بود.

جهانگیری گفت: من به عنوان مدیری که سال‌های گرم و سرد کار در حوزه اقتصادی را چشیدم اعتراف می‌کنم گرچه تلاش بسیاری شده ، اما راه درازی باقی مانده است ما توانستیم ماشین اقتصاد را از دره بیرون بیاوریم و در مسیر قرار بدهیم اما هنوز آن را به سرعت خود نرسانده‌ایم. ما با اتحاد تمام گروه‌ها،‌قومیت ها و تفکرات سیاسی برای آینده ایران نیاز داریم.

وی اظهار کرد: از نگاه اصلاح طلبانه می‌گویم باید از تمام ظرفیت‌ها زنان،‌ مردان‌،‌جوانان و بازنشستگان استفاده کنیم، چرا که ما فرزندان انقلاب و پیگیر آرمان‌های رهبری که همان آرمان های امام عزیزمان است هستیم.من معقتد هستم که می‌توانیم با محوریت مقام معظم رهبری مشارکت مردم و طیف‌های مختلف بزرگترین چالش های سیاسی و اقتصادی کشور را حل کنیم.

این کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری با تاکید بر اینکه من یک مدیر جهادی و جهادگر هستم،‌گفت: رهبر انقلاب در جلسه‌ای که با حضور سران سه قوه برگزار شد فرمودند: آقای جهانگیری چپ بود و الان اصلاح طلب و من از روز اول ایشان را با صداقت میشناسم من نیزبا صداقت به مردم می‌گویم که با به صحنه آوردن همه جریان‌های سیاسی کشور سایه شوم جنگ را از منطقه برطرف کنیم.  ما می‌توانیم با مدل تفاهم و گفت‌وگوی ملی همه مسائل پیچیده پیش روی ملت را یک به یک حل کنیم.

جهانگیری اظهار کرد: روش من برای حل بحران اعتبار سنجی به بزرگان نظام و استفاده از همه ظرفیت‌ها است.

وجه تمایز سبک زندگی ایرانی- اسلامی از زندگی غربی چیست و چه برنامه‌ای برای ترویج آن و تحکیم خانواده و ارتقای فرهنگ عمومی دارید؟

حسن روحانی در پاسخ به این سؤال گفت: مسأله‌ی فرهنگ و سبک زندگی جامعه، یک مسأله‌ی بنیادی است و در این زمینه تلاش‌های بسیار خوبی شده و امروز شاهدیم مردم احساس آزادی بیشتری می‌کنند. او با بیان اینکه باید بدانیم چگونه می‌خواهیم با مردم رفتار کنیم، تصریح کرد: باید ببینیم آیا می‌خواهیم مردم را در همه زمینه‌ها توانمندتر کنیم یا در زندگی‌شان مداخله کنیم. باید ببینیم دولتی که اتکایش به مردم است و همه چیز را از طریق کمک به مردم می‌خواهد حل کند قرار است روی کار بیاید یا دولتی که از طریق مداخله و انحصار می‌خواهد مسایل را حل‌ و فصل کند.

روحانی همچنین بیان کرد: امروز آمار و ارقامی که داده می‌شود بسیار جالب است و یادآور روزهایی است که افرادی وعده و وعید می‌دادند و دیدیم که در پایان دولتشان مردم به چه روزگاری افتادند و وضع تورم و بهداشت چه شد. مردم وقتی به بیمارستان می‌رفتند باید ملحفه و دمپایی را خودشان خریداری می‌کردند. دیدیم عزت مردم چه شد، دیدیم مردم وقتی صبح به فروشگاه می‌رفتند نمی‌دانستند قیمت‌ها بعداز ظهر چقدر تغییر می‌کند.

این کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری با بیان اینکه سبک زندگی مردم در گذشته این شده بود که هر چه می‌توانند برای فردا ذخیره کنند چرا که نمی‌دانستند شرایط فردا چگونه است، اظهار کرد: امروز یک آرامشی در کشور وجود دارد که در سایه آن آرامش می‌توان زندگی مردم را در مسیر درست قرار داد. او افزود: سبک زندگی از اخلاق و دین آغاز می‌شود. اگر ما به انقلاب و نظام ایمان داریم نباید عوام‌فریبی کنیم و باید با صداقت سخن بگوییم. رییس جمهور، رییس جمهور همه مردم است و امام (ره) هم فرمود که همه با هم باشید. پس دسته‌بندی‌های بی‌مورد نکنیم و کپی‌برداری‌های بی‌ربط انجام ندهیم. یک جایی چند سال پیش جنبش ۹۹درصدی شکل گرفت،‌ اینکه ما امروز بیایم و در سال ۹۶ بگوییم جنبش ۹۶ درصدی شکل گرفته است چه معنایی دارد؟ این کارها را نکنید.

روحانی با بیان اینکه در زمینه برجام هرجا متحد بودیم کار را پیش بردیم، اظهار کرد: برخی آمدند و تصویری از شهرهای زیرزمینی نشان دادند که برجام را برهم بزنند، روی موشک شعارهایی نوشتند تا برجام را برهم بزنند ولی مردم ما از همه اینها عبور کردند تا به امروز برسیم و شاهد پیشرفت بیشترمان در آینده شویم.

• مصطفی هاشمی‌طبا در این باره اظهار کرد: ما یک سبک زندگی صادقانه و عالمانه داریم یا سبک زندگی پرحرارت مصنوعی و بدون واقع بینی و بنا کردن یک امارت روی آب. وی ادامه داد:‌ ما گاهی سنت‌ها را با اسلام خلط کرده‌ایم یعنی سنت‌هایی که ناپسند بودند را سعی می‌کنیم به عنوان یک امر مستحصل به مردم بگوییم علمای ما مسولان فرهنگی ما هستند که سبک زندگی را تدوین می کنند. اینکه فقط بگوییم سبک زندگی اسلامی کفایت نمی‌کند. می‌گویند خانه بزرگ یا مرکب راهوار مستحب است پس عده‌ای دنبال آن می‌روند در حالی که این سبک ایجاد شکاف طبقاتی می‌کند. هاشمی طبا با اشاره به اینکه ما از لحاظ فرهنگی کم گذاشتیم و اگر بخواهیم به جایی برسیم باید همه «درست‌ها» را بگوییم خاطر نشان کرد: این روش موجب یکی زندگی درست می‌شود. مثلا در قرارداد کرسنت ما 14.5 میلیون دلار جریمه شدیم. می‌گویند این قرارداد بد است اما به خاطر عدم اجرای آن در دولت نهم و دهم جریمه شدیم باید همه «راست‌ها» را بگوییم.

• جهانگیری نیز با بیان اینکه ما به دلیل اینکه در منطقه خشک قرار داریم به لحاظ آبی شرایط سختی داریم، اظهار کرد:  با این حال سرانه مصرف آب ما از کشوهای پرآب هم بیشتر است. از سویی در مصرف کالاهای مصرفی و منابع طبیعی هم زیاده روی می‌کنیم مهم این است که از این عوارض پرهیز کنیم. وی ادامه داد: ما در کشور تنوع قومی داریم که این تنوع فرصت است نه تهدید، ‌ اقوام و فرهنگ‌ها و زبان‌های مختلف کشور ما را رنگارنگ کرده است در ایران هیچ قومی از دیگری ایرانی‌تر نیست این دولت معقتد است هر قومی باید زبان مادریش را حفظ کند. این اتفاق برای زبان آذری و کردی اجرا شده است امیدوارم هر اقدام دیگری که به انسجام ملی کشور کمک ‌می‌کند انجام شود.

• ابراهیم رییسی در واکنش به اظهارات روحانی به بیان تفاوت میان سبک زندگی اسلامی و سبک زندگی غربی پرداخت  و گفت:‌ مصرف منابع حداکثری، تولید سودآور و گسست‌های اجتماعی به ویژه در رابطه با خانواده از جمله ویژگی‌های زندگی غربی است اما در مقابل در زندگی اسلامی عمران و آبادانی طبیعت، تولید حداکثری منابع و مصرف بهینه آن و همچنین وحدت، ایثار و فداکاری از جمله ویژگی‌های برجسته است. وی با تأکید بر اینکه اقدام در این زمینه نیاز به باوری جدی و دولتی انقلابی دارد خطاب به جهانگیری اظهار کرد: من خواهش می‌کنم که روزنامه‌های اصلاح‌طلب را پیش از ایام انتخابات بررسی کنید و ببینید که چقدر عملکرد دولت را مورد نقد قرار داده‌اند. این کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری با طرح این پرسش که آیا وعده‌هایی که دولت یازدهم داده است عمل شده یا خیر، اظهار کرد: من در سفرهایی که به استان‌های مختلف از جمله کرمانشاه و کردستان داشته‌ام مشاهده کردم که مردم اشک می‌ریختند. رییسی با تأکید بر اینکه در دولت من محرمانگی وجود نخواهد داشت، اظهار کرد: در برنامه جامعه دولت کار و کرامت منابع تمام وعده‌ها مشخص شده است. 

• محمدباقر قالیباف در واکنش به صحبت‌های روحانی تاکید کرد: فرهنگ حتما دستوری و قیم مابانه نیست و باید در این زمینه به مردم اعتماد کرد و فرهنگ را به دست مردم سپر.د اولین تکریم اهالی فرهنگ واگذاری امور فرهنگی به خودشان است نه اینکه کسی را به کار بگیریم که نه فرهنگیان را می‌شناسد و نه فرهنگیان او را می‌شناسند. او در ادامه تصریح کرد: اگر به صورت ابزاری از کسی در حوزه موسیقی نام می‌بریم این خوب نیست باید بگوییم در موسیقی چه کردیم ما در شهرداری خانه موسیقی تهران و در همه حوزه ها کمک کردیم در سینماها اثرش کشوری بود و چندین هزار صندلی سینما اضافه کردیم و در تئاتر هم همینطور. ببینیم خانه هنرمندان سینما تئاتر و موسیقی در این دوازده ساله چه همکاری با شهرداری داشته‌اند. این کاندیدای انتخابات ریاست‌جمهوری افزود: نباید شعار بدهیم که فرهنگ برای ما مهم است اما کاری نکنیم. از طرفی چرا مردم را از جنگ می‌ترسانید اگر کسی قدر صلح را بداند امثال ما هستیم که آنقدر از جنگ آسیب دیده‌ایم. ما بهترین دوستان و برادر خود را در جنگ از دست داده‌ایم پس قدر صلح را می‌دانیم. وی ادامه داد: اگر قدرت نداشته باشیم عزت ما را  زیر پا می‌گذراند و برای ما ذلت ایجاد می‌کنند. مردم ما را از جنگ نترسانید از طرفی اگر من برنامه‌ای برای ایجاد 5 میلیون شغل گفتم به آن متعهد هستم و انجام می‌دهم و سابقه‌ام نشان می‌دهد. اگر شما وعده‌ای دادید و نتوانستید عمل کنید به دیگران نسبت ندهید. 

• مصطفی میرسلیم نیز در واکنش به سخنان روحانی در زمینه سبک زندگی ایرانی- اسلامی اظهار کرد: این موضوع اهمیت  بسیاری دارد، اما ما در دوران آقای روحانی شاهد رشد دنیاطلبی، حقوق‌های نجومی و اختلاس هستیم. آیا این موارد با سبک زندگی ایرانی- اسلامی سازگار است؟ ما شاهدیم که کاخ‌ها ساخته می‌شود و در حاشیه آن، عده‌ای در زباله‌ها به دنبال غذا هستند، آیا این سبک زندگی ایرانی- اسلامی است؟ او ادامه داد: اگر در جامعه ما طلاق ریشه پیدا می‌کند این از سبک زندگی ایرانی- اسلامی است؟ آیا این سبک زندگی با اسراف سازگار است یا اصالت را به اشتغال و فعالیت می‌دهد در حالی که در دوران شما رکود سراسر کشور را فرا گرفته است. آیا نباید با سبک زندگی ایرانی- اسلامی شاهد رشد اخلاقی باشیم در حالی که شاهد رشد بی‌اخلاقی هستیم؟

حسن روحانی در جمع‌بندی سخنان خود و پاسخ به انتقادات، با اشاره به موضوع قرارداد کرسنت اظهار کرد: درباره قرارداد کرسنت موضوعی گفته شد که چون ممکن است مردم را مشوش کند باید درباره‌اش توضیح دهم و آن اینکه مبلغ ۱۴میلیارد نیست. این موضوع در داوری قرار دارد و به نتیجه نرسیده است و کار همچنان ادامه دارد و باید به نتیجه برسیم اما رقم‌ها این چیزی نیست که گفته می‌شود.

وی ادامه داد: مسأله مهم این است که می‌خواهیم به قبل از ۹۲ بازگردیم یا راهی را که از سه سال و نیم گذشته آغاز شده است ادامه دهیم؟ ما وسط راه هستیم و آنچه که گفته می‌شود درست نیست.

کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری تأکید کرد: اگر ما خیلی خوب بتوانیم تلاش کنیم به رشد 8 درصدی می‌رسیم که مورد تأکید رهبری و برنامه توسعه است. اما آنها که رشد ۲۶درصدی را به مردم وعده می‌دهند آیا این مورد شدنی است؟ آیا می‌توان درآمد کشور را در عرض چند سال دوبرابر افزایش داد؟ آیا کارشناسان چنین وعده‌ای را می‌پذیرند؟ در کجای دنیا شاهد چنین اتفاقی بوده‌ایم؟

روحانی تصریح کرد: وضعیت رکود پیش از اینکه این دولت بیاید چگونه بود؟‌ وضعیت رشد اقتصادی که قریب به منفی ۶ درصد بود اما الان به رشد مثبت رسیده است. ما در صورتی می‌توانیم این وضعیت را ادامه دهیم که فریب مردم را کنار بگذاریم و راه توسعه کشور را دنبال کنیم.

روحانی با طرح این سوال که در عرصه هنر چه کرده‌ایم؟ افزود: ارکستر سمفونی و ملی که سال‌ها آن را تعطیل کرده بودند، را کدام دولت راه اندازی کرد؟ سینماها را کدام دولت راه اندازی کرد؟ کدام دولت اهل هنر را امیدوار کرد؟ ما این راه امید را باید ادامه دهیم نباید بذر یأس پاشیده شود.

این نامزد انتخابات ریاست جمهوری با اشاره به اینکه ما وعده دادیم در کنار اجرای برجام سرمایه و فناوری و مدیریت لازم در فناوری را به کشور بیاوریم و صادرات داشته باشیم خاطر نشان کرد: من چند روز پیش پروژه‌ای را افتتاح کردم که نمونه تحقق وعده ‌هایی بود که دولت داده است. ما با فرانسه و با فناوری مشترک اتومبیل می‌سازیم و سی درصد آن را صادر می‌کنیم. برای همین پروژه 270 میلیون دلار سرمایه خارجی آمد. این وعده‌ای است که ما به مردم داده‌ایم و به آن عمل کردیم.

روحانی تصریح کرد: ما به مردم وعده ندادیم ما عمل کردیم و بعد گزارش آن را به مردم دادیم. ما نمی‌گوییم می‌توانیم اول انجام می‌دهیم بعد خدمت مردم می‌گوییم که این کاری بود که انجام گرفت. آنچه ما امروز دربرابر آن قرار گرفته‌ایم یک دوراهی است که باید یک راه را انتخاب کنیم یا شعار و وعده یا عمل و اجرا،‌ یک مدیریت و دولت آمرانه یا یک دولت مردم سالار.

بخش دوم مناظره

در این بخش از مناظره، شش کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری ظرف ۲ دقیقه به سؤالات سیاسی یا فرهنگی که مجری برنامه به قید قرعه طرح می‌کند، پاسخ می دهند.

سؤال از اسحاق جهانگیری: برنامه‌ی دولت شما در استفاده از ظرفیت‌های فرهنگی هنری و سینمایی کشور برای تحقق گفتمان آیت‌الله خمینی و انقلاب به‌ویژه حفظ ارزش‌های اسلامی – ایرانی چیست؟

پاسخ جهانگیری: فرهنگ ایرانی اسلامی سهم بسیاری مهمی در اقتدار ملی کشور دارد و ما با قدرت فرهنگی قادریم خیلی از مسائل موجود، از جمله مسائل بین‌المللی  و  مسائل داخلی کشور را حل و فصل کنیم. خوشبختانه هنرمندان کشور در تولیدات هنری که منطبق بر مسائل ایرانی و اسلامی باشد، گام‌های مهمی برداشته‌اند؛ در همین زمینه باید به هنرمندانمان آزادی عمل بیشتری بدهیم و آن‌ها نباید نسبت‌به کارهای هنری که در چارچوب قوانین جمهوری اسلامی ایران انجام می‌دهند، با محدودیت مواجه شوند. به هیچ وجه از هیچ‌کس پذیرفته نیست که هنرمندی تمام مراحل قانونی خود را طی کند و برای اجرای کنسرتی اقدام کند، اما یک مقامی با هر شرایطی بتواند مانع کار او شود. به هیچ وجه پذیرفته نیست که کسی خود را از قانون بالاتر بداند؛ در کشور باید قانون مبنای کار باشد. دولت به‌طور جدی خود را مقید می‌داند که تمام ظرفیت‌های خود را به‌کار گیرد که هنرمندان،‌نویسندگان و تمام صاحبان اندیشه در بخش‌های مختلف فرهنگی بتوانند فعالیت خود را انجام دهند.

او با تاکید بر لزوم اجرای طرح تحول نظام آموزشی در بخش آموزش و پرورش گفت: نظام آموزشی که نقطه‌ی آغاز فعالیت‌های فرهنگی کشور است، باید مورد توجه جدی دولت قرار بگیرد.  دانشگاه‌ها نیز به‌عنوان پایگاه تولید علم و فناوری و اندیشه باید از آزادی عمل و امنیت کامل برای انجام امور خود برخوردار باشد و من در دولت آینده به این مسائل توجه خواهم کرد.

سؤال از محمدباقر قالیباف: برنامه‌ی عملی شما برای تقویت بعد پرورشی نظام آموزشی به گونه‌ای که فارغ‌التحصیلان و دانشجویان از مهارت‌های متعددی برای زندگی، کار  و ساختن جامعه‌ی سالم و پویا برخوردار باشند، چیست؟

پاسخ قالیباف: برای اجرای هر برنامه‌ای از جمله همین برنامه، چالش ما حفره‌ی بین حوزه‌ی دانشگاهی و صنعت و اقتصاد ماست. ما در این مناظره دیدیم که با دو رویکرد مواجه هستیم و دو تفکر وجود دارد. یک تفکر معتقد است ما نداریم و نمی‌توانیم یعنی به منابع و نیروهای داخلی و منابع مادی و انسانی خیلی توجه ندارد و بیشتر متوجه سرمایه‌ی خارجی است. البته ما هم به سرمایه‌ی خارجی معتقدیم، اما اساس داخل است. در این تفکر می‌گویند نمی‌شود و نمی‌توانیم و تفکری است که باعث شده نتوانیم از منابع استفاده کنیم و می‌گویند نه می‌شود و نه می‌توانیم که این از مشکلات ما است. به نظرم این چهار سال دیگر برای شعار دادن و حرف زدن کافی است. تفکر دیگر، تفکر دولت مردم است که اعتقاد دارد به اندازه‌ی کافی منابع مالی، انسانی و روش‌ها و نیروی خوب با جوانان داریم. می‌توانیم ۵ میلیون شغل و سامانه‌ی ملی کارانه را ایجاد کنیم و ارتباطی بین محیط دانشگاه و کار برقرار کنیم و یارانه‌ی قشر محروم و کم‌درآمد را افزایش دهیم و رونق اقتصادی به‌وجود بیاوریم.

 سؤال از مصطفی میرسلیم: سیاست شما برای اتحاد و همکاری میان قوا چیست و در صورت بروز اختلاف میان قوا چقدر تابع قانون خواهید بود؟

پاسخ میرسلیم: اهمیت قوه‌ی مجریه بسیار زیاد است و قابل مقایسه با سایر قوا نیست. خود قوه‌ی مجریه در درجه‌ی اول باید اجرا کننده‌ی خود قانون باشد و تمامی مواردی که در قانون تصریح شده است، عملی کند و چنانچه ایرادی از سوی قوه‌ی مقننه به قوه‌ی مجریه گرفته شد، باید سریعاً این ایراد اصلاح شود. در دولت‌های قبلی شاهد بودیم که مجلس به اجرا نشدن برخی قوانین اعتراض می‌کرد، اما آن دولت اهمیتی به این موضوع نمی‌داد. همچنین ما باید یک همکاری نزدیک و مشترک میان قوه‌ی مجریه و قوه‌ی قضائیه ایجاد کنیم.

این کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری با بیان اینکه در موضوع پیشگیری از جرایم جز با همکاری قوه‌ی قضائیه نمی‌توان موضوع را حل کرد، گفت: سرمنشاء فساد در قوه‌ی مجریه است و رئیس دولت اگر تدبیری داشته باشد، باید علل و عوامل این موضوع را مشخص کند و در بررسی‌های آماری در این زمینه با قوه‌ی قضائیه برای پیشگیری و مقابله از جرایم همراه شود. با توجه به اینکه محور اصلی اتحاد و هماهنگی میان قوا رهبری است، در این زمینه هیچ مشکلی نخواهیم داشت چرا که فصل‌الخطاب سخنان رهبری خواهد بود و در این شرایط به هماهنگی میان قوا خواهیم رسید.

سؤال از مصطفی هاشمی‌طبا: با توجه به ضرورت بهره‌مندی استفاده از فضای مجازی، برنامه‌ی شما برای مدیریت فضای مجازی و کاهش آسیب‌های آن چیست؟ 

پاسخ هاشمی‌طبا: فضای مجازی هم فرصت است و هم تهدید؛ که در شرایط فعلی نوعی تهدید است، چون یک حرص و ولعی در دارندگان موبایل هوشمند وجود دارد که هر چه بیشتر اطلاعات کسب کنند؛ که بعد از مدتی این حرص و ولع فرو می‌نشیند و آنها سعی می‌کنند در موارد ضروری از فضای مجازی استفاده کنند. دولت در این زمینه دو وظیفه دارد: اول اینکه فضای مجازی را کنترل کند؛ مثلاً در ژاپن یا آمریکا موبایلی که در اختیار کودکان است کنترل می‌شود. وظیفه‌ی دوم این است که بدون پرده‌پوشی کانال‌های مشکل آفرین را کنترل کند که این مسأله با آزادی مغایرت ندارد. دولت وظیفه دارد آنچه به صلاح مردم است، در زمینه‌های علمی، فرهنگی و هنری آزاد بگذارد، اما مواردی که موجب انحراف می‌شود را کنترل کند.

سؤال از حسن روحانی: با عنایت به ضرورت  گسترش فرهنگ ساده‌زیستی در جامعه،‌ چنانچه جنابعالی رئیس‌جمهور شدید، تا چه اندازه سطح زندگی کابینه شما در تراز اقشار متوسط جامعه خواهد بود؟

پاسخ روحانی: در مسأله‌ی ساده‌زیستی در مقام عمل باید به قوانین، مقررات و آیین‌نامه‌ها، نظارت و عمل کنیم، وگرنه با شعار فردی لباس ساده می‌پوشد و می‌گوید من ساده‌زیستم؛ اما بعد مشاهده می‌کنیم که بزرگترین فسادها از همان‌جا نشأت می‌گیرد. ما در سال‌های گذشته دیدیم که چه فسادهای بزرگی صورت گرفت و عده‌ای آمدند و هم خود را ساده‌زیست معرفی کردند و هم گفتند که ما می‌خواهیم از اموال مردم حراست کنیم؛ اما دیدیم که میلیاردها اموال مردم از دست رفت، به‌خاطر بی‌توجهی و عدم استفاده از فرصت، امریکایی‌ها توانستند دو میلیارد دلار پول ما را ضبط کنند، در حالی که ده ماه فرصت بود این اوراق منتقل شود و از دست مردم گرفته نشود.

این کاندیدای انتخابات ریاست‌جمهوری با تأکید بر لزوم حفاظت و حراست از اموال و حقوق  مردم گفت: هنوز مشخص نیست که سه میلیارد – چهار میلیاردی که به عنوان دور زدن تحریم‌ها از اموال مردم بردند و غارت کردند دست کیست و چه کسانی به او اجازه دادند؟ دستگاه قضایی باید در این زمینه به مردم پاسخ دهد. باید شبکه‌ای ایجاد کنیم که در آن همه چیز شفاف باشد؛ در این زمینه دولت به دنبال قانون شفافیت و اجرای آن است؛ آیین نامه‌های آن را نیز نوشته و دستگاه‌ها در حال آموزش در این زمینه هستند. چنانچه همه چیز شفاف باشد، در آن زمان اعتماد،‌اطمینان و ساده‌زیستی حاصل می‌شود.

سؤال از ابراهیم رئیسی: برنامه‌ی شما برای ارتقای شأن و منزلت فرهنگیان و معلمان و بهبود سطح معیشتی و علمی آنها چیست؟

پاسخ رئیسی: معلمین شغل ممتازی دارند که آینده‌سازان کشور را تربیت می‌کنند و شغلشان انبیایی است. احترام با بخشنامه و سخنرانی و در هفته‌ی معلم و روز معلم به دست نمی‌آید و اینها کافی نیست؛ بلکه باید زمینه‌ی ارتقای علمی معلمان فراهم شود، تا بتوانند دانش‌افزایی کنند و به‌روز شوند.

این کاندیدای انتخابات با بیان اینکه در شأن یک معلم نیست که برای رفع مشکل خود به سوی مشاغل دیگر برود، افزود: من از آن زمان که یادم است، مسأله‌ی معلمان به‌عنوان یک مسأله مطرح بود که باید یک زمانی مطرح شود و واقعاً به آنها توجه شود. باید در اقصی نقاط کشور به صورت جدی و نه شعاری مورد توجه قرار بگیرند و این مسأله در دولت کار و کرامت در اولویت است. نقش دادن به معلمان در آموزش و پرورش و امور فرهنگیان مهم است، چون آنها صاحب‌نظر هستند. نمی‌توان در برنامه‌های درسی، استانداردسازی و عدالت آموزشی و بسیاری از زمینه‌های آنها را به حساب نیاورد. وقتی می‌گوییم که منزلت حفظ شود، به معنی به حساب آوردن معلم‌هاست.

جمع‌بندی نامزدها 

در ادامه‌ی مناظره‌ی تلویزیونی کاندیداها، آنها بر اساس زمانی که برایشان باقی مانده بود، به  ارائه‌ی جمع‌بندی پرداختند. 

اسحاق جهانگیری:  او  با اشاره به مطالبی که محمدباقر قالیباف در مناظره‌ی گذشته مطرح کرده بود، گفت: آقای قالیباف دو مطلب درباره‌ی  زباله‌ها و شورایاری‌ها گفتند که جفتش خلاف بود. ایشان گفتند که از زباله‌ها برق تولید می‌کنیم؛ اما الان ۸ هزار تن زباله جمع می‌شود که فقط از ۲۰۰ تن آن برق تولید می‌شود و درباره‌ی شورایاری‌ها هم دولت مصوبه داده است که کمک انجام شود. مردم عزیز، شما حرف‌ها را شنیدید؛ آزمودنی را آزمودن خطاست. از گذشته باید عبرت بگیرید. انتخابات پیش رو انتخاب بین بد و بدتر نیست، میان راه و بیراهه است. پروژه‌ی توسعه‌ی ایران را ناتمام نگذاریم. باید به ادامه‌ی راه بیاندیشیم و از تغییر و تحول نترسیم. من نگرانی‌هایم را درباره‌ی آینده‌ی ایران گفتم و ایران فرصت‌های زیادی دارد و شما که برای اولین بار رأی می‌دهید،  همه‌ی روستاییان، عشایر، معلمان عزیز، بازنشستگان و دانشجویان پای صندوق‌های رأی بیایید و سرنوشت کشور را تغییر دهید.

ابراهیم رئیسی: او با اشاره به اینکه نه دنبال بازگشت به گذشته هستیم و نه تحمل وضع موجود، گفت که دنبال تغییر به نفع مردم هستیم و باید برنامه ها از مشکلات مردم گره‌گشایی کنند. دولت مستقر دو راه دارد: یکی اینکه بگوید چه کارهایی انجام داده و می‌خواهد آن‌ها را تکمیل کند؛ در این زمینه مردم ببینند آیا به برنامه‌ها عمل شده است، ‌دوم اینکه رقیب‌هراسی کند. در سخنان آقایان امروز رقیب‌هراسی موج می‌زد؛ این نوع برخورد اخلاقی نیست. ما برنامه و سخن داریم، می‌گوییم می‌شود بی‌کاری را از ۱۲ درصد به ۸ درصد کاهش داد، این عین قانون است وظیفه‌ی دولت است که این کار را انجام دهد. دولت هم باید از امکانات داخلی استفاده کند؛ باید از نیروی جوان و پای کار استفاده کند. امام و رهبری جوانان را باور کردند، باید ببینیم بین آنچه انجام می‌شود، با آنچه باید انجام می‌شده، چه فاصله‌ای وجود دارد. در این دولت می‌توان از همه‌ی نیروهای دغدغه‌مند، صالح و کارآمد استفاده شود که شرطش کار است و حفظ کرامت همه‌ی مردم در اقصی نقاط کشور. رئیسی در پایان گفت:‌ بدهی دولت به نظام بانکی چقدر شده است؟ حتما دو برابر شده است، ‌هزینه‌های جاری و هزینه‌های نهاد ریاست جمهوری چقدر افزوده شده است؟

محمدباقر قالیباف: (زمان او  با احتساب میزان تخصیص‌یافته از سوی کمیته‌ی نظارت بر تبلیغات کاندیداها از مناظره‌ی قبلی افزوده شده بود) من در دولت مردم بر این اعتقادم که شفافیت و هوشمندی در دولت شکل بگیرد و سیستم‌های هوشمند برای اصلاح ساختار به کار گرفته شوند و در شفافیت نیز مردم بر اساس اصل هشتم قانون اساسی بر مدیران و مسؤولان نظارت کنند و بدانند وزرا و مسؤولان دولت کجا کار می‌کنند و اموال آنها چیست. من به همه‌ی کاندیداها پیشنهاد می‌دهم که در هفته‌ی آینده به مردم و قوه‌ی قضائیه اموال خود و بستگان درجه یک خود را اعلام کنیم و مردم بدانند که با چه کسانی طرف هستند.

این کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری با تأکید بر اینکه با هوشمندسازی سیستم‌ها فساد از بین خواهد رفت، گفت: باید دست ۴ درصد را از اموال بیت‌المال و دور زدن قانون کوتاه کنیم؛ با این کار، دغدغه‌های ۹۶ درصدی‌ها را نیز که توده‌های مردم هستند حل خواهیم کرد و آنها به عرصه‌ی اقتصاد باز خواهند گشت. در این شرایط ما می‌توانیم از معضلات اقتصادی نجات پیدا کنیم و می‌توانیم شغل ایجاد کنیم. با بازگشت مردم به عرصه‌ی اقتصاد، اختلاف طبقاتی از بین خواهد رفت و هر روز شاهد فروپاشی خانواده‌ها، افزایش طلاق و افزایش اعتیاد و مهاجرت به حاشیه‌ی شهرها نخواهیم بود.

 مصطفی میرسلیم: هموطنان عزیز، اداره‌ی کشور جز با مشارکت شما میسر نخواهد شد. مشارکتی که صرف‌نظر از وابستگی طایفه‌ای، مذهبی و سیاسی باشد و با انتخاب مدیرانی از خود شما که از نظام و شایسته هستند، صورت گیرد و شایستگی از دانش و تجربه و وجدان آن‌ها می‌آید.

او با بیان اینکه باید به اهل فرهنگ و هنر بها بدهیم،‌افزود: بسیاری از تحلیل‌های اهل فرهنگ دقیق‌تر از سیاستمداران است؛ مثلاً کارگردان جوان ما، سعید روستایی، در فیلم «ابد و یک روز» با زبان هنرمندانه، بیکاری و اعتیاد ومشکلات اجتماعی در جامعه را نشان داد و مفتخر به گرفتن جایزه شد، اما دولت همچنان بر وجود جامعه‌ی پرنشاط تأکید می‌کند؛ یا مثلاً رضا میرخانی در کتاب نفحات نفت، فرهنگ نفتی را نقد می‌کند، اما دولت ما همچنان افتخار می‌کند که یک میلیون صادرات را به دو و نیم میلیون رسانده یعنی همان پایبند نبودن به سیاست عدم خام فروشی، ضمن آنکه پول آن هم برنمی‌گردد یا اگر برگردد، به صورت کالاهای بنجل است، یعنی مانع کار و اشتغال ما می‌شود و در واقع بایک تیر دو نشان منفی می‌زند. ما باید به نظارت عمومی و احترام به تشکل‌های سیاسی و اجتماعی بها بدهیم، چون برای نقد عملی به دولت لازم است. باید به صداقت اهتمام بورزیم. این پرده آویزها که در شهر برپا شده و به افتتاح پارس جنوبی اشاره می‌کند، آن را به برجام وصل می‌کند، در حالی که ربطی به برجام ندارد و ۵۰ درصد مربوط به دولت قبل و ۵۰ درصد مربوط به دولت الان است که این عدم صداقت را نشان می‌دهد. موضوع ۸ درصد رشد اقتصادی که شش درصد آن مربوط به فروش نفت و دو درصد مربوط به فعالیت‌های اقتصادی است. صداقت ایجاب می‌کند که رئیس‌جمهوری اشاره کند این شش درصد رشد مربوط به نفت و خام‌فروشی بوده است . ما در دنیا همیشه به دنبال صلح بوده و هستیم و هیچ‌گاه به دنبال تجاوز نبودیم؛ در حالی که به ما تجاوز شده، از خود دفاع کردیم؛ اما طبق قانون اساسی همواره مدافع محرومان جهان بودیم و خواهیم بود و در این زمینه از هیچ کوششی دریغ نمی‌کنیم و مردم شاهد این استمرار خواهند بود.

حسن روحانی: گفته شد که ما به دنبال صداقت هستیم و بیان واقعیت؛ این موضوع کاملاً درست است. من از مردم می‌پرسم کاندیداهایی که در طول دو هفته‌ی اخیر تبلیغات کردند و حرف زدند و مدام به دولت انتقاد کردند که البته حق آنان است، آیا این دولت کار خوبی در کارنامه نداشته است؟ آیا این دولت تحریم‌ها را رفع نکرده است؟ آیا این دولت طرح بیمه‌ی سلامت نداشته است؟ آیا این دولت طرح بیمه‌ی همگانی را اجرا نکرده است؟ آیا امروز به خودکفایی در گندم، گازوئیل و بنزین که به‌زودی ایجاد می‌شود نرسیده‌ایم؟ آیا زندگی کشاورزان بهتر نشده است؟ و دولت گندم ‌آنان را دو برابر قیمت جهانی خریداری نمی‌کند؟ راه‌هایی که برای روستاها کشیده شده است و برق‌رسانی که انجام می‌شود و گازرسانی که تا پیش از این در ۱۶ هزار روستا انجام شده بود و امروز در ۹ هزار روستای دیگر هم انجام شده و نیز افزایش صادرات غیرنفتی بر واردات که در ۶۰ سال گذشته بی‌نظیر بوده،‌ انجام نشده است؟ در همین موضوع ستاره‌ی خلیج فارس هم اگر برجام نبود، تا دو سال دیگر هم کمپرسورها همچنان در بندر مانده بود و کارش پیش نمی‌رفت.

مصطفی هاشمی‌طبا:  هنر خوب زیستن، مهارتی است که همه‌ی مردم باید آن را داشته باشند. شهیدان هنر خوب زیستن و خوب مردن را یاد دادند و مردم باید وارث آن هنرمندان باشند. اگر هنر خوب زیستن را سرلوحه‌ی کار خود قرار دهیم، می‌توانیم به مراحلی برسیم که ایران را سربلند کنیم و ایران را بسازیم و عاری از عدم صداقت کنیم؛ می‌توانیم با هنر صادق بودن و صریح و راست بودن، آینده‌ی نیکویی داشته باشیم.