بهروز کمالوندی سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران، در نشست مشترک  خبری مشترک با عباس عراقچی معاون سیاسی وزیر امور خارجه و علی ربیعی سخنگوی دولت پس از پایان مهلت ۶۰ روزه ایران به اروپایی ها، اعلام کرد: «سطح غنی‌سازی را از روز ۱۷ تیرماه از ۳/۶۷ بالاتر خواهیم برد.»

پیشتر پایگاه اطلاع‌رسانی دولت اعلام کرده بود که این نشست رسانه‌ای همزمان با پایان یافتن مهلت ۶۰ روزه ایران به کشورهای اروپایی، روز یک شنبه شانزدهم تیرماه با حضور علی ربیعی سخنگوی دولت و همراهی عباس عراقچی، معاون سیاسی وزارت امور خارجه، و بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی، درباره تصمیمات جدید جمهوری اسلامی ایران در خصوص «کاهش تعهدات برجامی» برگزار می‌شود.

طبق سخنان چهارشنبه گذشته حسن روحانی و بیانیه ۱۸اردیبهشت ماه شورای عالی امنیت ملی، در این نشست رسانه‌ای ایران «افزایش سطح غنی‌سازی» و «عبور از سقف غنی‌سازی ۳/۶۷ درصد» را به طور رسمی اعلام می‌کند.

همزمان «یک منبع آگاه در سازمان انرژی اتمی» به روزنامه خراسان گفت که «عبور ایران از این درصد غنی‌سازی در کمتر از یک روز انجام خواهد شد و از این پس ایران غنی‌سازی خود را بر اساس نیاز و ضرورت‌های صلح طلبانه خود ادامه خواهد داد.»

این «منبع آگاه در سازمان انرژی اتمی» که خواست نامش ذکر نشود، گفت: «این که عبور ایران از ۳/۶۷ درصد غنی‌سازی در صورت دستور به سازمان انرژی اتمی در کمتر از یک روز انجام پذیر است نکته مهم و تفاوت بزرگ گام دوم ایران با گام اول یعنی عبور حجم اورانیوم غنی شده ایران از ۳۰۰ کیلوگرم است که حداقل ۵۰ روز به طول انجامید.»

به گفته همین منبع، افزایش سطح ‌غنی‌سازی در «مجتمع غنی‌سازی نطنز انجام می شود و فعلا غنی سازی در سایت فردو در دستور کار ایران نیست» و «این عبور از غنی‌سازی ۳/۶۷ درصد در روز یک‌شنبه ۱۶ تیرماه ۱۳۹۸ با همان تعداد ماشین‌های موجود یعنی ۵۰۶۰ سانتریفیوژ عئر۱ عملیاتی می شود و  ایران افزایش تعداد ماشین‌ها را در این مرحله نخواهد داشت.»

افزایش سطح غنی‌سازی به ۵ درصد یا به میزان «ضرورت و نیاز»

تاکنون مقام‌های جمهوری اسلامی در توضیح وضعیت بعد از عبور ایران از غنی‌سازی ۳/۶۷ درصد، تاکید کرده اند که «نیاز و ضرورت‌ها» میزان غنی‌سازی بعد از روز یک‌شنبه را تعیین می‌کند اما خبر گزاری رویترز از قول «یک مقام ایرانی» خبر داد که محور اعلامیه روز یکشنبه «افزایش سطح غنی‌سازی اورانیوم از ۳/۶۷ درصد به ۵ درصد» خواهد بود.

محمد جواد ظریف روز چهارشنبه در حاشیه جلسه هیات دولت با بیان اینکه گام بعدی کاهش تعهدات برجامی جمهوری اسلامی ایران «عدم رعایت غنی‌سازی تا سقف ۳.۶۷ درصد است»، گفت: «اینکه ما در گام بعدی در چه سطحی غنی‌سازی کنیم را خودمان و براساس نیازمان تعیین می‌کنیم.»

حسن روحانی، رئیس جمهوری اسلامی، نیز چهارشنبه ۱۲ تیر ماه طی سخنانی در جلسه هیات دولت، گفت: «اگر اقدام عملی از سوی طرف‌های مقابل انجام نشود، ایران از ۱۶ تیر اقدامات بعدی را انجام خواهد داد، و در ۱۶ تیرماه سطح غنی‌سازی ایران دیگر ۳/۶۷ درصد نخواهد بود و این تعهد را کنار گذاشته و به هر مقداری که ضرورت و نیاز ما باشد، ارتقاء خواهیم داد.»

روحانی همچنین گفت که «از ۱۶ تیر اگر طرف‌های مقابل به تمامی تعهدات خود طبق زمان‌بندی عمل نکنند، رآکتور اراک به شرایط سابق یعنی شرایطی که آن‌ها ادعا می‌کردند خطرناک بوده و می‌تواند پلوتونیوم تولید کند، بازخواهد گشت؛ مگر اینکه در مورد رآکتور اراک آنها به تمامی تعهدات خود عمل کنند.»

او با بیان اینکه «ایران اعلام کرده در تولید آب سنگین به ۱۳۰ تن تعهدی ندارد و ممکن است افزایش داشته باشد»، گفت: «اگر شرایط توافق حاصل شود بازگشت به زیر ۱۳۰ تن هم خیلی سریع می‌تواند انجام شود.»

این درحالی است که مجتبی ذوالنور؛ رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی، روز جمعه اعلام کرد که ذخیره آب سنگین ایران نیز از سقف ۱۳۰ تنی تعیین شده در برجام بیشتر شده است.

حسن روحانی چهارشنبه گذشته این اقدامات را در جهت «حفظ برجام» عنوان کرد و گفت: «اگر امروز در غنی‌سازی از مرز ۳۰۰ کیلو عبور کرده‌ایم و ادامه خواهیم داد، تنها برای حفظ برجام است.»

او گفت همانطور که اعلام کرده‌ایم، اگر طرف‌های مقابل به تعهدات خود بازگردند، بازگشت ایران به شرایط توافق به سرعت انجام خواهد شد و اگر تولید بالایی هم انجام دهیم در مدت کوتاهی آن را به کشوری دیگر مانند روسیه فروخته و در قبال آن کیک زرد دریافت می‌کنیم.»

رئیس جمهوری اسلامی گفت: «توصیه ایران به اروپا و آمریکا، بازگشت به منطق، میز مذاکره، تفاهم، احترام به قانون و احترام به مصوبات شورای امنیت سازمان ملل متحد است و در این شرایط همه باید به برجام عمل کنند.»

اقدام پیشین جمهوری اسلامی در افزایش «ذخیره اورانیوم غنی‌سازی شده به بیش از ۳۰۰ کیلوگرم» که سقف تعیین شده در برجام بود با هشدار آمریکا درباره پیامدهایش و تاکید اروپا بر لزوم پایبنی بر برجام همراه بود.

دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا، بعد از عبور ایران از سقف «۳۰۰ کیلوگرم ذخیره اورانیوم غنی‌‌سازی شده» هشدار داد که مقام‌های جمهوری اسلامی با آتش‌بازی می‌کنند.»

«شورای حکام» سازمان بین المللی انرژی اتمی قرار است روز نوزدهم تیرماه به درخواست آمریکا در نشست ویژه‌ای اقدامات اخیر جمهوری اسلامی ایران را بررسی کنند.