«این‌جا دیگر مساله مهاجرت از روستاها به حاشیه شهرها نیست، بلکه مردم از استان مهاجرت می‌کنند. این‌جا کودکان بدون صبحانه به مدرسه آمده و گرسنه راهی خانه می‌شوند.»

صحبت‌های این هفته عزیز سارانی، نماینده سیستان و بلوچستان در شورای عالی استان‌ها و عضو شورای شهرستان زابل، در رسانه‌های اجتماعی دست‌به‌دست که می‌شد، باری دیگر یادآور گسترش فقر در این استان بود که روزگاری دور، به کشت و انبار غذای ایرانیان شهره بود.

«تنها امید مردم منطقه به کشاورزی بود که آن‌هم به‌خاطر خشکسالی از میان رفته و با قطع شدن آبی که از سمت افغانستان می‌آمد، امید مردم تبدیل به یاس شد.»

بی‌عدالتی آموزشی سهم دانش‌آموزان دبستان «عدالت» در سیب‌وسوران #سيستان_و_بلوچستان! نیازی به شرح بیشتر نیست. خودتون وضعیت دانش‌آموزان این روستا رو ببینید و مقایسه کنید با مدارس شمال تهران با شهریه‌ چند ده میلیونی تا عمق اختلاف طبقاتی مرکزنشینان و حاشیه‌نشینان براتون ملموس باشه... pic.twitter.com/OeoeePN5pb

— amir ebtehaj ‪(@amirebtehaj)‬ July 9, 2018

سارانی می‌گوید در روستاها، زندگی وابسته به محموله‌های کمکی هلال احمر شده، بسته‌هایی که «مانند یک قرص مسکن است که فقط یک یا دو ساعت شما را آرام می‌کند، اما مریضی دوباره ادامه پیدا می‌کند» و دست کم ۸۰۰ روستا در اطراف زابل همانند روستاهای اطراف چابهار، در بحران آب درمانده‌اند.

«البته در اطراف زابل آب لوله‌کشی مدام قطع شده و کیفیت آن نامناسب است. آب بو و مزه نامطبوعی دارد و قابل خوردن نیست. در این منطقه زندگی مردم فقط از طریق یارانه ۴۵ هزار تومانی تامین می‌شود.»

آب نیست، نان نیست، سلامتی باقی نمانده است

سال ۱۳۹۷ برای سیستان و بلوچستان، بدل به سال فقر و قحطی شده است. از یک سو، آخرین آمارهای منتشر شده از فقر اقتصادی ۸۰ درصدی ساکنان این استان می‌گوید، از آن سو، آمارها از فقر غذایی دست کم ۷۵ درصد مردم این استان حکایت دارد. یا آن‌طور که سارانی گفت: «برخی از مردم ماه‌هاست که چشم‌شان به یک تکه گوشت هم نیفتاده و با نان خشک سر می‌کنند. با این شرایط بحرانی، دیگر کسی نمی‌تواند برنج خریداری کند، وقتی برنج به کیلویی ۱۵ تا ۲۰ هزار تومان می‌رسد، یعنی شرایط بسیار اسفناک است، به‌خصوص در این چند روزی که قیمت ارز افزایش یافت و قیمت‌ها به‌شدت بالا رفت.»

کودک یازده ساله در خوزستان این آب گل آلود را به خانه می برد و می گوید این آب را برای نوشیدن مصرف می‌کند!

بسیاری از منابع تأمین آب روستایی در خوزستان کاملا خشک و سامانه آبرسانی به روستاهای سیستان و بلوچستان «غیرفعال» شده‌اند. pic.twitter.com/VoVA2j67qn

— Human Rights In Iran ‪(@ir_humanrights)‬ May 21, 2018

صحبت‌های این هفته سارانی، یادآور سخنان اخیر علیم یارمحمدی، نماینده مردم زاهدان در مجلس شورای اسلامی است: «وقتی مردم این استان از نظر تأمین مواد غذایی از امنیت کامل برخوردار نیستند، هیچ بعید نیست که مردم به خوردن گوشت حیواناتی نظیر گربه و کلاغ رو بیاورند. حالا باز روستاهای بخش زابل نسبت به سایر روستاهای استان از وضعیت نسبتا بهتری برخوردار هستند. برخی روستاهای جنوبی و حوالی چابهار و قصرقند، وضعیتی به مراتب اسف‌بارتر از این دارند.»

یارمحمدی گفت مردم روستاهای استان سیستان و بلوچستان آب و نان دیگر ندارند «و به لحاظ معیشت، از هر نظر که فکر کنید در شرایط نامطلوبی قرار دارند».

نماینده زاهدان گفت: «از هر بیماری که فکر کنید، در این استان هست و این غیرقابل کتمان است. من در مشاهداتم تعداد فراوانی از این مردم را دیده‌ام که دچار مشکلات استخوان‌بندی و گوارشی هستند و عاقبت خوبی را نمی‌توان برایشان متصور شد. حتی در خود شهر زاهدان نیز بالغ بر ۳۵۰ هزار نفر آب سالم لوله‌کشی ندارند و در خیلی از نقاط خود شهر نیز با تانکر آبرسانی می‌شود.»

 

«آبی در رودخانه نمانده، آبی به کشور وارد نمی‌شود»

در همین هفته، عیسی کلانتری، رییس سازمان حفاظت محیط زیست گفت: «در شرایط حاضر، مردم سیستان و بلوچستان با گرد و غبار دست و پنجه نرم می‌کنند و متأسفانه تنها کاری که می‌توانیم بکنیم، احساس همدردی است، چون آبی در رودخانه نیست و آبی هم وارد کشور نمی‌شود. هر سال در این مقطع یک میلیارد متر مکعب آب وارد کشور می‌شد، اما تاکنون تنها ۱۰ میلیون مترمکعب آب وارد کشور شده است.»

کلانتری گفت باید در سیاست‌های دولتی در حوزه سیستان و بلوچستان تجدیدنظر کرد و گفت: «باید بدانیم که در این منطقه حفظ کشاورزی اولویت است یا حفظ محیط‌زیست و مهار گردوغبار و به‌طور قطع باید اشتغال جایگزین در این مناطق مد نظر قرار گیرد.»

در فاصله صحبت‌های سارانی تا صحبت‌های کلانتری، در روزهای ۱۵ تا ۱۷ مرداد، هجوم ریزگردها به‌همراه توفان شن، ۲۴۳ نفر را در سیستان و بلوچستان راهی بیمارستان کرد. در برخی نقاط این استان، غلظت هوا دست کم ۱۲ برابر حد مجاز بدتر شده بود.

سارانی می‌گوید آن‌چه به بادهای ۱۲۰ روزه سیستان معروف بودند، حالا بادهای «واقعا وحشتناک» ۱۸۰ روزه شده‌اند.

اگر می خواهید بدانید که چطور مردم منطقه سیستان از طوفان شن و بادهای ۱۲۰روزه متحمل مصائب و سختی هایی می شوند و نیز این بادهای ویرانگر چگونه زندگی ایشان را مختل نموده است توصیه می کنم تماشای این کلیپ کوتاه اما تکان‌دهنده را که بیانگر عمق یک فاجعه و تراژدی است.#سیستان_بلوچستان pic.twitter.com/YOQpf4lBIN

— mohamad_balochzehi ‪(@mohamad_balochz)‬ July 6, 2018

«به‌علت وجود ریزگردها، اکثر مردم با بیماری‌های تنفسی دست در گریبان هستند و تصور می‌کنم که سیستان در خصوص بیماری سل در کشور رتبه اول را داشته باشد. می‌توان گفت این‌جا بیماری‌های تنفسی غوغا می‌کند.»

پیش‌تر دانشگاه علوم پزشکی زاهدان گفته بود که علت ۷۶ درصد مرگ‌ها در استان سیستان و بلوچستان، بیماری‌های غیر واگیردار مثل بیماری‌های قلبی است.

روستاها می‌میرند، استان تخلیه می‌شود

شه‌بخش گرگیج، نماینده استان سیستان و بلوچستان در شورای عالی استان‌ها، سوم تیر امسال گفته بود: «برخی از روستاییان این منطقه فقط برای زنده ماندن آب پیدا می‌کنند و در بعضی مواقع مردم و حیوانات از آب گودال‌های بزرگ به‌‌صورت مشترک استفاده می‌کنند.»

لطفا فقط یک دقیقه صحبت های سجاد رو گوش کنید بببنید چه انتظاراتی داره ببینید که بجای بازی کردن در پارک باید در خاک طوفان بازی کنه...

نوجوانی از #زابل که درخواست و پیگیری حق آبه رو داره.....#سیستان_بلوچستان pic.twitter.com/VkBnyhdk36

— محمد آچاک (@Mohammad_achak) August 8, 2018

گرگیج گفت: «شاخص دسترسی به آب در کل شهرستان ۲۱ درصد بوده و ۷۹ درصد مردم آب آشامیدنی ندارند و از میان ۴۴۰ روستا برای حدود ۴۱۰ روستا آب‌رسانی با کمک تانکر صورت می‌گیرد، هر چند که آب تانکرها،‌ شور است.»

از نظر عزیز سارانی، نماینده سیستان و بلوچستان، دیگر امیدی باقی نمانده: «می‌توانیم بگوییم روند حاشیه‌نشینی باتوجه به شرایط امسال افزایش پیدا کرده و وضعیت رو به وخامت است. مردم در حال خروج از استان هستند و ساکنان استان سیستان و بلوچستان چه تنها یا همراه با خانواده، برای کار به استان‌های دیگری چون خراسان رضوی مهاجرت می‌کنند.»